Progressief Nederland weet zich geen raad meer met de machtstaal van overheersing
Mark van Ostaijen (De Volkskrant)
‘Laten we hopen dat de komende verkiezingen (…) het begrip klasse een comeback maakt’. Het is eind 2023 en aan het woord is Xandra Schutte, hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer, het tijdschrift voor het ‘denkende deel der natie’, aldus de Volkskrant. Dat tijdschrift bracht namelijk een themanummer uit over klasse met gasthoofdredacteur Ron Meyer. (...)
Zelden werd mijn intellectuele honger slechter gestild. Het illustreert namelijk de totale onmacht om in Nederland via klassen te denken. (...) Het staat voor een bredere onmacht om via sociale klassen, het belangenonderscheid van specifieke sociale milieus, te denken. (...)
(Tekst loopt door onder de foto.)
Mark van Ostaijen
In welgeteld 130 pagina’s worden er namelijk arbeiderswijken bezocht. (...) [D]aarmee blijft klassendenken een eendimensionaal en – erger – een weinig relationeel begrip.
Klassendenken is namelijk relationeel denken, omdat een onder- of bovenklasse, een arbeiders- of vermogende klasse alleen kan bestaan in relatie of confrontatie tot elkaar. Dat conflictueuze denken is in de Nederlandse polder doorgaans ongemakkelijk. En dus sussen we elkaar in slaap met frictievrije begrippen zoals sociale mobiliteit, opklimmen en dalen. (...)
Maar waarom gaat het bij ‘sociale mix’ of ‘sociale spreiding’ zelden over de bezittende klasse in Rozendaal, Kralingen of Wassenaar? (...)
Vanuit het Nederlandse egalitaire zelfbeeld is het niet verrassend dat de begripsvorming rondom klassen onderontwikkeld is. Dat valt ook op uit recente SCP-rapporten. (...) Het leidt vooral tot een vrolijke potpourri van ondoorzichtige definities en onbegrijpelijke categoriseringen.
Een groot contrast met de Franse literatuur waar schrijvers als Édouard Louis, Annie Ernaux en Didier Eribon die taal heroveren. Zo schrijft socioloog Eribon doorgaans liever niet over een ‘hogere klasse’ maar over ‘heersende klasse’, niet over ‘ongelijkheid’ maar over ‘overheersing’ en niet over ‘arbeidersklasse’, maar over een ‘onderdrukte’ of ‘gedomineerde klasse’. (...)
Dit tekent dat progressief Nederland zich geen raad meer weet met de machtstaal van dominantie en overheersing. Het toont dat links niet meer de taal spreekt van de bestuurden, maar van de bestuurders. (...)
Politieke strijd is een taalstrijd, een strijd over welke taal legitiem is, bijvoorbeeld om onderdrukking, uitbuiting en dominantie uit te drukken. Zolang links zich talig blijft vereenzelvigen met de heersende klasse is het totaal kansloos. (...)
Tags: #nederlands #nederland #de_groene_amsterdammer #klasse #klassebegrip #klassenstrijd #arbeidersklasse #links #sociale_klasse #ongelijkheid
