#journalistiek

berternste2@diasp.nl

‘Honger is een verbijsterende ramp, maar er is nauwelijks aandacht voor’

NRC (€)

Hongersnood - Als de wereld niet ingrijpt zal het aantal mensen dat honger lijdt nog verder toenemen, door oorlogen en klimaatverandering, aldus Hans Hoogeveen, topadviseur van de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties. „Waar ik boos om word, is dat we in Europa de oplossing voorhanden hebben.”

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Hans Hoogeveen staand voor rij vlaggen
Hans Hoogeveen

‘Verbijsterend” en „huiveringwekkend” noemt Hans Hoogeveen het. Dat bijna dertig jaar na de eerste mondiale afspraken over de bestrijding van honger nog bijna 800 miljoen mensen honger lijden door oorlogen, andere conflicten en klimaatverandering – en dat dit aantal zonder ingrijpen over twee jaar is gestegen tot een miljard mensen. (...)

Voor deze ramp hebben de media „niet of nauwelijks” belangstelling, want „zij concentreren zich alleen maar op klimaatverandering.” (...)

„Je ziet dat gebrek aan aandacht niet alleen bij kranten, maar ook bij politici.” (...)

„Als we niet handelen, zal het aantal conflicten in de wereld nog verder toenemen. (...) Wat je vrijwel nergens hoort, is dat er in Soedan en Zuid-Soedan op dit moment meer mensen sterven dan in andere oorlogen bij elkaar. Ongeveer twee miljoen mensen zijn er al gestorven ten gevolge van de oorlog, hongersnood en ziektes, veroorzaakt door een conflict dat niet alleen ideologisch is, maar ook gevolg is van voedseltekorten, gevechten om land.” (...)

„Ik ben in vluchtelingenkampen in onder meer Ethiopië geweest, en daar schrik je vreselijk van de ellende. Wat jongeren daar tegen mij zeggen, is dit: denkt u nu echt dat wij niet weten dat van de tien mensen die migreren er misschien maar twee in Europa aankomen? Dat de rest onderweg sterft? En dat van de overgebleven twee er maar één asiel krijgt of een baan waarmee hij geld naar hier kan sturen? Wij willen natuurlijk niet weg van onze familie. Maar we hebben geen andere keus, want we hebben hier geen voedsel, geen uitzicht op banen.” (...)

„Europa besteedt miljarden aan het tegenhouden van migranten. Wat ik niet zie en hoor, is hoe Europa en andere delen van de wereld op duurzame wijze zouden kunnen investeren in economische ontwikkeling van die landen. Dus niet investeren in muren en hekken, maar in landbouw. Daar hebben we de mogelijkheden voor.”

Er zijn toch al mondiale afspraken over duurzaamheidsdoelen?
„Nou, als er iets binnen de VN moet veranderen, is het dat die zich gaan richten op de implementatie van gemaakte afspraken, ook om voedselcrisis daadwerkelijk aan te pakken. Want dat is natuurlijk het grote manco van de VN: dat landen te vaak bezig zijn met commitments en het recyclen van die commitments, en plechtig beloven dat ze in 2030 de duurzaamheidsdoelen gaan halen, maar zonder die doelen te implementeren. Als ik aan die landen vraag hoe ze de doelen gaan halen, blijft het te vaak stil. Er is een implementation gap.” (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #honger #hongersnood #media #nieuws #journalist #journalistiek #landbouw #voedselproductie #eu #europese_unie #duurzaamheid #duurzaamheidsdoelen #soedan

berternste2@diasp.nl

‘We zijn als Europa dicht bij een serieuze oorlog’

Villamedia

Operaties waarbij landen liever niet willen dat details naar buiten komen zijn de specialiteit van Volkskrant-onderzoeksjournalist Huib Modderkolk (42). Daarbij kan het gaan om spionageacties, cyberaanvallen en gevoelige dossiers. (...)

(Tekst loopt door onder de illustratie.)

Illustratie

‘Tien jaar geleden ging het over spionage: hoe diensten zoals de Amerikaanse NSA op grote schaal konden afluisteren. Dat is nu veranderd naar pogingen om met technologie invloed uit te oefenen. Terwijl aan de rand van Europa een oorlog woedt, zien we dat technologie ingezet kan worden om de democratie onder vuur te nemen. Wat me drijft is om dat in kaart te brengen.’

‘Ik ben bezorgd over in hoeverre onze democratie overeind blijft. Want die wordt nu van verschillende kanten, ook van binnenuit, getest. Bovendien zijn we als Europa dicht bij een serieuze oorlog. Wist je dat het ministerie van Defensie met een kleurenkaart bijhoudt waar we staan tussen oorlog en vrede? Groen is vrede, rood is oorlog. Die kaart staat op dit moment op donkeroranje. Ik geloof dat dat besef totáál niet is doorgedrongen. Het is niet ondenkbaar meer dat we binnen een à twee jaar betrokken worden bij een oorlog met Rusland. Denk eens aan de implicaties: dan zitten we nu dus in de fase vlak daarvoor. Zeg maar zoals in Oekraïne vóór de Russische invasie. In die jaren werd het bestaansrecht van het land in twijfel getrokken, er waren grootschalige destabiliserende campagnes, de overheid werd aangevallen en mensen kregen met propaganda te maken.’ (...)

‘En dan kan die technologie zich tegen de rechtsstaat keren. Dat hoeft niet van tegenstanders te komen, maar kan ook van binnenuit gebeuren. Omdat je een neiging ziet bij politici en inlichtingendiensten om altijd net iets meer te willen dan mag.’

Voorbeelden?
‘De politie mag van de wet geen gezichtsherkennings­camera’s gebruiken, maar doet dat al wel, terwijl ook veel politieke partijen die technologie eigenlijk te invasief vinden. Er wordt een uitzondering gemaakt, we doen gewoon even een proef heet het dan. Zo wordt er steeds gekeken: kunnen we die grenzen toch oprekken? En dan kan het snel gaan.’ (...)

‘Anonimiseren is een illusie. En dat gaat steeds meer blijken. Er wordt niet alleen heel veel verzameld over ons allemaal; er wordt ook nog eens heel veel informatie gekoppeld. En dan raken bedrijven ook nog eens veel persoonlijke data kwijt. Met al die data samen kun je, als je slim zoekt in openbare bronnen, een deel van iemands gedrag reconstrueren.’ (...)

