‘We willen niet eindigen als de Aboriginals in Australië, vernietigd door het systeem’

Vrij Nederland (€)

Hannah Zwaluw trekt als toerist door West-Papoea, het vroegere Nederlands-Nieuw-Guinea. Als journalist zou ze er niet binnenkomen. Ze ontmoet stamoudsten en activisten die zich onverschrokken uitspreken tegen de Indonesische machthebbers. ‘Het systeem vernietigt ons. De wereld moet weten wat hier gebeurt en Nederland in de eerste plaats.’ (...)

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

.

De ojekjongens bij mij op de hoek zijn allemaal Papoea’s. De Gojek-chauffeurs bij wie ik in de auto stap zijn allemaal ‘migranten’, zoals de Papoea’s alle niet-Papoea’s noemen die in hun land wonen. In Jayapura zijn de migranten inmiddels in de meerderheid, zoals in alle steden in West-Papoea. Papoea’s leven in de marge van hun eigen hoofdstad.

De komst van de migranten begon mondjesmaat in de Nederlandse tijd en raakte in een stroomversnelling met de transmigratiepolitiek van Soekarno. Duizenden families van Java en andere overbevolkte eilanden kregen geld om in West-Papoea een nieuw leven te beginnen. Voor dat nieuwe leven werden bossen platgebrand. Zo werd plaats gemaakt voor rijstvelden en nieuwe dorpen. Dit alles onder het mom van de vooruitgang en eenheid van de Indonesische Republiek, waarvan iedereen, inclusief de Papoea’s, beter moest worden. Wat het opleverde: parallelle werelden, waarvan de ojeks en de Gojeks, de betelnoten en de koele café’s, maar twee voorbeelden zijn. (...)

[Juliana] Katebu voert rechtszaken over huiselijk geweld en voogdij maar ook over de schending van mensenrechten, landroof en arrestaties van vreedzame demonstranten. Zestien jaar geleden kwam ze naar Brussel met in haar tas 242 gedocumenteerde gevallen van marteling. Tijdens een rondetafelbijeenkomst voor de Europese Unie vertelde ze dat de Indonesische politie en Indonesische militairen Papoea’s systematisch en wijdverbreid martelen. Sindsdien is de onderdrukking alleen maar erger geworden en is het bijna onmogelijk om rechtszaken te winnen. Rechtszaken over mensenrechten zijn moeilijk, gevaarlijk en duur. (...)

Tolai, een vriend van Yane die de komende dagen met me meegaat naar interviews, zegt: het wemelt hier van de geheime politie in burgerkleding. ‘Ik haal ze er zo uit, ik herken ze aan hun lichaamstaal en gedrag. Ze rijden in grote auto’s, maar hebben geen baan. Het zijn migranten en ze werken met informanten, Papoea’s die hun ogen en oren zijn in ruil voor geld.’ (...)

Niemand praat graag over die ‘Daad van vrije keuze’ zoals de Indonesiërs het referendum [1969] noemden waarin de Papoea’s over hun lot mochten stemmen. Dat referendum was een voorwaarde in de Overeenkomst van New York uit 1962, waarin Nederland de macht overdroeg aan Indonesië. Wat de Papoea’s allang wisten, toonde historicus P.J. Drooglever van het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis in 2005 aan met een vuistdikke studie: dat referendum was een farce. (...)

Talloze keren ontvluchtte [activiste Raga] Kogoya haar dorp als er gevechten uitbraken tussen Indonesische militairen en het bevrijdingsleger TPNPB. Na verloop van tijd kon ze altijd weer terugkeren, totdat Indonesië in 2018 duizenden soldaten stuurde als reactie op de moord van de TPNPB op zestien wegwerkers. De militairen namen hele dorpen over, staken huizen en scholen in brand. De spanning liep verder op toen de TPNPB in februari 2023 een Nieuw-Zeelandse piloot kidnapte, die eind september van dit jaar pas weer vrijkwam. De militairen sloten het gebied hermetisch af, de vrijheidsstrijders hielden zich schuil in de bergen. De weg naar huis was afgesneden. Kogoya kwam met haar gezin terecht in een vluchtelingendorp vlakbij Wamena. (...)

Ze vertelt over haar arrestaties, over martelingen waarvan ze getuige was, over een lijst van 56 namen van dorpsgenoten die omkwamen, onder wie kinderen en oude mensen, toen militairen op zoek waren naar de gekidnapte piloot. Over het leven van de duizenden Papoea’s die in eigen land op de vlucht zijn, over het gebrek aan eten en medicijnen. Over vrouwen die onvruchtbaar worden en mannen die aan de drank gaan. ‘We zijn aan het uitsterven. We willen niet eindigen als de Aboriginals in Australië, vernietigd door het systeem. Dus vertel ons verhaal. De wereld moet weten wat hier gebeurt, Nederland in de eerste plaats.’

Hele artikel

> Meer West Papoea op Diaspora*

> Meer West Papoea op mijn website

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #nieuw-guinea #nederlands_nieuw-guinea #papoea #papua #west_papua #west_papoea #West-Papoea_Nationale_Bevrijdingsleger #TPN-PB #opm #west-papoea #daad_van_vrije_keuze #act_of_free_choice #volksstemming #mensenrechten