Fernando Pessoa

Lissabon (Portugal) 2023

Hierboven ziet u de Portugese dichter Fernando Pessoa zitten in het centrum van Lissabon.

Menigeen (waaronder ik zelf) is niet zo’n liefhebber van poëzie, maar dat is vaak onterecht. Zie: Fernando Pessoa – Poëzie elitair?

(Foto links van Wikipedia.)<br clear="all"></br>

#art #beeldende-kunst #boeken #books #foto #fotografie #kunst #lisboa #lisbon #lissabon #literature #literatuur #photo #photography #portugal #standbeeld #statue

Originally posted at: https://blog.ernste.net/2024/10/17/fernando-pessoa/

Eça de Queiroz

Lissabon (Portugal) 2023

De man van dit standbeeld is de Portugese schrijver Eça de Queiroz.

Hij schreef onder meer De Maia’s (Os Maias).

(Foto links van Wikipedia.)<br clear="all"></br>

#art #beeldende-kunst #boeken #books #foto #fotografie #kunst #lisboa #lisbon #lissabon #literature #literatuur #photo #photography #portugal #standbeeld #statue

Originally posted at: https://blog.ernste.net/2024/10/16/eca-de-queiroz/

Hoe Big Tech en AI het politieke bedrijf én gewone levens binnendringen

NRC (€)

Terwijl overheden technologiebedrijven de vrije hand gaven en vertrouwden op enige mate van zelfregulering, is kunstmatige intelligentie een steeds groter gevaar voor gewone mensen geworden. Twee nieuwe boeken laten zien dat het einde van die ontwikkeling nog niet in zicht is. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Een scherm toont de werking van een Quantum AI-beveiligingscamera. Foto Joan Cros/NurPhoto via Getty Images.

Maar nog altijd is de macht van de technologiebedrijven zó groot, stelt [Marietje] Schaake [in haar boek De tech coup] niet als eerste, dat zij een bedreiging vormen voor het democratische gehalte van onze samenlevingen.

Toen vorig jaar voor iedereen duidelijk was dat de snelle ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) allerlei risico’s met zich meebrengen, bleken Amerikaanse senatoren opnieuw geen partij voor Silicon Valley. (...)

Veel te lang is algemeen geaccepteerd dat informatietechnologie de wereld alleen maar beter kan maken, betoogt Schaake. Regeringen gaven technologiebedrijven alle ruimte en vertrouwden op vormen van zelfregulering. Maar raden van toezicht, ethische beginselverklaringen en tandeloze visiedocumenten: het leidt allemaal maar af van ‘de overheidstaak om wetten aan te nemen en de handhaving ervan te organiseren’.

De centrale vraag van Schaake’s boek is of democratieën daartoe eigenlijk nog wel in staat zijn, nu zij op zo veel terreinen van de grote technologiebedrijven afhankelijk zijn – van cyberveiligheid en defensie tot de opslag van alle mogelijke data, van communicatie tot onderwijs en gezondheidszorg. (...)

Overtuigend laat Schaake zien hoe de grote technologiebedrijven in feite grootmachten zijn geworden, die rollen op zich hebben genomen die vroeger tot het domein van nationale staten behoorden. (...)

De brede, politieke blik van Schaake op hoe ingrijpend de wereld door internet verandert, vindt een perfecte aanvulling in een ander boek, dat ook onlangs verscheen: In de schaduw van AI, door Madhumita Murgia. Murgia, AI-redacteur van de Financial Times, richt haar blik niet op Silicon Valley en de politiek. Als verslaggever reist ze de wereld over om te onderzoeken hoe de levens van individuele mensen door digitale technologie, en in het bijzonder kunstmatige intelligentie, zijn veranderd – vaak niet, of niet alleen, ten goede.

Dat levert mooie portretten op. (...)

De Iraakse Hiba Hatem Daoud (...) moet om AI te trainen afbeeldingen van een label voorzien: op satellietbeelden aanklikken wat velden, oceanen en steden zijn, bij straattaferelen wat voetgangers, zebrapaden en stoplichten zijn. (...)

Dit soort werk verdoezelt een publiek geheim, schrijft Murgia: dat AI-technologie niet autonoom ‘leert’, zoals gemakshalve vaak wordt gezegd, maar ‘afhankelijk is van de input van miljoenen mensen’. Vaak worden die geworven uit kwetsbare groepen: gemarginaliseerde jongeren, vluchtelingen, alleenstaande moeders, en veelal in delen van de wereld waar ze bereid zijn te werken voor weinig geld. Ze zijn de ‘ondergewaardeerde steunpilaren van de AI-industrie’.

En soms gaat het om extreem zwaar werk, bijvoorbeeld voor de mensen in Kenia die de hele dag voor de grote bedrijven in de VS gruwelijke beelden moeten bekijken, om ze te markeren als ongeschikt voor het trainen van AI. Murgia, geboren en getogen in India, schrijft hier nuchter maar met compassie over. Ze herkent een patroon: datakolonialisme, de exploitatie van kwetsbare gemeenschappen door machtige technologiebedrijven in een rijker deel van de wereld. (...)

Ze vertelt dat er inmiddels honderden gebruiksvriendelijke ‘naakt-apps’ bestaan, waarmee gebruikers foto’s van geklede vrouwen kunnen uploaden, waarna de AI ze ‘uitkleedt’, ofwel hun lichamen vervangt door naakte versies die het algoritme voortbrengt , inclusief borsten en vulva’s. (...)

Bij de verhalen uit In de schaduw van AI is het moeilijk om optimistisch te blijven over de belofte van kunstmatige intelligentie. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #big_tech #facebook #meta #google #alphabet #microsoft #amazon #ai #kunstmatige_intelligentie #zelfregulering #overheid #democratie #datakolonialisme

‘Een dag uit het leven van Abed Salama’ is een overtuigende aanklacht tegen onrecht jegens de Palestijnen

De Volkskrant (€)

(...) Ruim twaalf jaar geleden, op een regenachtige dag in februari, kwam een schoolbus vol Palestijnse kinderen en leraren vlak buiten Jeruzalem in botsing met een vrachtwagen en vloog in brand. Hulp bleef lange tijd uit, het waren omstanders die er alles aan deden om de kinderen te redden. De oorzaak, achtergrond, directe gevolgen, nasleep en betekenis van de ramp zijn het onderwerp van Een dag uit het leven van Abed Salama, dat in 2023 een bestseller was in de VS en nu in het Nederlands is vertaald. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Nathan Thrall - Beeld ANP / EPA

De Amerikaanse journalist en essayist Nathan Thrall, die in Jeruzalem woont en voor The New York Times en The New York Review of Books schrijft, past een gouden journalistieke formule toe. In plaats van een overzicht en liever dan een omvattende geschiedenis neemt hij één gebeurtenis – en legt op die manier het onrecht bloot. (...)

Abed Salama, die wanhopig op zoek is naar zijn 5-jarige zoon Milad, is een gelaagde persoonlijkheid. We leren zijn ouders, zijn geheime liefde, zijn echtgenotes en familie kennen. We zien een jonge, ambitieuze Palestijn wiens mogelijkheden steeds beperkter worden. Zo is hij een activist en komt hij in de gevangenis, een paar decennia later werkt hij voor een Israëlisch bedrijf en legt hij telefoonlijnen aan in Joodse nederzettingen.