‘Van de werking van sociale media weten we haast niets. Europa zou als voorwaarde moeten stellen aan X en TikTok: wil je hier actief zijn, dan moet je volledige openheid van zaken geven. Dan willen wij begrijpen hoe jullie algoritmen werken, hoe jullie gebruikers verslaafd maken en wat je ze voorschotelt. Er mag alleen niet één groep profijt van hebben. Of dat de algoritmen zo zijn ingesteld dat ze enkel emotie en controverse bevorderen in plaats van feiten brengen. Hier ligt ook een taak voor de journalistiek: neem sociale media niet zo serieus. Doe zelf onderzoek. Ga voorbij de reacties en de emoties.’ (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #spionage #ondermijning #technologie #BigTech #big_tech #oorlog #oekraine #nsa #surveillance #massasurveillance #democratie #algoritme #modderkolk #sociale_media #SocialMedia #media #journalist #journalistiek

berternste2@diasp.nl

In Soedan gaat de grootste humanitaire crisis ter wereld ongemerkt verder. ‘Alle cijfers zijn een onderschatting’

Trouw (€)

Het klinkt veel: tienduizenden doden door geweld in Soedan en elke dag honderd doden door honger. Maar het is een zware onderschatting, zeggen experts. ‘De nood elders staat in geen verhouding tot wat daar gebeurt.’ (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van vluchtelingen in open terrein
Gevluchte Soedanezen in de buurt van de oostelijke stad Gedaref. Beeld AFP.

Soedan verkeert sinds april vorig jaar in oorlog. Na grootschalige protesten werd de lang zittende leider Omar al-Bashir in 2019 door het leger afgezet. De burgerregering die het daarop overnam, werd in 2021 door een militaire staatsgreep beëindigd. Onderlinge concurrentie leidde tot een oorlog tussen het regeringsleger SAF en de paramilitaire RSF, een strijdgroep met wortels in de Janjaweed-militie, die verantwoordelijk was voor de genocide in Darfur in 2003. (...)

Drie miljoen mensen zijn sindsdien het land ontvlucht en elf miljoen inwoners zijn thuisloos geworden. Die hebben gebrek aan alles, zag Zantema in Gedaref. In het provisorische kamp dat hij bezocht, zijn er acht toiletten voor vijfduizend ontheemden. Ziektes als cholera verspreiden zich snel. (...)

Instituut Clingendael waarschuwde eerder dit jaar dat 2,5 miljoen inwoners nog voor de herfst zouden omkomen van de honger als de situatie niet zou verbeteren. Volgens een nieuwe berekening is een half miljoen mensen gestorven. (...)

Als de voedselhulp niet wordt opgeschaald, zullen volgens een nieuwe schatting bijna 6 miljoen mensen aan honger doodgaan voor het einde van het zogenoemde ‘hongerseizoen’ – van juni tot september, vlak voor de oogst – volgend jaar. (...)

“Bijna niemand in Soedan gelooft dat één partij het hele land kan veroveren. Zowel de RSF als SAF heeft militaire kracht, eigen financieringsnetwerken, externe steun en lokale bolwerken.”

De onderhandelingen vlotten niet, zegt Lanfranchi. “Beide partijen lijken vast te houden aan een militaire oplossing. Ze zien de strijd als existentieel en vrezen dat ze van de kaart worden geveegd als de andere partij wint.”

Dat de grootste humanitaire crisis ter wereld ondertussen blijft voortduren, krijgt weinig aandacht. Dat merken de Soedanezen ook, zegt Zantema. “Ze voelen zich vergeten. Iedereen wilde me de hand schudden en zijn verhaal vertellen.”

Hele artikel

Tags: #nederlands #soedan #darfur #saf #rsf #janjaweed #media #journalist #journalistiek #afrika #burgeroorlog #vluchtelingen #honger #hongersnood

berternste2@diasp.nl

Zelfs Noord-Koreaanse troepen kunnen ons wegkijken niet doorbreken

Arnout Brouwers (Trouw) (€)

(...) Die actualiteit is de introductie van duizenden Noord-Koreanen in de grote Europese oorlog. En de complete non-reactie daarop van de Verenigde Staten en Europa. Niet alleen in politieke kringen; ook in de media delft de Oekraïense overlevingsstrijd dezer dagen het onderspit tegen glazenbolkijkers over Amerika en Israëls oorlog tegen zijn vijanden.

Zelfs Noord-Koreaanse troepen kunnen ons wegkijken niet doorbreken.

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Arnout Brouwers
Arnout Brouwers

Voor Vladimir Poetin is dit hét moment om een fles champagne te ontkurken, al drinkt hij niet, en te vieren. ‘Onze vijanden geven de strijd op! (...) Kortom, voordat het Westen klaar is met de Amerikaanse verkiezingen en Israël, hebben wij Oekraïne al teruggebombardeerd naar het stenen tijdperk!’ (...)

Later kunnen historici zich buigen over de vraag waarom Europeanen de genocide die zich onder hun neuzen voltrok niet sexy genoeg vonden. (...)

‘Fascinerend dat er circa tienduizend Noord-Koreaanse troepen in Rusland zijn en dat ‘leiders’ in het Westen bezorgd zijn over escalatie als ze Oekraïne helpen doelen in Rusland te raken van waaruit Oekraïense burgers onder vuur worden genomen. Het politiek-militaire spiergeheugen uit de Koude Oorlog is compleet verdwenen en vervangen door strategische gewrichtsontsteking.’ (...)

Dat de strategische bijziendheid van onze media hierbij de onmacht van onze politici legitimeert, komt ze goed uit. (...)

Poetin mag zich totaal hebben verkeken op het Oekraïense verzet; hij beschikt wel over een feilloze neus voor westerse zwakte. (...)

In Kyiv kent men inmiddels de beperkingen van Europese machtsprojectie. De Oekraïners hebben dus geen alternatief behalve hun eigen wapensystemen verder ontwikkelen en hopen op een positieve beleidswijziging in Amerika, van welke president dan ook.

Hele artikel

Tags: #nederlands #europa #vs #noord-korea #oekraine #rusland #poetin #escalatie #media #journalist #journalistiek #wapens #langeafstandwapens

berternste2@diasp.nl

Bram Vermeulen over een gesprek met pastor Harry van de Ven: ‘De jour-na-li-stiek! Da’s een mooi vak zeg’

Villamedia

(...) Onder die klep kwam een man vandaan, zijn gezicht vol vegen, die ons een hand gaf en met een Brabants accent zei: ‘Ah de jour-na-li-stiek! Da’s een mooi vak zeg’. Toen ik vroeg waarom, antwoordde hij: ‘Die journalisten komen hier vijf dagen, tien dagen. En dan schrijven ze zúlke verhalen hoe het allemaal wel niet zit in Oost-Congo. Ik woon hier al veertig jaar. Ik weet nog steeds niet hoe het hier zit, maar goed.’ (...)

Westerse nieuwsorganisaties maken één, hooguit twee correspondenten verantwoordelijk voor het nieuws uit dat hele continent. Dat kan natuurlijk helemaal niet. (...)

