Big Tech zit op school (en verandert daar de lessen)

Follow the Money

In het onderwijs zit steeds meer technologie. Het klaslokaal is veranderd in een goudmijn voor datahandelaren, maar veel software monitort kinderen nu ook buiten de school. Van de belofte dat de lessen door educatieve software op maat van ieder kind kunnen worden gesneden, komt intussen niet veel terecht. Hoog tijd om onderwijswaarden weer centraal te stellen. (...)

Het succes van educatieve technologie staat of valt immers met het verzamelen van data. En wie ‘data’ zegt, weet dat de datadieven op de loer liggen. Uit een ronduit schrikbarend onderzoek van Human Rights Watch naar 164 edutech-producten blijkt dat het overgrote deel ervan (84 procent!) kinderen tot ver buiten het klaslokaal trackt en monitort – of daartoe op z’n minst de mogelijkheid biedt.

De onderzochte aanbieders delen de persoonlijke gegevens van scholieren met liefst 196 derde partijen (voornamelijk adverteerders), valt uit de analyse van de mensenrechtenorganisatie op te maken. (...)

De opslag en verwerking van privégegevens aan de onzichtbare hand van de markt overlaten, staat al snel op gespannen voet met de bescherming van publieke waarden. Zo hebben scholen de opdracht om de integriteit van hun leerlingen te beschermen. Wie derde partijen laat meegluren met kinderen die worden geacht te leren en te experimenteren – en daarbij hoort misstappen en stommiteiten kunnen begaan of wegen mogen bewandelen zonder uitkomst of duidelijk doel – doet daar afbreuk aan. Het schoolgebouw behoort een veilige ruimte te zijn, afgesloten voor het spiedende oog van anonieme dataverzamelaars. (...)

Een interessante publicatie van Kennisnet, dat scholen adviseert en ondersteunt bij ict-vraagstukken, laat zien dat er veel valt af te dingen op de claims van de makers van oefensoftware.

Dergelijke systemen vergemakkelijken individueel leren, maar dat lijkt vooral de sterke leerlingen ten goede te komen. (...)

Bovendien ligt blikvernauwing op de loer. Door te focussen op meetbare prestaties raakt het sociale aspect van het leerproces – met en van elkaar leren – ondergesneeuwd. (...)

Wie zich laat beheksen door het doelmatigheids- en controlefetisjisme van de tech-industrie vergeet dat onderwijs ook in het teken van algemene vorming staat. Dat wil zeggen: een omgeving die nieuwsgierigheid naar de wereld stimuleert en die kinderen helpt zich voor te bereiden op een leven in de samenleving, inclusief alle ongemakken, grilligheden en onzekerheden die daarbij horen. (...)

De verleiding om eerder een dashboard te raadplegen dan oog te houden voor de subtiliteiten in het klaslokaal – denk aan lichaamstaal, een oogopslag of sociale interactie – is misschien begrijpelijk, maar komt wel met het risico dat de leraar vroeg of laat zélf in een dashboard verandert. Dat wil zeggen: in een onderwijsprofessional die, min of meer op de automatische piloot, zijn zicht op wezens van vlees en bloed laat belemmeren door de uitkomsten van een softwareprogramma. (...)

En zo krijgt de robotisering van het onderwijs, zonder dat er ooit een robot aan te pas komt, langzaam maar zeker gestalte. (...)

Het bijna blinde geloof in datagestuurd onderwijs is het zoveelste voorbeeld van wat criticus Evgeny Morozov ‘technologisch solutionisme’ noemt, de overtuiging dat technologie een kracht is die voor elk probleem een oplossing biedt. En nu komt het: tot op heden is er geen overtuigend bewijs dat digitale innovaties de onderwijskwaliteit verbeteren, zoals ook Kennisnet in de inleiding van het rapport vaststelt. Wat we wel weten, is dat bovenmatig gebruik van digitale media een negatieve invloed heeft op zoiets als begrijpend lezen. (...)

Hele artikel

Leerlingen testen VR-brillen voor afstandsonderwijs, 2022. © ANP / Joris van Gennip

Tags: #nederlands #nederland #onderwijs #big_tech #edutech #data #data_mining #surveillance #mass_surveillance #massasurveilance #surveillance_capitalism #surveillancekapitalisme #profiel #profilering #algoritme #gezichtsherkenningssoftware #gezichtsherkenning