Amerikaanse factcheckers zijn rigoureus; je weet als lezer dat iedere opmerking, iedere observatie dubbel en dwars klopt. Dat zie je niet alleen aan de literatuurlijst van bijna dertig pagina’s, maar vooral aan de details van het boek. (...)

Nergens is Een dag uit het leven van Abed Salama activistisch, en toch is het een keiharde aanklacht tegen systematische ongelijkheid. Zelfs op momenten waar het boek verzoenend is, bijvoorbeeld wanneer de inwoners van een Joodse nederzetting een plakkaat ophangen om hun medeleven met de slachtoffers van het busongeluk te tonen, is duidelijk dat het niet meer is dan een tijdelijke opleving. (...)

Nathan Thrall: Een dag uit het leven van Abed Salama – Een Palestijnse tragedie. Uit het Engels vertaald door Ineke van den Elskamp. Cossee; 240 pagina’s; € 24,99.

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #israel #palestina #palestijnen #apartheid #discriminatie #bezetting

‘Als de politiek de aanval op ons opent moet je niet schrikken, maar je zelfvertrouwen behouden’

Villamedia

In Brussel voor de Nederlandse boeren met de vuist op tafel slaan. Het huizentekort oplossen door grenzen te sluiten. Duidelijke ideeën, voor complexe problemen. Tom-Jan Meeus schreef er op verzoek van de Maand van de Filosofie het essay ‘Duidelijkheid’ over. Volgens de NRC-journalist lokken politici hun kiezers met ‘aandachtspolitiek’ en ‘spektakelleegte’ naar een mediawerkelijkheid die steeds verder wegdrijft van de politiek-bestuurlijke werkelijkheid. (...)

‘Het is logisch dat uitgevers betaalmuren inzetten want het is vermoedelijk de enige manier om schrijvende journalistiek overeind te houden. Maar het is niet te verdedigen dat de inhoudelijk meest interessante stukken achter betaal­muren zitten en dat oppervlakkige kletskoek vrij toegankelijk is.’ (...)

Hele artikel

© Maaike Putman

Tags: #nederlands #boeken #politiek #media #journalistiek #journalist #nieuws #betaalmuur #politici #populisme

Een onderwerp dat scholen liever mijden: deze vader schreef een prijswinnend kinderboekje over ‘het klimaat’

NRC (€)

Voor zijn kinderboekje over klimaatverandering kreeg lector Kees Klomp de Over Hoop Prijs. „Scholen kúnnen het niet weghouden bij kinderen, het onderwerp is overal.” (...)

(Tekst loopt door onder de illustratie.)

Een kleine vogel, Olla, waarschuwt de andere dieren in het bos voor de dreigende bosbrand en probeert ze ervan te overtuigen om die te blussen. (...)

Toen Kees Klomp (55) het verhaal van Olla vertelde in de klas van zijn destijds negenjarige zoon Finn, stak na drie zinnen een meisje haar hand op: „Papa van Finn, u heeft het over klimaatverandering, hè?” De juf keek verbijsterd, zegt Klomp, maar híj kreeg bevestigd wat hij al vermoedde: kinderen weten heel goed wat er aan de hand is. (...)

[De juf] bevestigde dat de school het onderwerp vermijdt omdat het zo ingewikkeld is. „Ze zei: als wij de klimaatverandering bespreekbaar maken in de klas, gaan kinderen verdiepende vragen stellen. En wij kunnen die vragen alleen maar beantwoorden op een manier die meer onrust, verdriet en angst teweegbrengt. En vervolgens krijgen we boze ouders op bezoek die ons dat verwijten.”

Klomp kende die discussie al van zijn werk op de hogeschool. Ook daar werd gesproken over de vraag of studenten aan een businessschool, die opgeleid worden tot bedrijfskundigen, accountants en commercieel managers, moesten leren over klimaatverandering. „Er waren collega’s die vonden: wij moeten opleiden, niet opvoeden. Dat is aan de ouders.” Maar anderen, onder wie Klomp zelf, bepleitten: als wij tegenover onze studenten net doen alsof klimaatverandering niet bestaat, en als wij net doen alsof bedrijven, de markt en de economie niet zullen veranderen, dan zijn wij slechte opleiders. Dan leiden wij onze studenten op in een leugen. „Wij vonden: het móét centraal staan, want dit gaat hun leven bepalen.” (...)

Kees Klomp werkte het verhaal over de vogel Olla uit op papier en noemde het De Regenmaker. (...)

Terwijl alle dieren in het bos vluchten voor de vuurzee, haalt het vogeltje Olla steeds één druppeltje water uit een meer – meer past er niet in haar snavel – en gooit dat op het vuur. Zinloos, roepen de dieren naar Olla, alleen een regenbui kan dit vuur doven. „Een regenbui is niks anders dan een heleboel druppels”, zegt Olla. „Jullie kunnen me beter gaan helpen.”

We hebben als maatschappij een beeld geschapen, zegt Klomp, dat er een probleem aankomt dat we nog kunnen voorkomen. „Maar het ís er al. En pas op het moment dat wij dat beginnen te beseffen, kunnen we ons anders gaan gedragen en onderdeel proberen te zijn van een oplossing.” We kunnen wel naar de overheid en naar het bedrijfsleven blijven kijken, zegt hij, maar „we rijden met 200 kilometer per uur af op een enorme kloof, iedereen ziet het en toch blijft iedereen met zijn armen over elkaar zitten”. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #basisschool #hogeschool #onderwijs #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #bosbranden #overstromingen #extreem_weer #zeespiegelstijging

Geef je niet over aan een monster als Zuckerberg

NRC (€)

Big Tech - Als WhatsAppweigeraar zou Jan Warndorff graag zien dat we beter nadenken over onze keuze voor de berichtenapp en over sociale media in het algemeen.

(Tekst loopt door onder de illustratie.)

Ik ben een principiële WhatsApp-weigeraar.

Maar dat heeft wel als onfortuinlijk gevolg dat ik word uitgesloten van allerlei groepen en activiteiten waaraan ik graag zou willen deelnemen. (...) [E]r is op mijn verzoek nog even gepolst of men naar bijvoorbeeld de alternatieve, non-profit en open source berichtenapp Signal zou willen overstappen, maar nee. (...)

WhatsApp wordt nu gebruikt zoals de publieke communicatiedienst PTT. Maar Whatsapp is een commercieel onderdeel van het megabedrijf Meta, in handen van die vreselijke meneer Mark Zuckerberg. (...) Dus de vraag die elke gebruiker zich moet stellen is: wil ik dat? (...)

Met het stijgend aantal zelfdodingen onder jongeren en jongvolwassenen wordt inmiddels steeds duidelijker hoe Meta daarbij letterlijk over lijken gaat. (...)

Gelukkig begint dat nu steeds meer door te dringen, dankzij bijvoorbeeld het recente boek van de psycholoog Jonathan Haidt, The Anxious Generation. Daarin werpt de auteur terecht de vraag op hoe het kan dat een bedrijfssector die welbewust erop uit is om vooral jonge mensen verslaafd te maken, en mentaal ziek en ongelukkig op de koop toe, geen strobreed in de weg wordt gelegd. En dat in een wereld waarin ouders hun kinderen zo bovenmatig willen beschermen dat alleen naar school toe lopen er nauwelijks meer in zit. (...)

En ik op mijn beurt verwonder me over het feit dat praktisch iedereen zich compleet onbezorgd aan zo’n monster als Mark Zuckerberg verbindt, en dat in een wereld waarin artiesten en mediafiguren compleet worden gecanceld als ze iets doen wat ons moreel niet bevalt. Dus toe nou mensen, luister naar je hart en toon je tanden, en knikker als eerste WhatsApp eruit! En vervolgens natuurlijk ook Instagram en Facebook. Een betere wereld begint echt bij jou.