Foto van Bram Vermeulen

Hele artikel](https://www.villamedia.nl/artikel/bram-vermeulen-over-een-gesprek-met-pastor-harry-van-de-ven-de-jour-na-li-stiek-das-een-mooi-vak-zeg)
Bram Vermeulen in Azerbeidzjan, op pad voor Frontlinie (VPRO) - © VPRO

Tags: #nederlands #media #nieuws #journalist #journalistiek #correspondent #afrika #congo #krant #radio #tv

berternste2@diasp.nl

Ook onze media falen in de berichtgeving over Oekraïne, stelt Lidija Zelovic

Trouw (€)

Nederlandse media zijn te volgzaam in hun berichtgeving over de oorlog in Oekraïne, vindt filmmaker Lidija Zelovic. Er klinkt weinig kritiek op de toenemende militaire steun, en dat versterkt het risico op escalatie. (...)

(Tekst loopt door onder de illustratie.)

Illustratie

Russische media manipuleren hun publiek dag in dag uit. Ze zetten het complexe verhaal rond Oekraïne naar hun eigen hand, waarbij Russen als helden uit de bus komen en Oekraïners en het Westen als slechteriken. (...)

Maar ik vrees dat onze media aan dezelfde kwaal lijden, en dat dat voor de meeste Nederlanders net als voor de meeste Russen moeilijk zichtbaar is. Er is weinig twijfel aan onze vaste argumentatiepatronen, aan de selectie aan de verhalen die ons bereiken, of aan welke informatie wordt weggezet als Poetin-propaganda – niet alleen in NRC maar in alle Nederlandse kwaliteitsmedia, ook Trouw.

Heeft de aanhoudende Navo-uitbreiding richting het oosten de oorlog uitgelokt? En hoe zit het met de verdachte westerse rol bij de coup in Kiev in 2014, en bij de Minsk Akkoorden (die een einde moesten maken aan de onrust in de Oekraïense regio’s Loehansk en Donetsk)? Deze vraagstukken worden door politici en journalisten in een groot deel van de wereld wél aangehaald om aan te tonen dat het Westen (mede)verantwoordelijk is voor de ellende waar Oekraïne nu in verkeert. Waarom maken we dat niet bespreekbaar? (...)

Ook critici van de huidige strategie van toenemende militaire steun aan Oekraïne komen nauwelijks aan het woord in Nederlandse media.

Hele artikel

> Zie ook: Did The West Provoke The Ukraine War? Sorry, That Question Has Been Cancelled (Media Lens)

> Zie ook: Een fel debat over oorlogskoorts (Trouw)

Tags: #nederlands #engels #oekraine #rusland #putin #navo #nato #nordstream #navalny #media #nieuws #journalistiek #journalist #propaganda

berternste2@diasp.nl

De journalistiek betaalt een hoge prijs voor deal Julian Assange

NRC (€)

Uiteindelijk is klokkenluider Julian Assange [van Wikileaks] dan toch voor een Amerikaanse rechter verschenen. (...)

Het is bevredigend dat deze lang slepende zaak nu met een rechterlijke uitspraak is beslecht. Maar de prijs die daarvoor is betaald is hoog. Voor de persvrijheid is deze uitkomst onheilspellend. (...)

Logo van NRC

Voor het eerst is die Spionagewet van 1917 hiermee in stelling gebracht tegen niet alleen het verzamelen van geheimen van de overheid, maar ook het publiceren daarvan. Dat kan grote gevolgen hebben voor het werk van journalisten die zich met nationale veiligheid bezighouden, en voor de media waarvoor ze werken. (...)

Het is niet moeilijk voor te stellen dat het precedent dat hiermee is geschapen door toekomstige regeringen wordt aangegrepen om de persvrijheid in te dammen en journalisten een toontje lager te laten zingen. (...)

Maar ook zonder aanklachten en rechtszaken kan alleen al dit beklemmende vooruitzicht journalisten terughoudend maken, en een rem zetten op journalistiek onderzoek naar overheidsoptreden op het gebied van nationale veiligheid. Daarvan is dan niet alleen de journalistiek de dupe, maar ook de samenleving als geheel, die niet zonder een vrije pers kan die de overheid controleert.

Hele artikel

Tags: #nederlands #media #nieuws #journalistiek #journalist #klokkenluider #assange #julian_assange #wikileaks #persvrijheid #democratie

berternste2@diasp.nl

‘Als de politiek de aanval op ons opent moet je niet schrikken, maar je zelfvertrouwen behouden’

Villamedia

In Brussel voor de Nederlandse boeren met de vuist op tafel slaan. Het huizentekort oplossen door grenzen te sluiten. Duidelijke ideeën, voor complexe problemen. Tom-Jan Meeus schreef er op verzoek van de Maand van de Filosofie het essay ‘Duidelijkheid’ over. Volgens de NRC-journalist lokken politici hun kiezers met ‘aandachtspolitiek’ en ‘spektakelleegte’ naar een mediawerkelijkheid die steeds verder wegdrijft van de politiek-bestuurlijke werkelijkheid. (...)

‘Het is logisch dat uitgevers betaalmuren inzetten want het is vermoedelijk de enige manier om schrijvende journalistiek overeind te houden. Maar het is niet te verdedigen dat de inhoudelijk meest interessante stukken achter betaal­muren zitten en dat oppervlakkige kletskoek vrij toegankelijk is.’ (...)

Hele artikel

Tekening met Tom-Jan Meeuw die zijn boek vasthoudt
© Maaike Putman

Tags: #nederlands #boeken #politiek #media #journalistiek #journalist #nieuws #betaalmuur #politici #populisme

berternste2@diasp.nl

Bij de universiteit hoort vanzelfsprekend een vrije pers

NRC

Het was een fors dreigement dat vorige week in de mailbox van Saskia Bonger belandde. Bonger is hoofdredacteur van Delta, het journalistieke platform van de Technische Universiteit Delft, en ze had zojuist een artikel gepubliceerd over de sociale onveiligheid op een universiteitsafdeling. De mail was afkomstig van de afdeling juridische zaken van de TU Delft. Bonger zou „persoonlijk aansprakelijk” worden gesteld voor „eventuele schade die de TU zou lijden” als het artikel niet onmiddellijk offline zou worden gehaald.

(Tekst loopt door onder het logo.)

Logo van NRC

De hoofdredacteur koos „onder protest” eieren voor haar geld en verwijderde het gewraakte stuk. Nadat er ophef over de kwestie was ontstaan, zette de universiteit een mededeling op haar website met excuses voor het blokkeren van de publicatie. Het artikel is echter nog steeds niet te lezen op de site van Delta, omdat Bonger geen garantie heeft gehad dat zij niet persoonlijk hoeft op te draaien voor een eventuele schadeclaim.

