In de laatste Britse kolonie kon je in 1973 nog als een beest worden gedeporteerd

NRC

Kolonialisme - In zijn nieuwe boek vertelt Philippe Sands de boeiende geschiedenis van de strijd om zelfbeschikking van de inwoners van de Chagos-archipel, de laatste Britse kolonie. (...)

De laatste kolonie, heet het boek dat de Brit Philippe Sands schreef over de Chagos-archipel. Het is geen verhaal dat het grote publiek zal kennen, maar één van de eilanden doet waarschijnlijk wel een belletje rinkelen: Diego Garcia. De Amerikanen hebben er een grote luchtmacht- en marinebasis die onder andere werd gebruikt in de oorlog tegen Irak. Later kwam Diego Garcia ook in het nieuws als vermoedelijke black site van de CIA, voor het verhoren en mogelijk martelen van terreurverdachten. (...)

De laatste kolonie is een ogenschijnlijk ‘klein’ verhaal. Het gaat over de strijd van de 1500 gedeporteerde bewoners van de Chagos-archipel om te mogen terugkeren naar hun geboortegrond. Maar Sands verbindt dat verhaal listig met internationale rechtszaken en verdragen, waardoor het zich ook laat lezen als een geschiedenis van het recht op zelfbeschikking van volkeren – een principe dat centraal staat in vrijwel elk naoorlogs conflict, zoals ook nu weer in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne.

De Chagos-archipel was onderdeel van de Britse kolonie Mauritius, ook al ligt de eilandengroep daar zo’n 2000 kilometer vandaan. Voordat de Britten instemden met de onafhankelijkheid van Mauritius in 1968, maakten ze de Chagos-archipel los van het Afrikaanse eiland. In feite creëerden ze daarmee een nieuwe kolonie – vandaar de titel van het boek, De laatste kolonie. (...) De kleine eilandjes waren onderdeel van een groot geopolitiek spel: eind jaren vijftig, de Koude Oorlog was in volle gang, begonnen de Amerikanen plannen te maken voor militaire bases overal in de wereld. Daarbij lieten ze ook hun ogen vallen op onbeduidende atollen als Diego Garcia. De Britten wilden hun bondgenoot ter wille zijn, en stelden het eiland gratis ter beschikking. De Mauritiaanse leiders werd voorgehouden dat hun onafhankelijkheid in gevaar was als ze niet meewerkten aan het plan. De internationale gemeenschap werd verteld dat de eilanden geen permanente bewoners hadden – een leugen.

Aan die bewoners werd niks gevraagd. (...)

De Amerikanen legden een landingsbaan aan. Camp Justice werd de basis genoemd, ‘zonder enige ironie’ merkt Philippe Sands op. Ironisch is wel: juist de Britten en de Amerikanen stonden aan de basis van moderne ideeën over zelfbeschikkingsrecht voor volkeren. (...)

Aan de hand van een aantal concrete zaken (over Zuid-Afrika dat het internationale recht schond in Namibië, de VS in Nicaragua en Rusland in Georgië) legt Sands uit hoe de tijd langzaam rijp werd voor een zaak over de Chagos-archipel bij het Internationaal Gerechtshof. (...)

Mauritius wint de zaak, en vervolgens nemen de VN een resolutie aan waarin staat dat Chagos ‘een integraal deel’ van Mauritius is en dat de hervestiging van Chagossianen ‘een kwestie van urgentie’ is. Alleen: Groot-Brittannië weigert tot op de dag van vandaag om daar gehoor aan te geven. (...) ‘Terwijl Groot-Brittannië klaagt over de illegale bezetting van Rusland in Oekraïne bezet het zelf nog altijd illegaal een deel van Afrika.’

Hele artikel

> Zie ook: Laat de Chagossians terugkeren naar Diego Garcia (mijn blog)

Diego Garcia, het grootste eiland van de Chagos-archipel, waar de Amerikanen een grote militaire basis hebben. Foto Getty Images.

Tags: #diego_garcia #imperium #koloniaal #kolonie #kolonialisme #dekolonisatie #mauritius #mensenrechten #militaire_basis #us #united_kingdom #verenigd_koninkrijk #verenigde_staten #vs #koloniale_geschiedenis #Atlantisch_Handvest #handvest_van_de_Verenigde_Naties #handvest_van_het_oorlogstribunaal_in_Neurenberg #verenigde_naties #volkenrecht #zelfbeschikking