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #big_tech #social_media #sociale_media #whatsapp #instagram #facebook #meta #berichtenapp #signal #jongeren #mentale_gezondheid #verslaving

De voedingsindustrie voert een oorlog om onze ‘lekkere trek’

NRC

Teun van de Keuken verklaart de oorlog aan de voedingsindustrie die, zo betoogt hij in een pamflet, uit winstbejag de mens ziek maakt. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto David Paul Morris/Bloomberg

[Het boek] De mens is een plofkip is niets minder dan een eyeopener die je ietwat ontgoocheld, maar strijdbaar achterlaat. (...) [Het] is in een avond uit te lezen en daarna lacht een doos met Pringles u nooit meer onschuldig toe. (...)

Net als met meer maatschappelijke problematiek (klimaat, de macht van tech-bedrijven) kan ongezond eten en de bijkomstige obesitasepidemie voelen als een oncontroleerbaar, ver-van-mijn-bed-probleem. We weten wel dat er iets mis is, maar de actiebereidheid blijft achter. Het boek van Van de Keuken maakt de materie concreet én wijst een schuldige aan.

Vijftien procent van Nederlanders heeft ernstig overgewicht en de helft is te zwaar. Dat is niet de rijkste helft. De grootste slachtoffers van ongezond eten zijn bij uitstek kwetsbare mensen met een kleine portemonnee. (...)

Een andere kwetsbare doelgroep zijn kinderen. Die krijgen in vergelijking met andere landen vaak onbewust, ontstellend ongezond te eten. (...) En ondanks dat kinderreclame verboden is, weet de voedingsindustrie, door bijvoorbeeld aanwezig te zijn op cruciale locaties, of speelgoed weg te geven, toch succesvol concepten als McDonalds en Coca-Cola diep in het beïnvloedbare kinderbrein te planten. (...)

Ongezond eten produceren is goedkoop. Gezond eten, zoals het telen van groente en fruit, is duur. Dus om zo hoog mogelijke marges te behalen (lees: winst), is er een gigantische markt ontstaan voor slecht eten. Het geld dat overblijft wordt vervolgens in marketing gestopt. (...)

Zitten zou het nieuwe roken worden, maar na het lezen van De mens is een plofkip is het eerder de voedingsindustrie die net als sigarettenfabrikanten de mens doelbewust ziek maakt. Nu verschuilen fabrikanten zich nog achter het neoliberale idee dat consumenten keuzevrijheid hebben en ervoor kiezen om zich vol te proppen met eten dat expres zo ongezond mogelijk is gemaakt. Maar het boek wordt zo mogelijk nóg cynischer als blijkt dat grote voedselproducenten populaire dieetbedrijven hebben overgenomen. (...)

Teun van de Keuken: De mens is een plofkip. Hoe de voedingsindustrie ons ziek maakt. Thomas Rap. 140 blz. € 18,99.

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #levensmiddelen #gezondheid #supermarkt #schijf_van_vijf #suikertaks #vet #zout #suiker #bewerkt_voedsel #levensmiddelenindustrie #obesitas #voedingsindustrie

Recensie: Avoiding the News verplichte kost voor inzicht in een bewust onbereikbaar deel van ons publiek

Villaemdia

Begin dit jaar verscheen Avoiding the News: Reluctant Audiences for Journalism, over achtergronden en redenen van zogeheten nieuwsmijders. Het onderzoek onthulde nuttige inzichten, zeker voor een doelgroep die zichzelf het liefst onderdompelt in nieuws. De realiteit is hard: wereldwijd mijdt zo'n drie procent van volwassenen het nieuws, met uitschieters tot tien procent in sommige landen.

Dat percentage klinkt behapbaar, maar vertegenwoordigt dus tientallen miljoenen mensen die actief geen nieuws volgen. “Dat zijn er meer dan er wereldwijd voor nieuws betalen”, herinneren de onderzoekers. (...)

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

.

Het onderzoek constateerde een opmerkelijk verschil in opmaak van nieuwsmijders in de Verenigde Staten (meestal ideologisch rechts) ten opzicht van de rest van de wereld, waar nieuwsmijders meestal links georiënteerd zijn en sterk politiek betrokken. Verder staat een groep simpelweg onverschillig tegenover politiek en daarmee ook nieuws. (...)

Hoe lossen we dat dan op? Méér nieuws is alvast niet de oplossing, aldus de onderzoekers. Ze bekennen eerlijk geen panklare oplossing te hebben. De auteurs delen - met ‘enige aarzeling’ vanwege de complexiteit van het probleem - hooguit enkele praktische suggesties en observaties. (...)

Avoiding The News is ondanks de enorme informatiedichtheid in vlot en toegankelijk Engels geschreven. Het is een aanrader voor iedereen die zich zorgen maakt over het afkalvende vertrouwen in de journalistiek en wil begrijpen wat dit bewust onbereikbare deel van het publiek drijft.

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #journalistiek #journalist #media #nieuws #nieuwsmijders #fake_news #nepnieuws #desinformatie

‘Zo hypocriet dat olie- en gasbedrijven meer tijd willen voor een transitie die ze zelf doelbewust frustreren’

Follow the Money

De pr-machinerie van de fossielindustrie hanteert beproefde tactieken om klimaatactie te vertragen. De wetenschapshistoricus Naomi Oreskes – bekend omdat ze aantoonde dat klimaatontkenning een door de olie- en gassector georkestreerd fenomeen is – weet welke tactieken je daar tegenover stelt: leg de machtsnetwerken en de leugens bloot. ‘Laat zien dat ze hun verdienmodel zo lang mogelijk in stand willen houden.’ (...)

Hele artikel

Naomi Oreskes

Tags: #nederlands #boeken #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #broeikaseffect klimaatontkennig #fossiele_brandstof #co2 #fossiele_bedrijven #shell #energietransitie #energie #desinformatie #greenwashing

‘Israël zal niet veilig zijn zolang de Palestijnen dat niet zijn’

NRC

Izzeldin Abuelaish | gynaecoloog en activist - De Palestijnse arts Izzeldin Abuelaish verloor drie dochters bij Israëlische bombardementen in Gaza. Desondanks blijft hij pleiten voor verzoening met Israël. „Israël wil veiligheid maar zijn veiligheid is verbonden met die van de Palestijnen.” (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Izzeldin Abuelaish: „Je stil houden in tijden van onrecht maakt je medeplichtig aan onrecht”. Foto uit ‘I shall not hate’.

„Ondanks hun enorme technologische overwicht zijn de Israëliërs er na zes maanden nog altijd niet in geslaagd Hamas te verslaan”, zegt Abuelaish, „en zelfs Israëls militaire leiding gelooft daarin niet meer. Oorlog kan dit probleem niet oplossen. Israël wil veiligheid, maar zijn veiligheid is verbonden met die van de Palestijnen. Israël zal niet veilig zijn zolang de Palestijnen dat niet zijn.” (...)

In 2011 publiceerde hij zijn memoires onder de titel I shall not hate. Onlangs verscheen een film onder dezelfde titel, die ook in Den Haag bij het filmfestival Movies that Matter wordt vertoond. (...)