Deze kwestie is geen geïsoleerd incident.

Redactiestatuten bieden vaak te weinig bescherming tegen voorlichters en bestuurders die uit angst voor ‘slechte publiciteit’ onprettig nieuws binnenskamers willen houden. Universiteiten zijn immers elkaars concurrent als het gaat om het aantrekken van wetenschappers en studenten. Dus is alleen goede publiciteit gewenst: het product moet zo glimmend mogelijk in de etalage staan. (...)

Allicht, maar universiteiten (en hogescholen) zijn nadrukkelijk géén bedrijven. (...)

Bestuurders in het hoger onderwijs moeten een beetje moed tonen. Ze verkeren in een bevoorrechte positie: ze mogen leidinggeven aan instellingen vol slimme en kritische mensen die iedere dag bezig zijn kennis te verwerven en door te geven. Die praktijk is gebaat bij een cultuur waarbinnen de uitingsvrijheid zo groot mogelijk is. Vanzelfsprekend hoort daar een vrije universitaire pers bij. Het is treurig dat dit betoogd moet worden.

Hele artikel

Tags: #nederlands #universiteit #universiteitspers #tu_delft #pers #persvrijheid #journalist #journalistiek #censuur

berternste2@diasp.nl

Recensie: Avoiding the News verplichte kost voor inzicht in een bewust onbereikbaar deel van ons publiek

Villaemdia

Begin dit jaar verscheen Avoiding the News: Reluctant Audiences for Journalism, over achtergronden en redenen van zogeheten nieuwsmijders. Het onderzoek onthulde nuttige inzichten, zeker voor een doelgroep die zichzelf het liefst onderdompelt in nieuws. De realiteit is hard: wereldwijd mijdt zo'n drie procent van volwassenen het nieuws, met uitschieters tot tien procent in sommige landen.

Dat percentage klinkt behapbaar, maar vertegenwoordigt dus tientallen miljoenen mensen die actief geen nieuws volgen. “Dat zijn er meer dan er wereldwijd voor nieuws betalen”, herinneren de onderzoekers. (...)

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

Omslag van boek
.

Het onderzoek constateerde een opmerkelijk verschil in opmaak van nieuwsmijders in de Verenigde Staten (meestal ideologisch rechts) ten opzicht van de rest van de wereld, waar nieuwsmijders meestal links georiënteerd zijn en sterk politiek betrokken. Verder staat een groep simpelweg onverschillig tegenover politiek en daarmee ook nieuws. (...)

Hoe lossen we dat dan op? Méér nieuws is alvast niet de oplossing, aldus de onderzoekers. Ze bekennen eerlijk geen panklare oplossing te hebben. De auteurs delen - met ‘enige aarzeling’ vanwege de complexiteit van het probleem - hooguit enkele praktische suggesties en observaties. (...)

Avoiding The News is ondanks de enorme informatiedichtheid in vlot en toegankelijk Engels geschreven. Het is een aanrader voor iedereen die zich zorgen maakt over het afkalvende vertrouwen in de journalistiek en wil begrijpen wat dit bewust onbereikbare deel van het publiek drijft.

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #journalistiek #journalist #media #nieuws #nieuwsmijders #fake_news #nepnieuws #desinformatie

berternste2@diasp.nl

Harde kritiek op Israël? Daar hoef je geen antisemiet voor te zijn

**Stevo Akkerman (Trouw)

(...) Maar vooruit, wat wil ik beweren? Dat een antisemiet elke kritiek op Israël kan gebruiken als dekmantel, maar dat daarom nog niet elke kritiek op Israël antisemitisch is. En dat het woord ‘apartheid’ wel degelijk van toepassing is op de bezettingspolitiek van Israël, die dateert van 1967. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Stevo Akkerman
Stevo Akkerman

“Ik sta er ook als jurist in”, zei [de 90-jarige Holocaust-overlevende Ulli d’Oliveira] in de Volkskrant. “Dan kun je niet anders dan protesteren tegen wat Israël de Palestijnen aandoet. Je moet waakzaam blijven voor nieuwe vormen van volkerenmoord, anders verzaak je.” (...)

[I]k wil slechts laten zien dat harde kritiek op Israël heel goed mogelijk is zonder antisemitisch te zijn. In Israël zelf concludeerde mensenrechtenorganisatie B’Tselem in 2021 over de ongelijkheid van de Palestijnen: “Dit is apartheid.” En B’Tselem staat daarin zeker niet alleen. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #israel #palestina #palestijnen #bezette_gebieden #gaza #media #nieuws #desinformatie #journalist #journalistiek #antisemitisme

berternste2@diasp.nl

‘Ben ik antisemiet? Dacht van niet’

Villamedia

Ik heb aan niemand een hekel, zeker niet aan groepen of volksstammen. Bij voetbalwedstrijden kom ik nooit. Toch ben ik al bij herhaling van antisemitisme beticht’, schrijft voormalig Midden-Oosten correspondent van De Telegraaf Jos van Noord in deze opiniebijdrage. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van doden in lijkzakken, een met daarop een vest met ‘Press’
© SIPA / Ali Hamad apaimages

Ervaring leerde mij dat degene die een kritisch woord laat horen over Israël meteen emmers drek over zich uitgestort krijgt. (...)

Let wel: ik ben groot fan van Israël. Een veilige haven voor bedreigde joden. Maar wel binnen de eigen grenzen, zoals die internationaal zijn vastgesteld. Lekker bekvechten in de Knesset, maar niet donderjagen bij de buren. Zo simpel. (...)

Beetje dom en als zodanig ook doorzichtig om iedereen met terechte kritiek op Israël antisemiet te noemen. Dat CIDI-mantra, daar trapt toch niemand meer in…
Ik ken mensen die het inmiddels als een eretitel zien. Zij worden antisemiet genoemd, enkel omdat zij de vinger op zere plekken durven te leggen.

Israël raakt steeds verder van het padje. Vol haat tegen iedereen. Een wantrouwig volk dat zich ook daarom van niemand iets aantrekt.

In Gaza (waar Israël niets te zeggen heeft, maar er de bevolking al jaren in gijzeling houdt) heeft Israël een slachting aangericht die zijn weerga in de moderne geschiedenis nauwelijks kent. Tienduizenden burgerdoden, meest kinderen en hun moeders. Gaza is totaal verwoest.

Intussen plunderen die voorbeeldige Israëlische soldaten de huizen van verdreven Palestijnen en worden er door de zionistische krijgsmacht aan de lopende band gruweldaden begaan.

