‘We zijn als Europa dicht bij een serieuze oorlog’
Villamedia
Operaties waarbij landen liever niet willen dat details naar buiten komen zijn de specialiteit van Volkskrant-onderzoeksjournalist Huib Modderkolk (42). Daarbij kan het gaan om spionageacties, cyberaanvallen en gevoelige dossiers. (...)
(Tekst loopt door onder de illustratie.)
‘Tien jaar geleden ging het over spionage: hoe diensten zoals de Amerikaanse NSA op grote schaal konden afluisteren. Dat is nu veranderd naar pogingen om met technologie invloed uit te oefenen. Terwijl aan de rand van Europa een oorlog woedt, zien we dat technologie ingezet kan worden om de democratie onder vuur te nemen. Wat me drijft is om dat in kaart te brengen.’
‘Ik ben bezorgd over in hoeverre onze democratie overeind blijft. Want die wordt nu van verschillende kanten, ook van binnenuit, getest. Bovendien zijn we als Europa dicht bij een serieuze oorlog. Wist je dat het ministerie van Defensie met een kleurenkaart bijhoudt waar we staan tussen oorlog en vrede? Groen is vrede, rood is oorlog. Die kaart staat op dit moment op donkeroranje. Ik geloof dat dat besef totáál niet is doorgedrongen. Het is niet ondenkbaar meer dat we binnen een à twee jaar betrokken worden bij een oorlog met Rusland. Denk eens aan de implicaties: dan zitten we nu dus in de fase vlak daarvoor. Zeg maar zoals in Oekraïne vóór de Russische invasie. In die jaren werd het bestaansrecht van het land in twijfel getrokken, er waren grootschalige destabiliserende campagnes, de overheid werd aangevallen en mensen kregen met propaganda te maken.’ (...)
‘En dan kan die technologie zich tegen de rechtsstaat keren. Dat hoeft niet van tegenstanders te komen, maar kan ook van binnenuit gebeuren. Omdat je een neiging ziet bij politici en inlichtingendiensten om altijd net iets meer te willen dan mag.’
Voorbeelden?
‘De politie mag van de wet geen gezichtsherkenningscamera’s gebruiken, maar doet dat al wel, terwijl ook veel politieke partijen die technologie eigenlijk te invasief vinden. Er wordt een uitzondering gemaakt, we doen gewoon even een proef heet het dan. Zo wordt er steeds gekeken: kunnen we die grenzen toch oprekken? En dan kan het snel gaan.’ (...)
‘Anonimiseren is een illusie. En dat gaat steeds meer blijken. Er wordt niet alleen heel veel verzameld over ons allemaal; er wordt ook nog eens heel veel informatie gekoppeld. En dan raken bedrijven ook nog eens veel persoonlijke data kwijt. Met al die data samen kun je, als je slim zoekt in openbare bronnen, een deel van iemands gedrag reconstrueren.’ (...)
‘Van de werking van sociale media weten we haast niets. Europa zou als voorwaarde moeten stellen aan X en TikTok: wil je hier actief zijn, dan moet je volledige openheid van zaken geven. Dan willen wij begrijpen hoe jullie algoritmen werken, hoe jullie gebruikers verslaafd maken en wat je ze voorschotelt. Er mag alleen niet één groep profijt van hebben. Of dat de algoritmen zo zijn ingesteld dat ze enkel emotie en controverse bevorderen in plaats van feiten brengen. Hier ligt ook een taak voor de journalistiek: neem sociale media niet zo serieus. Doe zelf onderzoek. Ga voorbij de reacties en de emoties.’ (...)
Tags: #nederlands #spionage #ondermijning #technologie #BigTech #big_tech #oorlog #oekraine #nsa #surveillance #massasurveillance #democratie #algoritme #modderkolk #sociale_media #SocialMedia #media #journalist #journalistiek