„Ik begrijp dat mijn Israëlische vrienden geschokt waren”, zegt Abuelaish. „Maar de Israëliërs zien niet wat er met de Palestijnen gebeurt. De aanval van 7 oktober kwam niet uit het niets. Daarvoor was de Gazastrook ook al een hel om in te leven.” (...)

„Haat is een besmettelijke ziekte, die de mensen zelf verwoest”, zegt hij. „Niemand wordt geboren met haat. Haat is een gif.” (...)

Niemand zou zich stil moeten houden over het huidige leed van de Palestijnen, betoogt hij. „Je stil houden in tijden van onrecht maakt je medeplichtig aan onrecht. Het gaat ook niet om een Palestijns probleem maar om een universeel menselijk probleem, dat de hele wereld aangaat.” (...)

Hoewel Abuelaish veel westerse critici van Hamas hypocriet vindt, constateert hij ook dat niet alle Gazanen de beweging steunen. „Vorige zomer waren we getuige van protestdemonstraties in de Gazastrook tegen Hamas. Er zijn veel mensen die snakken naar vrije democratische verkiezingen. Palestijnen zijn geen extremisten.” (...)

Hele artikel

De film ‘I shall not hate’ is deze vrijdag en zaterdag nog te zien op het Movies that Matter Festival in Den Haag.

Tags: #nederlands #nederland #boeken #gaza #israel #palestijnen #palestina #mensenrechten #oorlogsrecht #wapens #vn #verenigde_naties #bezette_gebieden #unrwa #rafah #oorlogsmisdaden

‘Surveillance is een vast onderdeel van ons leven geworden, en dat zal alleen maar toenemen’

Vrij Nederland (Alleen vandaag gratis)

‘Vroeger was er eerst een verdenking en dan volgde de surveillance, nu is er eerst surveillance en volgen pas daarna de verdenkingen,’ zegt bijzonder hoogleraar Digital Surveillance Mark Schuilenburg. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Mark Schuilenburg

Waze is volgens Schuilenburg een voorbeeld van een technologie die met behulp van Artificiële Intelligentie (AI) en algoritmes ons gedrag subtiel een bepaalde richting op stuurt. (...)

‘Mentale sturing en beïnvloeding worden voor techbedrijven steeds belangrijker, vooral op het gebied van veiligheid en gezondheid. Niet alleen het lichaam, maar ook de psyche, de geest, moet worden gestuurd. Dat is inderdaad anders dan de vlieg in het urinoir, omdat het gebeurt met enorme hoeveelheden data, en het voortdurend te personaliseren is. Bij een verkeersdrempel moet iedereen langzamer rijden, terwijl psychomacht op maat kan worden gesneden, via microtargeting, of doordat het de ene Facebookgebruiker bepaalde berichten laat zien die bij anderen niet of in andere vorm op hun tijdlijn verschijnen. Of dus bij een app als Waze.’

U plaatst Waze in hetzelfde rijtje als de Apple Watch en de digitale deurbel van Amazon.
‘Ik noem dat soort producten luxe-surveillance. Mensen willen zichzelf tegenwoordig monitoren en zijn bereid daarvoor te betalen. Dat is interessant. Surveillance werd altijd gezien als iets dat vanuit de staat kwam. Daar komen ook alle dystopische verhalen – China, Orwell – vandaan. Met luxe-surveillance zie je dat mensen zelf een flinke som geld neerleggen om zichzelf vrijwillig te bekijken. Dat illustreert de overgang van disciplinaire naar psychomacht.’ (...)

In de jaren negentig vernetwerkte surveillance. De camera’s op straat werden met elkaar verbonden en daardoor is de controle overal. Nu, in fase drie, zijn bewakingscamera’s uitgerust met AI en algoritmes, denk aan automatische gezichtsherkenningstechnologie. (...)

‘Surveillance is een vast onderdeel van ons leven geworden, en dat zal alleen maar toenemen. Je ziet dan ook dat surveillance met AI en algoritmes niet meer alleen wordt ingezet door de politie, maar ook daarboven, door organisaties als Europol, daarbeneden, wanneer burgers patrouilleren in de wijk en apps als Veiligebuurt of Citizen gebruiken, en ernaast, doordat techbedrijven als Amazon en Google de zorg voor veiligheid steeds vaker faciliteren door slimme apparaten met ingebouwde camera’s, microfoons en trackingsapparatuur te ontwikkelen.’ (...)

En dat is nou precies waar het nieuwe boek van Schuilenburg, Making Surveillance Public. Why You Should Be More Woke about AI and Algorithms, over gaat.

Want technologie wordt nog te vaak ontworpen en ingezet vanuit een ‘technologisch-economisch’ perspectief, vindt hij, waarin publieke waarden als privacy, non-discriminatie, transparantie en het nemen van verantwoordelijkheid (accountability) het afleggen tegen waarden als veiligheid en efficiëntie. (...)

‘Veel mensen herkennen de Apple Watch, Fitbit en Amazon-deurbel niet als surveillance.’ (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #privacy #gezichtsherkenning #clearview #facebook #google #surveillance #massasurveillance #surveillance_kapitalisme #algoritme #ai #artificial_intelligence #kunstmatige_intelligentie #waze #algoritme #nudging #amazon #apple #slimme_deurbel #gezichtsherkenning #veiigebuurt #citizen #tracking #fitbit

Hoe het Nederlandse leger zo volledig kon ontsporen

NRC

Geweld - Indonesië stond niet alleen geografisch, maar ook moreel op afstand. Daardoor kon het Nederlandse leger extreem en wijdverbreid geweld toepassen in Indonesië, en in de doofpot stoppen, schrijven historici Raben en Romijn.

Van alle boeken die de afgelopen jaren zijn verschenen over de dekolonisatie van Indonesië probeert Talen van geweld misschien wel de belangrijkste vraag te beantwoorden. De onderzoekers ‘pogen een verklaring te geven voor de Nederlandse tolerantie van het oorlogsgeweld in de oorlog in Indonesië’. Eenvoudiger geformuleerd: hoe kon Nederland, zelf net bevrijd van het nazisme, zich direct na de Tweede Wereldoorlog in zijn kolonie zo te buiten gaan aan bruut geweld? En waarom ging bijna iedereen – militairen, politici, burgers – daar in mee? (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Op 18 december 1946 staken Nederlandse militairen een huis in brand ten noorden van Campa. Foto uit besproken boek.

De oorlog die Nederland van 1945 tot 1949 in Indonesië voerde, kostte het leven aan ruim vijfduizend Nederlandse militairen en een veelvoud daarvan aan Indonesische zijde: tenminste bijna honderdduizend. Er vonden standrechtelijke executies plaats, martelingen, dorpen werden platgebrand, en dat op zo’n grote schaal dat je niet kunt spreken van ‘excessen’, zoals de overheid decennia deed. Het geweld was „extreem” en „wijdverbreid”, luidde vorig jaar de conclusie van het onderzoeksprogramma ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië’ van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust en Genocidestudies. (...)

Zo ging het steeds. Rapporten werden bewust vaag gehouden. De politiek kwam pas in actie als zij daar door publiciteit toe werd gedwongen. Het leger stelde vervolgens vragen, maar omstandigheden konden niet precies worden vastgesteld, of vervolging werd niet opportuun geacht. ‘Militairen, voorlichters en bestuurders werkten in de praktijk samen om een geheel ontsmette versie van het militaire optreden op te dissen’, schrijven de onderzoekers. (...)