De media lopen Israël alleen maar voor de voeten, onthullen de dagelijkse Israëlische misdaden tegen de menselijkheid. Daarom moeten ook journalisten uit de weg geruimd worden. Bijna honderd collega’s zijn in Gaza doelgericht door Israël vermoord.

Nog zo’n leugenachtige CIDI tactiek: aldoor doen alsof het drama begon op 7 oktober. Terwijl dit nu juist de dag was dat in Gaza opgesloten Palestijnen hun jarenlange gijzeling niet langer konden verdragen, hun woede daarover ontplofte en zij zich gruwelijk te buiten gingen in een gruwelijke tegenactie. Wat had Israël verwacht, na al die jaren van tenminste even gruwelijke bezetting en onderdrukking, het voortdurende tergen van het Palestijnse volk? Champagne? (...)

‘Tuurlijk sta ik achter Israël!’ schoot de correspondent boos terug. ‘Want als ik voor ze ga staan, kan ik niet zien wat ze achter mijn rug uitspoken!’

Hele artikel

Tags: #nederlands #israel #palestina #palestijnen #bezette_gebieden #gaza #media #nieuws #desinformatie #journalist #journalistiek #antisemitisme

berternste2@diasp.nl

De mogelijke uitlevering van Julian Assange aan de VS, vormt ook een bedreiging voor de journalistiek

De Volkskrant

De meer dan honderd jaar oude wet waarmee de omstreden klokkenluider Julian Assange aan de Verenigde Staten kan worden uitgeleverd, kan volgens critici een gevaarlijk precedent scheppen. ‘Dit zal haast zeker de doodsteek zijn voor onderzoeksjournalistiek gebaseerd op geheime informatie.’ (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Julian Assange achter ruit
Julian Assange komt op 11 april 2019 aan in de rechtbank in Londen. Beeld Getty Images.

Vanaf 2006 begint WikiLeaks via een eigen website met het publiceren van vertrouwelijke documenten die regeringen – vooral de Amerikaanse – in verlegenheid brengen. Journalistiek relevante onthullingen, bijvoorbeeld over Amerikaanse voorschriften om sommige gedetineerden in Guantánamo Bay doktersbezoek te onthouden. Of interne stukken die laten zien dat velen er destijds onterecht en zonder aanklacht worden vastgehouden. Een Arabische journalist die toen al acht jaar gevangen zat, zodat de Amerikanen meer over de nieuwsorganisatie waar hij werkt, Al-Jazeera, te weten kunnen komen.

Later volgen vele honderdduizenden interne documenten over de oorlogen in Afghanistan en Irak, die aantonen dat de strijd veel minder voorspoedig verloopt dan de internationale coalitie publiekelijk verkondigt. Met bovendien veel meer onschuldige burgerslachtoffers. (...) Getuigenissen over oorlogsmisdaden. In Irak waren er Amerikaanse militairen die vanuit helikopters lachend burgers – waaronder twee journalisten van Reuters – doodschoten. Er was sprake van martelingen en executies van gevangenen. Het private Amerikaanse bedrijf Blackwater schoot op willekeurige burgers en bijna zevenhonderd Irakese personen werden vermoord omdat ze te dichtbij checkpoints kwamen – onder wie zwangere vrouwen.

Daarna verschenen honderdduizenden diplomatieke stukken die onder meer aantonen dat Shell diep geïnfiltreerd was in de Nigeriaanse politiek. Eerder werd al bekend dat het Nederlandse bedrijf Trafigura de giftige lading van een schip in de Ivoriaanse hoofdstad Abidjan dumpte, met gigantische gezondheidsschade bij de meeste arme bevolkingsgroepen tot gevolg.

Het waren, kortom, journalistiek relevante onthullingen – veelal gebracht in samenwerking met internationale media als The New York Times, The Guardian en Der Spiegel. (...)

Voor de uiteindelijke aanklacht grijpen de Verenigde Staten terug op de meer dan honderd jaar oude Espionage Act. Opgesteld tijdens de Eerste Wereldoorlog om ondermijning tegen het Amerikaanse leger te voorkomen, maar nog nooit eerder gebruikt om een mediaorganisatie te vervolgen. Aangeklaagden hebben minder rechten: ze kunnen zich er niet op beroepen dat publicatie in het maatschappelijk belang was. (...)

De Verenigde Staten noemen het contact tussen de Australiër en de bron – Chelsea Manning – die hem de stukken gaf, ‘samenzwering’ tegen de staat. ‘Met die redenering kan iedereen in de wereld die informatie publiceert die de VS geheim achten, vervolgd worden voor spionage’, legde Joel Simon, toenmalig directeur van persvrijheidsorganisatie CPJ uit. ‘Lekken is geen spionage’, schreef NRC eerder in een commentaar. (...)

‘Als de aanklager slaagt’, verklaarde James Goodale, die de The New York Times bijstond bij de publicatie van de geheime Pentagon Pagers over de verschrikkingen van de Vietnam Oorlog, ‘zal dat haast zeker de doodsteek zijn voor onderzoeksjournalistiek gebaseerd op geheime informatie.’ (...)

Dat internationale media desondanks relatief stil zijn over zijn mogelijke uitlevering en de consequenties, valt ook Alan Rusbridger, oud-hoofdredacteur van de Britse krant The Guardian op. Hij kende, net als velen, een ingewikkelde samenwerking met de koppige en eigenzinnige Assange. Ze waren, kortgezegd, bepaald geen vrienden. Toch is hij tot op de dag van vandaag één van zijn felste verdedigers. Zijn zaak is een ‘wake-up call’ voor media wereldwijd. ‘Je vindt Assange misschien niet leuk’, waarschuwt hij journalisten, ‘maar jij kunt de volgende zijn.’

Hele artikel

> Zie ook: Don’t Extradite Assange

Tags: #nederlands #pers #persvrijheid #media #nieuws #journalist #journalistiek #censuur #assange #julian_assange #wiki_leaks #FreeAssange #JournalistsSpeakUpForAssange

berternste2@diasp.nl

Consumenten verenigt u!

De Groene Amsterdammer

Met mensenrechten heeft een begrip als internationale solidariteit al lang niets meer te maken. Het gaat nu om handelsbelangen.

(Tekst loopt door onder de illustratie.)

Illustratie: figuur (piloot?) met helm en uniform vol reclame
.

Het opvallende is dat al die angsten van rechtse complotdenkers, of afgehaakten, of autonomen, of hoe je ze ook noemen wil, bezorgde burgers wellicht, zoveel lijken op gebeurtenissen die echt hebben plaatsgevonden. Alleen werd het toen anderen aangedaan. The great replacement bijvoorbeeld, de overtuiging dat de witte bevolking vervangen wordt door mensen van kleur: voor de inheemse bevolking van Amerika, Australië of Palestina is zo’n vervanging maar al te reëel geweest. Het geïnstitutionaliseerde kindermisbruik waar elites tegenwoordig van worden beschuldigd, was vroeger vooral op scholen voor inheemse kinderen praktijk (zie bijvoorbeeld Canada). En al was het geen plandemie, bijna de gehele Zuid-Amerikaanse bevolking is ooit weggevaagd door ‘westerse’ virussen.

