Oorlogsbeelden: compassie kwijnt al te gemakkelijk weg

NRC

Beelden - Is het geoorloofd om naar oorlog te kijken van een comfortabele afstand? Compassie voelen met degene die lijdt is niet moeilijk, aldus [Susan] Sontag. Wat wel moeilijk is, is om met dat mededogen iets constructiefs te doen. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Oekraïense soldaten buigen zich over slachtoffers van een Russische mortier-aanval in Irpin, bij Kyiv, 6 maart 2022. Foto Lynsey Addario / Getty Images

‘We kunnen deze foto niet publiceren. We moeten deze foto publiceren.’

Die gedachte geeft het grote dilemma van de oorlogsfotografie weer: mogen wij kijken naar het leed van de ander? De in 2004 overleden Amerikaanse schrijfster Susan Sontag kaartte deze kwestie al aan in het nog altijd uiterst actuele Regarding the Pain of Others (2003). (...)

Volgens Sontag is het normaal dat mensen de ellende van anderen afweren. Het is niet zozeer een gebrek aan empathie met slachtoffers, maar angst, en een gevoel van hulpeloosheid waardoor mensen zich afkeren. Compassie voelen met degene die lijdt is niet moeilijk, aldus Sontag. Wat echter wel moeilijk is, is om met het gevoel van mededogen iets constructiefs te doen. ‘Compassie is een onstabiele emotie’, schrijft ze in haar essay. ‘Het moet worden omgezet in actie, anders kwijnt het weg.’ (...)

Oorlog en geweld horen bij het leven, stelt Sontag. Niemand heeft na een bepaalde leeftijd volgens haar het recht dat te ontkennen. ‘Degene die telkens weer verbazing toont dat verdorvenheid bestaat […] heeft de morele en psychologische volwassenheid niet bereikt.’ Oorlogsbeelden tonen waartoe mensen in staat zijn en zorgen ervoor dat we dit vooral niet vergeten. (...)

Susan Sontag: Regarding the Pain of Others. Penguin Books, 115 blz. € 12,99

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #fotografie #oorlogsfotografie #susan_sontag #oekraine #rusland #oorlog #burgerslachtoffers #geweld #oorlogsgeweld