Een belangrijke verklaring die ze geven, is wat ze noemen ‘koloniale dissociatie’: ‘het Nederlandse onvermogen om zich in de geestesgesteldheid van de gekoloniseerde te verdiepen en deze als gelijkwaardig en gerechtvaardigd te beschouwen’.

Indonesië stond niet alleen geografisch, maar ook moreel op afstand. Racistische denkbeelden waren daar niet vreemd aan: de Aziatische mens was dan misschien niet minderwaardig maar zeker toch minder ontwikkeld, en Nederland had de taak die op te voeden alvorens sprake kon zijn van zelfstandigheid.

Talen van geweld is een belangrijk boek, over een belangrijk onderwerp. Het is daarom jammer dat het waarschijnlijk geen groot publiek zal bereiken. Het is een degelijk historisch onderzoek maar ook tamelijk taaie kost, door de vaak academische taal en het ontbreken van een spanningsboog. Gelukkig zijn er de afgelopen jaren meer toegankelijke boeken geschreven over min of meer dezelfde thematiek: Revolusi van David Van Reybrouck, De wraak van Diponegoro van Martin Bossenbroek, en, niet te vergeten, De Indische doofpot van Maurice Swirc. (...)

Hele artikel

Remco Raben en Peter Romijn: Talen van geweld. Stilte, informatie en misleiding in de Indonesische onafhankelijk-heids-oorlog, 1945-1949. AUP, 592 blz. € 39,99.

> Meer over Nederlands Indië

Tags: #nederlands #nederland #boeken #mensenrechten #indonesie #nederlands_indie #dekolonisatie #kolonie #oorlogsmisdaden #bersiap #onafhankelijkheid #onafhankelijkheidsstrijd #nationalisme #sukarno #soekarno #hueting #excessennota #geschiedenis #koloniale_geschiedenis #revolusi #verjaringswet #politionele_acties #japanse_bezetting #indische_nederlanders #indo #westerling #Diponegoro #van_mook #spoor #revolusi #rawagede #racisme

Antonio Scurati onderzocht fascisme en populisme: ‘Ik maak me oprecht zorgen over Nederland’

De Volkskrant

Antonio Scurati schreef een gevierde romanreeks over Mussolini. Over het heden wil hij niet schrijven, maar lezers bleven hem wijzen op parallellen. Zo ontstond Fascisme en populisme, dat onlangs werd vertaald. ‘Het geloof dat democratie de beste regeringsvorm is, verliest snel terrein.’ (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Antonio Scurati

In dat boek, Fascisme en populisme, dat vorige maand in Nederlandse vertaling verscheen bij uitgeverij Podium, stelt Scurati dat Mussolini niet alleen de aartsvader was van het fascisme, maar ook van het populisme. Het populisme gebruikte hij om Italië te verleiden, het fascisme om het te verkrachten. (...)

‘Die kleine groepjes extremisten zijn niet mijn grootste zorg. Ik maak me meer zorgen over de populisten die de paleizen van de macht via de voordeur binnenwandelen na een goede verkiezingsuitslag. (...) Kijk naar Nederland. De kans dat een gewelddadige groep extremisten jullie overheidsgebouwen bezet, lijkt me kleiner dan dat iemand met veel anti-rechtsstatelijke standpunten – ik noem een Geert Wilders – gewoon legitiem aan de macht komt.’

Op het moment dat u de toespraak in Genève hield, was de bezorgdheid over de verkiezingswinst van Giorgia Meloni in Italië groot. Een jaar later klinkt er vooral opluchting, omdat het minder erg is dan werd gevreesd. Is dat een terechte reactie?
‘Nee, absoluut niet. Die opluchting komt doordat de geschiedenis zich niet letterlijk herhaalt. (...) Maar dat het zich nu anders ontwikkelt, betekent niet dat het ongevaarlijk is. In Italië is gewoon een partij aan de macht die aan elkaar hangt van autoritaire, anti-liberale impulsen. Het alarm van een jaar geleden was misschien misleidend, maar de geruststelling van nu is dat ook.’ (...)

‘Antiparlementarisme is een van de fundamentele kenmerken van het populisme. Dat gold honderd jaar geleden voor Mussolini en het geldt nu voor de populisten van zowel rechts als links. Een van de belangrijkste kenmerken van het populisme is dat de leider zegt: ik vertegenwoordig het volk en het volk, dat ben ik. Die identificatie met de gewone burger vertaalt zich in een ingebakken minachting voor ieder pluriform parlement. Daar zitten namelijk partijen in die het oneens zijn met de leider en dus met de burger.’ (...)

‘Populisten zien één volk, dat één wil heeft. Diversiteit van het electoraat wordt niet geaccepteerd.’ (...)

‘Zodra de liberalen met Wilders in zee gaan, begint een proces van normalisatie. Dat heb ik zien gebeuren in Italië: iets wat tot een dag voor de winst van Meloni ondenkbaar was, was een dag later opeens zo normaal dat zelfs serieuze kranten als de Corriere della Sera stukken plaatsten waaruit begrip voor de winst sprak.’ (...)

‘Een liberaal die samenwerkt met een antirechtsstatelijke partij die de vrijheid juist wil inperken, verraadt zijn eigen identiteit.’ (...)

‘Het is inderdaad niet democratisch om die 25 procent [PVV-kiezers] te negeren. Alleen zegt toch niemand dat je die 25 procent moet negeren? (...) Vooralsnog is er bij jullie een situatie waarbij 75 procent van de Nederlanders niet op Wilders heeft gestemd. Dat is de echte meerderheid en die meerderheid wil waarschijnlijk geen regering met daarin sterke antirechtsstatelijke elementen.’ (...)

‘Als Trump herkozen wordt en de Verenigde Staten besluiten hun troepen terug te trekken uit Europa, kunnen er daarom twee dingen gebeuren. Of Europa wordt een nog hechtere gemeenschap en het proces van eenwording versnelt, inclusief een gemeenschappelijk leger. Of het vervalt weer in een staat van versnippering, waarbij veel kleine staten verzwakt raken en bedreigd worden door een externe agressor die niets wil hebben van onze vrijheden, onze autonomie en onze democratie.’

‘Omdat ik vrees voor het tweede scenario, maak ik mij grote zorgen wanneer ik lees over de sterke anti-Europese bewegingen in landen als Nederland, een land dat ik enorm bewonder. Dankzij jullie sterke democratische en libertaire tradities vertegenwoordigen jullie de top van de Europese beschaving. Dus dat er juist uit Nederland nu een walm opstijgt van isolationisme en anti-Europees sentiment, maakt mij oprecht verdrietig.’ (...)

‘Vooral het geloof dat democratie de beste regeringsvorm is, verliest snel terrein. En als ik het over democratie heb, bedoel ik trouwens een liberale democratie. Een autoritaire democratie is een contradictio in terminis, die bestaat niet. Toch zijn er steeds meer burgers in vrije landen die worden verleid door juist dat soort autoritaire en populistische ideeën. Ze denken dat het goed is een aantal vrijheden op te geven in ruil voor de belofte van bescherming en meer veiligheid.’ (...)

‘Mijn generatie groeide op met de blik naar de Verenigde Staten. Amerika was de leider van de vrije wereld en een tijdlang is dat ook zo geweest. Maar die tijd is voorbij. Nu zijn wij, West-Europeanen, de hoeders van de liberale democratie. En dat geldt dus ook, of misschien wel vooral, voor vrije en vooruitstrevende landen als Nederland.’