Hoe kan het toch dat witte mensen statistisch het veiligst zijn op deze wereld, maar ze desondanks ook het angstigst zijn? (...)

Zou het kunnen, vraagt [Naomi Klein] zich af, dat wat complotdenkers vrezen ‘een dramatische omkering van rollen is waarbij de slachtoffers daders worden?’.

In dat licht valt de symboliek van de aanklacht tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof nauwelijks te missen. Het moest haast wel Zuid-Afrika zijn die in het land van zijn voormalig kolonisator het imperiale geweld tegen de Palestijnen probeert te stoppen. Toen Duitsland dreigde zich in de rechtszaak te mengen, was het de president van Namibië die fijntjes herinnerde aan de Duitse genocide, ‘de eerste van de twintigste eeuw’, die tienduizenden Namibiërs het leven kostte. (...)

Internationale solidariteit maakte plaats voor globalisering, voor handelsverdragen, outsourcing, goedkope arbeid, goedkope producten, culturen die steeds meer op elkaar lijken. (...)

De westerse burger is vooral nog consument. Vandaar ook dat de VS en Engeland, met ondersteuning van Nederland, Jemen bombarderen. De Houthi’s houden Israëlische vrachtschepen tegen waardoor westerse kopers langer op hun Amazon- en Shein-shit moeten wachten. ‘Zelfverdediging’ noemt het Westen de bombardementen. Vergeet die mensenrechten, handelsbelangen gaan boven alles.

Ik had hier nog veel meer willen schrijven. Dat westerse media de Zuid-Afrikaanse aanklacht tegen Israël bijvoorbeeld zo veel mogelijk negeerden (de rechtszaak tussen Johnny Depp en Amber Heard kreeg vorig jaar meer aandacht). (...)

De afgelopen tijd is al veel gepraat over de linkse identiteitscrisis en hoe nu verder, maar daarbij ontbrak het internationale element. Zolang politici echter het geweld blijven faciliteren dat de privileges van westerse consumenten moet beschermen, van het geweld in de mijnbouw, in sweatshops of van de wapenindustrie, tot aan het uitmoorden van gewone burgers in Palestina, Congo of de Amazone, weet de gewone burger hier, bewust of onbewust, dat diezelfde politici het ook niet zullen opnemen voor hem. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #israel #palestina #palestijnen #gaza #houthi #kapitalisme #internationale_solidariteit #populisme #consumentisme #handelsbelangen #zuid-afrika #namibie #congo #media #nieuws #journalistiek #journalist #beroemdheden #inheemse_bevolking #amazone #sweatshops #links #wapenindustrie

berternste2@diasp.nl

De complexiteit van onze tijd wordt platgeslagen in instagramposts en talkshowinterviews

Vrij Nederland (€ - alleen vandaag gratis)

Alle grote ontwikkelingen in de wereld – of ze nu geweldig zijn, of catastrofaal – zijn het gevolg van een complex samenspel van tal van factoren. Maar daar is geen oog meer voor. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van talkshowtafel gezien door tvcamera
Fotografie Phil Nijhuis/ANP

[H]oe meer inzicht in de complexiteit van de (politieke) aanloop naar een gebeurtenis, hoe banaler het menselijk handelen binnen die complexiteit blijkt. We leven in een tijd waarin voor zo’n analyse nauwelijks ruimte is, of het nu over oorlogen, klimaatverandering of #MeToo-affaires gaat.

Sterker nog, de benadering is inmiddels volledig omgekeerd: de complexiteit is platgeslagen in talkshowinterviews of instagramposts, het menselijk handelen ligt onder een vergrootglas. Aan individuen worden bovennatuurlijke krachten toegedicht: iemand is eigenhandig schuldig aan een conflict, omstanders zijn ‘goed’ of ‘fout’, een beroemd figuur wordt gezien als hoofdoorzaak van geweldige dan wel catastrofale ontwikkelingen in de wereld. Er is minder aandacht voor het duizelingwekkende web van historische, (geo)politieke, economische en ideologische factoren dat achter die ontwikkelingen schuilgaat. (...)

Betekent dit dan dat niemand verantwoordelijk is voor wat dan ook? Dat elk conflict of probleem een samenloop van omstandigheden is waarvan het moment van ontploffing door een willekeurige godheid wordt bepaald? Integendeel. (...)

Voor 2024 wens ik een wereld met meer aandacht voor de achtergronden en minder voor de poppetjes. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #oorlog #metoo #achtergrond #complexiteit #poppetjes #talkshow #media #journalistiek #geopolitiek #complottheorie #boeken #politiek #sociale_media

berternste2@diasp.nl

25 jaar geleden slaagde Europa er niet in de macht van mediamagnaten te doorbreken. Dat achtervolgt ons nu.

Follow the Money

In een aantal EU-landen zijn grote delen van de pers in handen van magnaten met nauwe banden met de regering. Al tientallen jaren worstelt de Europese Unie met maatregelen die de macht van mediaconglomeraten moet indammen. Follow the Money legde de hand op documenten die onthullen hoe Europa's machtigste politici een kwart eeuw geleden een initiatief torpedeerden dat pluralisme in de media in heel Europa had kunnen waarborgen.

(Tekst loopt door onder de foto.)

Illustratie: collage met protret van Helmut Kohl
.

Dit stuk in 1 minuut

Waar gaat dit artikel over?

  • De Europese Media Freedom Act moet de pluriformiteit van de media garanderen. Maar volgens mediawetenschappers is de wet te zwak. In bijvoorbeeld Hongarije heeft premier Viktor Orbán de media te stevig in zijn greep om verandering te kunnen brengen.
  • Ook in de jaren ’90 waren er al zorgen de invloed van mediamagnaten op het publieke debat. Eurocommissaris Mario Monti werkte destijds tevergeefs aan een plan om een te grote concentratie van mediamacht tegengaan.
  • Uit documenten in handen van Follow the Money, blijkt dat de Duitse bondskanselier Helmut Kohl zich persoonlijk heeft ingezet om Monti’s plannen te dwarsbomen; met succes.

Waarom is dit belangrijk?

  • Verschillende EU-lidstaten zagen de afgelopen jaren een inperking van de persvrijheid en het pluralisme van de media.
  • Zonder een mediawet die onafhankelijke media beschermt, staat kwaadwillende regeringen of individuen weinig in de weg om hun invloed op de media uit te breiden.

