De reputatie van Amnesty International staat op het spel door Oekraïne-fout

NRC

Oekraïense leger beschuldigd - Juist voor Amnesty, die regeringen geregeld oproept tot transparantie, is het verzwijgen van kritiek op het eigen handelen uiterst pijnlijk. (...)

De Nederlandse tak van de wereldwijde mensenrechtenorganisatie neemt afstand van het internationale bestuur in Londen. (...)

(Tekst loopt door onde de foto.)

Protest in 2022 in Sydney tegen Amnesty, dat Oekraïne beschuldigde van schending van het oorlogsrecht. Foto Richard Milnes/Shutterstock.

De reden voor de huidige onvrede over de leiding in Londen is een onthulling in The New York Times van 28 april. Daaruit blijkt dat het bestuur een kritisch onderzoek over een omstreden publicatie van Amnesty geheim wilde houden. Voor een organisatie die regeringen oproept tot transparantie en bestuurlijke integriteit is de kwestie extra pijnlijk.

De zaak begon met een uitgebreid persbericht van 4 augustus 2022. In vijf pagina’s claimde Amnesty dat het Oekraïense leger de eigen burgers onnodig in gevaar brengt door scholen en ziekenhuizen te gebruiken als militaire bases, en door aanvallen op het Russische leger te lanceren vanuit locaties waar veel burgers wonen. Civiele gebouwen worden daardoor militaire doelen. (...)

Er was geen onderliggend onderzoek, alleen het persbericht. De Oekraïense afdeling van Amnesty was niet geraadpleegd, het wederhoor bij de Oekraïense regering was zeer beperkt. (...)

Een week later kondigde Amnesty een onderzoek door onafhankelijke experts aan.

Amnesty Nederland vroeg sindsdien meerdere keren aan het bestuur in Londen om dit onderzoek te delen met de nationale afdelingen. Dat gebeurde niet. (...)

En staat Amnesty nog steeds achter het persbericht? Het antwoord is ontwijkend: „We werken er aan om de lessen uit het rapport van de experts in onze toekomstige werkwijze te integreren.”

Het onderzoek van vijf experts op het gebied van humanitair oorlogsrecht laat weinig heel van Amnesty’s beschuldigingen. (...)

De Oekraïne-kwestie is de tweede zaak in korte tijd waarmee Amnesty het Kremlin in de kaart speelt. In februari 2021 ontnam Amnesty oppositiepoliticus Aleksej Navalny de status van gewetensgevangene omdat hij ooit geweld zou hebben gepropageerd. In mei 2021 werd dat besluit teruggedraaid, met excuses aan Navalny. Anders dan in die zaak zijn er bij het persbericht over het Oekraïense leger geen aanwijzingen dat Russische propaganda een rol heeft gespeeld. Een ander verschil is dat de Navalny-fout snel werd hersteld, terwijl de Oekraïne-misser is verhuld en daardoor groter wordt.

Hele artikel

> Zie ook: Ik moet mijn lidmaatschap van Amnesty opzeggen

> Zie ook: ‘Je kunt niet zomaar zeggen dat een Oekraïense tank te dicht bij een school staat’ (NRC)

Tags: #nederlands #amnesty #oekraine #rusland #burgerdoden #oorlogsrecht #extern_onderzoek #navalny