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #boeken #scurati #fascisme #democratie #populisme #wilders #pvv #meloni #autocratie #liberalen #liberale_democratie #europa #poetin #rusland

Leidse hoogleraar: ‘Er is geen enkel vaccin tegen de verspreiding van fascistische neigingen’

Trouw

Geen land is immuun voor fascisten met hun verleidelijke taal, stelt de Leidse hoogleraar Nidesh Lawtoo in zijn boek [Nieuw] fascisme. Hij wijst Wilders aan als zo’n nieuwe fascist. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Nidesh Lawtoo

[Lawtoo] zag overeenkomsten tussen Trumps optreden en de manier waarop fascistische leiders in het verleden volksmassa’s opzweepten. Lawtoo schreef een reeks essays om te waarschuwen voor wat hij zag als neofascistische aanvallen op de democratie.

“Een waarschuwing die nog steeds nodig is, en niet alleen in de VS helaas”, concludeert hij mismoedig. Ook in Europa winnen extreemrechtse bewegingen aan populariteit: Rassemblement National (Frankrijk), Lega (Italië), de AfD, en de PVV in eigen land. In [Nieuw] fascisme ontrafelt Lawtoo de ‘verleiding en besmettelijkheid’ van deze politieke stroming. (...)

“Het ‘nieuwe’ slaat vooral op de nieuwe media. Hadden fascistische leiders alleen traditionele nieuwsbronnen als kranten, radio en televisie om hun gewelddadige retoriek te verspreiden, nu vormen internet, sociale media (Facebook, X) en AI een onuitputtelijke bron voor massamanipulatie.” (...)

Plato schreef al over de menselijke neiging om gedrag na te bootsen. Zo vormen we onze gedachten, gedrag en verlangens. De mens is een Homo mimeticus. Deze eeuwenoude intuïtie wordt ondersteund door de ontdekking van spiegelneuronen – de hersencellen die ervoor zorgen dat je mensen in je omgeving imiteert. Het gevolg is dat we als mensen, en zeker als menigte, fundamenteel kneedbaar en vatbaar zijn voor irrationele psychische besmetting.” (...)

“Fascistische leiders zijn bijzonder bedreven in het bespelen van ons mimetisch gemoed. Dat doen ze met retorische strategieën zoals herhalingen, gebruik van beelden, van agressieve emoties en spectaculaire leugens. (...)

“Daar komt bij dat in tijden van crisis en onzekerheid – denk aan de klimaatcrisis, de economische en de woningcrisis – mensen gemakkelijk ten prooi vallen aan de betovering van schadelijke mimetische emoties. (...)

Dat zie je ook in Nederland. De overlast, de woningnood, ineens krijgen migranten de schuld van veel ellende waar mensen onder lijden. Dat zijn gevaarlijke mythes.” (...)

“Gewelddadige en ontmenselijkende taal is ongelooflijk gevaarlijk, omdat het gemakkelijk leidt tot gewelddadige acties. Dat had het historisch fascisme ons moeten leren.” (...)

“Ik wil niet beweren dat onze kritische vermogens helemaal in slaap gesust zijn. Maar nu is wel de tijd om alert te zijn. Extreemrechts wint aan macht in heel Europa. Daar komt bij dat de milieucrisis zal verslechteren met destabiliserende effecten tot gevolg.” (...)

“Er is geen enkel vaccin tegen de verspreiding van fascistische neigingen. Zodra mensen lijden, het moeilijk hebben, is onze rationaliteit simpelweg niet opgewassen tegen de besmettelijkheid van de mythe. Of we het nu willen of niet: we praten elkaar na.

“Toch is er hoop, mits we ons bewust worden van ons nabootsingsgedrag.” (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #fascisme #democratie #Rassemblement_National #Frankrijk #Lega #Italië #AfD #duitsland #nederland #PVV #wilders #le_pen #orban #hongarije #europa #racisme #discriminatie

‘Vergeet de controlestaat, we leven in een controlemaatschappij’

Follow the Money

Volgens bijzonder hoogleraar digitale surveillance Marc Schuilenburg hebben wij geen geheimen meer. Bij alles wat we doen kijkt er wel iets of iemand mee die onze gangen registreert. We weten het, maar doen er gewoon aan mee. Zo diep zit digitale surveillance in de haarvaten van onze samenleving: ‘We herkennen het vaak niet eens meer.’ (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Marc Schuilenburg

Na zijn aanstelling als hoogleraar digitale surveillance aan de Erasmus Universiteit besloot hij zich op de beantwoording van die vraag te storten. Daarbij gaat zijn bijzondere aandacht uit naar de impact van digitale surveillance-middelen, zoals intelligente camera’s, algoritmes en artificial intelligence (AI) op onze samenleving.

Deze week verscheen zijn boek: Making Surveillance Public. Daarin stelt hij dat door de opkomst van deze technologieën, overheden en opsporingsdiensten onze levens op ongekende schaal kunnen monitoren, terwijl er nauwelijks iets bekend is over de manieren waarop dit gebeurt en welke gevolgen dit heeft voor de rechten en vrijheden van burgers. (...)

Hij beperkt zich daarbij overigens niet tot de publieke sector. Techreuzen als Tesla, Amazon en Apple weten dankzij onze auto's, deurbellen en horloges zo mogelijk namelijk nog meer over ons.

De grenzen tussen publiek en privaat vervagen bovendien, stelt Schuilenburg, doordat dergelijke bedrijven zich met hun producten steeds vaker in het (publieke) veiligheidsdomein begeven. Ook de politie maakt gretig gebruik van de data die zij verzamelen. (...)

Er ontstaat een vernetwerking van data, zegt Schuilenburg. De samenleving verandert in een digitaal ‘superpanopticon’, waarbij we van alle kanten bekeken worden zonder dat we nog weten door wie en hoe: ‘Vergeet de surveillance-staat, we leven in een surveillance-maatschappij’. (...)

‘De gevaren van particuliere surveillance worden schromelijk onderschat. De data die wordt verzameld via intelligente koelkasten, slimme deurbellen en activiteitstrackers en dergelijke maakt je privéleven inzichtelijk voor derden die met die informatie doen wat ze willen. Doorverkopen aan adverteerders, gebruiken om profielen op te bouwen van jou en je omgeving: het gebeurt, zonder enige vorm van controle.

Dat gebruik van die data leidt tot stigmatisering. Dat zie je bij de route-navigatie-app Waze. In sommige landen geeft die aan of hij een bepaalde buurt veilig vindt of niet. (...)

Uiteindelijk zie je bij private surveillance zo dezelfde problemen ontstaan als we kennen van surveillance door de overheid en de politie. Ook in Nederland. Op basis van ondoorzichtige datasets en algoritmes worden bepaalde groepen mensen zonder het te weten benadeeld, uitgesloten of gediscrimineerd.’ (...)

‘Amazon verkoopt sinds 2018 de Ring-videodeurbel, waarmee je op je telefoon kunt zien wie er bij je op de stoep staat. Wereldwijd zijn miljoenen exemplaren verkocht. Tegelijkertijd werkt Amazon in de VS aan een eigen watchlist. Dat is een database met profielen van personen waarvan Amazon zelf denkt dat die mogelijk een bedreiging zijn. Als zo iemand vervolgens bij jou voor de deur staat en door de gezichtsherkenningssoftware in je Ring-deurbel wordt geïdentificeerd, gaat er automatisch een alarm af.