Hele artikel

Tags: #nederlands #europa #europese_unie #media #pers #persvrijheid #journalist #journalistiek #nieuws #democratie #mediawet #Europese_Media_Freedom_Act #mediamagnaten #mediaconcentraties

berternste2@diasp.nl

X heeft nog steeds een duivelse aantrekkingskracht

NRC

Sociale media - Er is geen excuus om nog op X te blijven. Men komt er niet voor nieuws, maar voor een mening, schrijft Ginny Mooy.

Sinds Elon Musk het roer overnam, is X, ofwel Twitter, een broeinest van haat. Racisme, antisemitisme, lhbtqi-haat, klimaatontkenning en antivax-propaganda krijgen er vrij spel. Extreem-rechtse politici floreren er als nooit tevoren. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van smartphone met X
_ X is het platform van de macht. Hier klonteren politici, journalisten en opiniemakers samen. Foto Nick den Engelsman._

Deze week verliet omroep KRO-NCRV het platform vanwege de overweldigende hoeveelheid haat en racisme. Een confronterend besluit, vooral onder gebruikers die zichzelf als ‘de welwillenden’ beschouwen. Het redelijke midden van X, zou je kunnen zeggen. Het veroorzaakte een bijna eindeloze stroom aan ‘ik blijf’-verklaringen, waarin een overheersende trend opviel: ‘Ik zie nauwelijks racisme’, ‘je kan dat soort content gewoon blokkeren’, ‘ík heb nergens last van’, en anders ‘moet je zelf wat meer ‘verbindende’ tweets plaatsen’. (...)

X is het platform van de macht. Hier klonteren politici, journalisten en opiniemakers samen, omringd door allerhande influencers en zelfverklaarde ‘welwillenden’ – de hoeders van de moraal. Op X beïnvloeden zij wat mainstream is of mag zijn. Wanneer activisten en critici online worden belaagd, kijken de ‘welwillenden’ de andere kant op. Ze scrollen angstvallig verder, want waarom vuile handen maken als je ook kunt doen alsof je het niet ziet?

Journalisten vormen de lijm die X bij elkaar houdt. Om hun aanwezigheid draait het
Ze lijken te zweven boven de alledaagse strubbelingen. Ze prediken deugdzaamheid, maar hun moraal is slechts zo hoog als het aantal likes op hun laatste post. Het draait allemaal om hun reputatie. En ze worden ervoor beloond. Duizenden volgers en vele likes. Zij zíjn de moraal. De bittere realiteit is echter dat zij met hun content niet alleen bewondering trekken, maar ook extremisten en hun gedachtegoed in de schijnwerpers zetten. Zij maken X belangrijk. Erkennen durven ze dat niet. Hun verslaving aan X is hun blinde vlek. (...)

Musk zei het zelf treffend: „Het is als crack van de hoogste kwaliteit.” Het is sterker dan de roep van het geweten. (...)

Op X gaat het om ‘actualiteit’. Hier zit ‘m het venijn. Van de 1.001 smoesjes om op X te blijven, is dit het grootste zwaktebod. X is niet de snelste manier om aan nieuws te komen, maar aan een mening. Het gaat er niet om actualiteit, maar om actueel zijn. Het is een snelweg naar invloed en bekendheid. Politici blijven, gedreven door de drang om in het oog van de media te springen, terwijl gewone gebruikers blijven omdat hun tweets invloed hebben op de media. Journalisten vormen de lijm die X bij elkaar houdt. Om hun aanwezigheid draait het allemaal. (...)

[D]eze schijnbaar onschuldige verslaving ondermijnt de fundamenten van onze samenleving. (...)

hele artikel

Tags: #nederlands #media #omroep #nieuwsuur #journalist #journalistiek #twitter #musk #sociale_media #racisme #discriminatie #KRO-NCRV

berternste2@diasp.nl

De eXit van KRO-NCRV is allesbehalve laf

Villamedia

Laf. En een vreemde reactie, zéker voor een omroep. De woorden van socialmedia-expert Joey Scheufler in Nieuwsuur van 9 januari logen er niet om. Want dat KRO-NCRV afgelopen maandag de beslissing nam te stoppen met X vanwege de racistische drek die daar rijkelijk stroomt, dat kón niet. ‘Een omroep zou moeten signaleren wat er op X speelt. En daar iets mee moeten doen.’

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

Deel van beeldmerk van Villamedia
.

Dat laatste doen de media al jaren: (nieuws)gebeurtenis leidt tot ophef op X, reguliere media zien ophef, en de ophef wordt een verhaal in de krant of op televisie. (...) X wordt allerminst genegeerd, ook al wordt het door relatief weinig Nederlanders gebruikt als nieuwsbron. Sterker nog: het platform wordt al jaren veel te belangrijk gemaakt door de journalistiek. (...)

Toch is Scheufler lang niet de enige die de eXit van KRO-NCRV niet ziet zitten. Door de deur van het sociale medium achter je dicht te trekken, laat je de schreeuwers regeren, aldus ‘X-icoon’ Emine Uğur in dezelfde Nieuwsuur-uitzending. Anderen, waaronder ook journalisten die ik sprak: een publieke omroep moet het publiek op zoveel mogelijk podia informeren. Weggaan vanwege drek in reacties overtuigd volgens hen van weinig moed. (...)

Maar sinds de overname door Elon Musk, is er van toezicht op het microblog nog amper sprake. (...)

Dat KRO-NCRV niet meer op dat schoolplein wil staan en ook andere media zich afvragen of ze nog wel op X willen blijven, is niet meer dan logisch. Zeker omdat een deel van de haat, het racisme en het pestgedrag dat wordt geuit, wordt geplaatst als reactie op video’s of artikelen die de omroep zélf deelt. Is het laf om weg te lopen van pestkoppen, als veel van wat je zegt wordt gebruikt om jou of anderen aan te vallen?

Moediger zou het zijn om te blijven en weerwoord te bieden aan de racistische uitingen, vertelde een gerenommeerd journalist me in een privégesprek. Dat zou zo zijn, als er een kans zou zijn dat dat wat uithaalt. Weerspraak leidt op X juist vaak niet tot een gesprek, maar tot nog meer scheldpartijen. (...)

Nieuwsmedia die daar niet aan willen bijdragen en vertrekken zijn niet laf, maar verstandig.