Amazon maakt dus zelfstandig een inschatting of iemand zich mogelijk schuldig zou kunnen maken aan een strafbaar feit, terwijl niet duidelijk is waar dat op is gebaseerd en hoe die technologie werkt. Dan ga je op de stoel van de politie zitten. En Amazon is niet het enige bedrijf dat dit doet. Tesla is inmiddels ook bezig met zo’n lijst.’ (...)

De data die particuliere partijen verzamelen, vindt namelijk ook op allerlei manieren zijn weg naar opsporingsdiensten. In Nederland heeft de politie inmiddels toegang tot tienduizenden videodeurbellen. Dat is een heel nieuw surveillancenetwerk van ongekende schaal dat de politie ineens ter beschikking heeft. (...)

Uw boek toont aan dat de natuurlijke volgorde voor surveillance is omgedraaid. Vroeger was er eerst een verdenking, waarna er werd gesurveilleerd. Nu is er alom surveillance en wordt vervolgens met AI-tools gezocht naar verdachte feiten. (...)

Wat zijn daar de risico’s van?
‘Dat de mens achter de data verloren gaat. Terwijl het behouden van die menselijkheid van ongekend belang is, juist voor overheden en grote bedrijven. Veel unieke eigenschappen die ons mens maken, zoals je ervaringen, emoties en intuïtie, kunnen bijna niet in data worden omgezet. Dat zal altijd een blind spot van AI blijven, terwijl die eigenschappen heel veel kunnen zeggen over wat het betekent om mens te zijn. (...)

Het gevaar is dat er een AI-mateloosheid is ontstaan, waarbij steeds meer surveillancemiddelen worden gebruikt, zonder dat goed wordt gekeken hoe effectief die zijn en wat het effect is op de rechten van burgers, of de rechtsstaat in het algemeen.

Daarbij gaat het gebruik van AI en zelflerende algoritmes vaak ten koste van de transparantie en de mate waarin politie en overheden in staat zijn verantwoording af te leggen over hun handelen. Instanties begrijpen de tools die ze gebruiken vaak zelf ook niet helemaal. Maar als een overheid niet kan uitleggen hoe zij tot beslissingen of een verdenking komt, heb je als samenleving een groot probleem.’ (...)

Als u de balans opmaakt tussen wat het gebruik van AI-gedreven en algoritmische surveillance-middelen door de politie ons opleveren en ons kosten, in de zin van rechten en waarden. Is die uitruil het dan waard?
‘Nee. Dat komt ook omdat Nederland echt al behoorlijk veilig is. Dus de winst die we behalen, als die er al is, weegt voor mij niet op tegen de nadelen.

Maar belangrijker is dat er onvoldoende democratische controle op deze middelen is, terwijl fundamentele rechten en rechtsstatelijke waarden als het recht op privacy en gelijke behandeling niet goed zijn geborgd.’ (...)

We zijn allemaal gevoelig voor de veiligheidsparadox: hoe minder criminaliteit er is, hoe hysterischer we het resterende stukje onveiligheid willen aanpakken. Dat is precies wat hier speelt en wat je ook terugziet in die behoefte aan luxury surveillance.

We hebben er als maatschappij meer aan als we inzetten op de zorgende kant van AI. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #surveillance #massasurveilance #surveillancekapitalisme #tesla #amazon #ring #apple #controlemaatschappij #veiligheid #schijnveiligheid #algoritme #profilering #discriminatie #misdaad #criminaliteit

Vuur, roet en daarna kou – op een vernietigende kernoorlog volgt een nucleaire winter

NRC

Atoomwapens - Nu de spanningen internationaal oplopen, neemt ook de angst voor een kernoorlog toe. Wat zouden daarvan de gevolgen zijn? (...)

> Zie ook: ‘Onze kernwapens zijn niet defensief bedoeld’

(Tekst loopt door onder de foto.)

De rook van deze natuurbranden in Canada (mozaïekbeeld uit 2017) geeft een idee van de gevolgen van een kernoorlog. Beeld NASA.

De dreiging van een kernoorlog is lang niet zo groot geweest. Bijna wekelijks uit Ruslands ex-president Dmitri Medvedev dreigementen met kernaanvallen, al verwijst president Vladimir Poetin liever indirect naar Ruslands bijna zesduizend atoombommen. China bouwt raketsilo’s in woestijngebieden, Noord-Korea werkt gestaag aan zijn arsenaal, inmiddels geschat op enkele tientallen. In april 2022, kort na de Oekraïne-invasie, testte Rusland met veel mediavertoon zijn nieuwe Sarmat-langeafstandsraket, met ruimte voor tien kernkoppen. Ook de VS besteden nog altijd miljarden aan hun ‘nucleaire afschrikking’. (...)

Eén kernexplosie boven een stad richt extreme verwoesting aan door een vuurbal van miljoenen graden, door schokgolven, door straling, door branden en door radioactieve fall-out, waarbij honderdduizenden mensen meteen omkomen of later sterven. Meer dan een ramp.

Maar na een kernoorlog waarin honderden steden dit lot ondergaan, volgt een wereldomspannende, langdurige catastrofe. Gigantische branden in de gebombardeerde steden worden zichzelf-aanjagende vuurstormen: hout, plastic, mensen, asfalt, alles wat brandbaar is, gaat in de fik. Er ontstaan gigantische opstijgende rookwolken, pyrocumulonimbus genaamd, die ook optreden bij grote bosbranden. Ze brengen megatonnen zwarte roet hoog in de stratosfeer, de luchtlaag boven tien kilometer hoogte. Dat blokkeert het zonlicht, eerst alleen plaatselijk, maar als het roet zich verspreidt over het hele noordelijk halfrond. De hemel wordt maar iets minder helder, maar de gevolgen zijn rampzalig. (...)

Zelfs een ‘kleine’ kernoorlog, bijvoorbeeld tussen kernmachten India en Pakistan, waarbij een paar honderd steden in de as gelegd worden, leidt tot catastrofale afkoeling, bleek uit een simulatie van Michael Mills van de Universiteit van Boulder in Colorado in 2014. (...)

In een artikel in Nature Food in 2022 becijferen Robock en collega’s, gebruikmakend van computermodellen van landbouwopbrengsten, dat bij een ‘beperkte’ kernoorlog zo’n twee miljard mensen zouden sterven van de honger, en bij een volledige oorlog vijf miljard. Alleen Australië zou de dans kunnen ontspringen. (...)

Kernwapens zijn niet alleen een dreiging voor de mensheid, maar ook een verdienmodel voor defensiebedrijven en kernwapenlaboratoria. In 2021 zijn de VS met een moderniseringsprogramma van het arsenaal begonnen. (...)

Zelfs duidelijk verouderde elementen van de kernwapeninfrastructuur worden niet ontmanteld, zoals de honderden raketsilo’s in dunbevolkte staten als Wyoming en Montana, die binnen minuten kunnen lanceren bij een kernaanval.