Hele artikel

> Zie ook: De Twitter eXit van KRO-NCRV en de opmerkelijke expert keuze van de Nederlandse media

Tags: #nederlands #media #omroep #nieuwsuur #journalist #journalistiek #twitter #musk #sociale_media #racisme #discriminatie #KRO-NCRV

berternste2@diasp.nl

Militair expert Frans Osinga: ‘Rusland voert een genocidale oorlog’

Follow the Money

Rusland voert momenteel de grootste luchtaanvallen uit op Oekraïne sinds de start van de oorlog. Tegelijkertijd ontstaan er barsten in de westerse steun voor Oekraïne. Het baart hoogleraar Oorlogsstudies Frans Osinga grote zorgen. ‘Deze oorlog gaat om de toekomst van Europa,’ zegt hij in de podcast Follow the Money interviewt. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Poetin
Vladimir Poetin. president van Rusland

De hoogleraar is geschokt dat de media langzaam de aandacht lijken te verliezen voor die allergrootste oorlog op het Europese continent sinds 1945. ‘Deze oorlog gaat om de toekomst van Europa.’ De opkomst van ‘pro-Russische en antidemocratische bewegingen’ in Europa noemt hij daarom 'uiterst zorgwekkend’. Daarbij verwijst hij naar Slowakije en Hongarije, maar ook naar Nederland, na de verkiezingswinst van de PVV. ‘Het idee dat er sprake is van oorlogsmoeheid wordt aangewakkerd door extreem-rechts en Rusland.’ (...)

[W]aarom slaagt Europa er maar niet in om de productiecapaciteit van haar wapenindustrie snel op te schroeven? ‘Dit is een industriële oorlog, die uiteindelijk ook wordt bepaald door de vraag wie op de langere termijn de meeste wapens kan produceren. (...)

Hele artikel

https://www.ftm.nl/uploads/audio/12788046-041b-4bbc-9a4d-b4db3253665d_full.mp3

Tags: #nederlands #oekraine #rusland #oorlog #europa #media #nieuws #journalistiek #journalist #media-aandacht #podcast #wapens #wapenproductie

berternste2@diasp.nl

Zeven EU-lidstaten willen blanco cheque om surveillance van journalisten toe te staan

Follow the Money

De Europese Media Freedom Act (EMFA) moet de pers beschermen tegen overheidsbemoeienis. Maar achter gesloten deuren dreigt een groep van zeven EU-lidstaten de nieuwe wet te blokkeren, omdat ze een blanco cheque eisen om spyware te gebruiken ten behoeve van de ‘nationale veiligheid’. Het Europees Parlement verzet zich: ‘Regeringen hebben niets te zoeken in de telefoons van journalisten.’ (...)

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

Illustratie
.

Uit interne documenten die zijn verkregen door Investigate Europe, Disclose en Follow the Money blijkt dat een aantal lidstaten – Cyprus, Frankrijk, Finland, Griekenland, Italië, Malta en Zweden – hebben gedreigd de besprekingen met het Europees Parlement te blokkeren. Zij vinden de inzet van spyware op computers en telefoons te rechtvaardigen indien hun veiligheidsdiensten verklaren dat daarmee ‘de nationale veiligheid wordt gewaarborgd’. (...)

Na 15 maanden van onderhandelingen tussen de lidstaten in de Raad van de EU, de Europese Commissie en het Parlement, moeten de instellingen het nu eens worden over een gezamenlijke tekst in de zogeheten trialoog-onderhandelingen. (...)

Achter gesloten deuren hebben leden van het Parlement en de Raad twee diametraal tegenovergestelde standpunten vertolkt ten aanzien van een centrale voorwaarde voor onafhankelijke journalistiek: de bescherming van klokkenluiders en vertrouwelijke bronnen. Dit ‘is een van de basisvoorwaarden voor persvrijheid’, verklaarde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in 2022. Zonder deze bescherming kan ‘de vitale rol van de pers als waakhond van de publieke sfeer worden ondermijnd’.

Afgelopen oktober heeft een grote meerderheid in het Europees Parlement een tekst aangenomen die strikte grenzen stelt aan het afluisteren van journalisten. (...)

Maar sommige EU-landen vinden deze voorwaarden te beperkend en willen journalisten kunnen blijven bespioneren als ze vinden dat hun nationale veiligheid wordt bedreigd. (...)

Volgens de EU-wetgeving is het waarborgen van de nationale veiligheid de exclusieve verantwoordelijkheid van de lidstaten en mag een land onder voorwaarden van bepaalde regels afwijken. Zo mogen lidstaten hun inlichtingendiensten bijvoorbeeld gebruiken om verregaande surveillance van verdachten in te zetten, wanneer ze menen dat hun nationale veiligheid in het geding is.

Het hoogste gerechtshof van de EU, het Hof van Justitie van de Europese Unie, heeft echter herhaaldelijk uitgesproken dat een beroep op dit principe de overtreding van EU-wetten niet kan rechtvaardigen. (...)

Renate Schroeder, directeur van de Europese Federatie van Journalisten, hekelt de plannen. ‘Deze vage formulering kan niet alleen een afschrikkend effect op journalisten en media hebben, maar draagt ook het risico in zich dat de goedbedoelde harmonisatie van de wetgeving om – via artikel 4 van de EMFA – de bronnen van journalisten beter te beschermen, wordt omzeild.’ (...)

Hoewel deze zeven landen slechts 34 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen, zouden ze elk compromis met een zogeheten blokkerende minderheid in de Raad kunnen tegenhouden, omdat Hongarije zich tegen de wet als geheel verzet en heeft aangekondigd tegen te zullen stemmen. Om de wet goed te keuren, moeten de voorstemmers ten minste 65 procent van de EU-bevolking vertegenwoordigen. (...)

De zeven hardliners in de Raad zijn bereid enkele concessies te doen. (...) Dat omvat de verplichting om ‘toestemming van een onafhankelijke rechterlijke autoriteit’ te verkrijgen voordat de bescherming van bronnen mag worden geschonden. (...)

Maar hoe bezwaarlijk de surveillance van journalisten kan zijn, zelfs indien dat onder gerechtelijk toezicht gebeurt, blijkt uit een recent onderzoek naar de journalisten van het Franse onderzoeksplatform Disclose. Het enkele feit dat hun verslaggevers citeerden uit geheime documenten – in dit geval: over de betrokkenheid van Franse geheime agenten bij de moord op burgers door veiligheidsautoriteiten in Egypte – volstond voor de rechter om de politie toestemming te verlenen hun huizen binnen te vallen en hun computers en telefoons in beslag te nemen. (...)

‘Regeringen hebben niets te zoeken in de telefoons van journalisten. [..] Het is onaanvaardbaar dat lidstaten nu proberen om deze afluisterparagraaf via de achterdeur opnieuw in te voeren.’

Hele artikel

Tags: #nederlands #eu #eurpopese_unie #emfa #european_media_freedom_act #pers #media #journalist #journalistiek #persvrijheid #censuur #spionagesoftware #spyware #pegasus #bronbescherming