Deze raketten op land vormen één poot van de nucleaire triade, de drie-eenheid waarvan nucleaire bommenwerpers en onderzeeërs de andere leden zijn. Mede dankzij GPS zijn kernraketten aan boord van onderzeeërs of vliegtuigen inmiddels net zo accuraat als die uit de silo’s, die bovendien inmiddels op satellietbeelden gemakkelijk te vinden zijn. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #kernwapens #kernoorlog #nucleaire_wapens #atoombom #vs #rusland #oekraine #poetin #india #pakistan #doomsday_clock #ellsberg #daniel_ellsberg #pentagon_papers #cuba_crisis #truthtelling_project #klokkenluiders #icbm

Suggestie voor een extra lezing in Utrecht: de Holocaust en Israëls veiligheidspolitiek

Stevo Akkerman (Trouw)

Je kunt van de Hogeschool Utrecht (HU) zeggen wat je wilt, maar deze opleiding heeft zeker een goede neus voor de actualiteit. Eerst al door het organiseren van een lezingenreeks over het thema ‘Holocaust en antisemitisme’ in samenwerking met het Cidi. Vervolgens door in het weekeinde van de Nationale Holocaust Herdenking het nieuws te halen met uitstel van deze reeks, tot ontzetting van datzelfde Cidi. (...)

[H]et ís onmogelijk, de actualiteit van Israël en Gaza valt niet weg te denken, zelfs als je erover zou zwijgen.

Om die reden suggereer ik aan de collegereeks, die er overigens gedegen uitziet, een lezing toe te voegen. Namelijk over de Holocaust en Israëls veiligheidspolitiek. Ik kom daarop omdat ik in 2009 in Tel Aviv een interview had met Avraham Burg, direct nadat ik een half-verwoest Gaza had bezocht. Burg, oud-voorzitter van het Israëlische parlement, had net een boek gepubliceerd: De Holocaust is voorbij, afrekenen met Hitlers erfenis.

(Tekst loopt door onder de foto.)

Stevo Akkerman

Ruw samengevat zegt hij dit: de Shoah is de pijler van de Israëlische identiteit geworden, maar ook een gevangenis. Israël moet zich bevrijden van het trauma van Auschwitz, een trauma dat het land heeft opgezadeld met een veiligheidspolitiek die averechts werkt en tot onderdrukking en bezetting leidt.

“Ik verlang naar een Joods volk dat niet alleen ‘Nooit meer’ zegt als het gaat om Joden, maar om alle lijdende slachtoffers in de wereld”, schrijft Burg. “Ik hoop dat zij steun en bescherming ontvangen van de Joden, de slachtoffers van gisteren die Hitler hebben overwonnen.”

Een dergelijk humanisme zou wat mij betreft niet minder Holocaust-educatie betekenen, eerder meer. En dat niet om de Shoah op te laten gaan in andere genocides, maar om te bestuderen wat de kenmerken zijn van volkerenmoorden, waarin ze overeenkomen, waarin ze verschillen. Om te leren hoe we ‘Nooit meer Auschwitz’ bereiken, als we dat ooit bereiken, gezien de genocides en etnische zuiveringen die erop volgden. Tot de dag van vandaag aan toe.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #boeken #gaza #israel #palestijnen #palestina #buitenlandse_zaken #rutte #mensenrechten #oorlogsrecht #wapens #vn #verenigde_naties #internationaal_recht #unrwa

Kinderarbeid is nog altijd niet verdwenen in het Westen

NRC
Nieuwslezen - Alles is al eens gebeurd en als het niet gebeurd is, is het wel bedacht. In een rubriek over fictie bij de feiten dit keer: een kinderboek uit 1940 en het kapitalisme van nu.

(Tekst loopt door onder de foto.)

Cristian, een 14-jarige migrant, die werkt op een bouwplaats in Miami. Foto Kirsten Luce/The New York Times .

Soms zijn ze nog geen dertien jaar. De ‘ruferitos’, kinderdakdekkertjes, die in het zuiden van de VS op bedrijfspanden en villa’s dakspanen en dakpannen leggen. Kind-migranten uit Latijns-Amerika zijn het, die voor dit gevaarlijke werk worden ingehuurd door bazen die het met de regels niet nauw nemen. Soms zetten de kinderen filmpjes op TikTok van de afgronden waar ze, ongezekerd, boven balanceren.

The New York Times sprak honderd van deze kinderen en publiceerde er onlangs een uitgebreide, goed gedocumenteerde reportage over. (...)

Levensgevaarlijke kinderarbeid in een rijk westers land. Kinderen, uitgebuit door volwassenen voor smerig en levensgevaarlijk werk, soms tot de dood erop volgt. Waar is Lisa Tetzner als je haar nodig hebt? Haar kinderklassieker Levende bezems (de vier delen verschenen in 1940 en 1941, maar het is nog altijd in druk) verhaalt van het gevaarlijke werk van schoorsteenvegerhulpjes in Milaan. (...)

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

.

In Milaan komen de overlevende jongens terecht bij hardvochtige bazen die ze de verstopte, beroete, soms nog gloeiend hete schoorstenen van het Victoriaanse tijdperk in jagen. Blote handen, blote voeten. Weinig te eten, niets in te brengen.

Kinderarbeid werd tijdens en na de industriële revolutie, die immers ook op vrouwen en kinderen draaide, een geliefd motief in de literatuur – zie bijvoorbeeld Charles Dickens’ Oliver Twist. (...)

Het mag dan bijna twee eeuwen terug spelen, Lisa Tetzner vertelde hetzelfde verhaal als de ruferitos aan de Times. Erbarmelijke omstandigheden thuis, een levensgevaarlijke migratie, bazen die alleen om veiligheid geven als de inspectie eraan komt. De dood van Alfredo, de vriend van Giorgio die aan het roet in zijn longen bezwijkt, spiegelt het lot van -Juan Ortiz en de andere verongelukte dakdekkertjes. De uitwassen van het kapitalisme zijn nu in het Westen misschien minder massaal, Levende bezems laat zien dat ze in wezen niet veranderd zijn.

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #kinderboeken #kinderarbeid #tetzner #dickens #oliver_twist #kapitalisme #uitbuiting

De complexiteit van onze tijd wordt platgeslagen in instagramposts en talkshowinterviews

Vrij Nederland (€ - alleen vandaag gratis)

Alle grote ontwikkelingen in de wereld – of ze nu geweldig zijn, of catastrofaal – zijn het gevolg van een complex samenspel van tal van factoren. Maar daar is geen oog meer voor. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Fotografie Phil Nijhuis/ANP

[H]oe meer inzicht in de complexiteit van de (politieke) aanloop naar een gebeurtenis, hoe banaler het menselijk handelen binnen die complexiteit blijkt. We leven in een tijd waarin voor zo’n analyse nauwelijks ruimte is, of het nu over oorlogen, klimaatverandering of #MeToo-affaires gaat.

Sterker nog, de benadering is inmiddels volledig omgekeerd: de complexiteit is platgeslagen in talkshowinterviews of instagramposts, het menselijk handelen ligt onder een vergrootglas. Aan individuen worden bovennatuurlijke krachten toegedicht: iemand is eigenhandig schuldig aan een conflict, omstanders zijn ‘goed’ of ‘fout’, een beroemd figuur wordt gezien als hoofdoorzaak van geweldige dan wel catastrofale ontwikkelingen in de wereld. Er is minder aandacht voor het duizelingwekkende web van historische, (geo)politieke, economische en ideologische factoren dat achter die ontwikkelingen schuilgaat. (...)

Betekent dit dan dat niemand verantwoordelijk is voor wat dan ook? Dat elk conflict of probleem een samenloop van omstandigheden is waarvan het moment van ontploffing door een willekeurige godheid wordt bepaald? Integendeel. (...)

Voor 2024 wens ik een wereld met meer aandacht voor de achtergronden en minder voor de poppetjes. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #oorlog #metoo #achtergrond #complexiteit #poppetjes #talkshow #media #journalistiek #geopolitiek #complottheorie #boeken #politiek #sociale_media