Docuserie over ‘blinde vlek in ons collectieve geheugen’: de strijd om Nieuw-Guinea

De Volkskrant

Ook na de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 weigerde Nederland Nieuw-Guinea op te geven. De docuserie Hoog spel in de Oost toont hoe Nederlandse militairen tot op de dag van vandaag worstelen met de strijd die ze daar voerden – en hoe dichtbij een Derde Wereldoorlog kwam. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Beeld uit ‘Hoog spel in de Oost’.Beeld BNNVara/De Haaien.

In Hoog spel in de Oost reconstrueert documentairemaker Foeke de Koe () nauwgezet en met krachtige archiefbeelden een opzienbarende episode in de geschiedenis die van Nederland en Nieuw-Guinea kortstondig het centrum van de wereldpolitiek maakte. In de driedelige serie, geproduceerd door De Haaien in opdracht van BNNVara, werkt De Koe soepel en in chronologische volgorde toe naar de climax.

In 1962 dreigde door de halsstarrige houding van de regering, minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns vooral, een gewapend conflict dat had kunnen escaleren tot een nieuwe, Derde Wereldoorlog. De inzet was het westelijk deel van Nieuw-Guinea, het grootste tropische eiland ter wereld met een surplus aan kostbare bodemschatten en strategisch van groot belang.

Ook na de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 had Nederland geweigerd de kolonie op te geven. Ondanks aanhoudende druk van de Amerikanen en een steeds agressievere koers van de Indonesische president Soekarno, gesteund door Rusland, bleef Nederland volharden in wat een ‘beschavingsmissie’ en een ‘beschavingsoffensief’ werd genoemd. (...)

Al rond 1955 was het ‘beschavingsoffensief’ begonnen, ook – of wellicht vooral – vanwege economische motieven. Nieuw-Guinea was een potentiële goud- en kopermijn van enorme omvang, een lucratief wingewest dat de belangstelling had van bedrijven als Philips, KLM en Unilever. (...)

Zo werd Nieuw-Guinea een nieuwe frontlinie in de Koude Oorlog. (...)

De beelden van Nederlandse militairen die patrouilleren in de tropische jungle, op zoek naar Indonesische parachutisten, doen denken aan dat andere, veel grotere en veel langere conflict in Azië [Viet Nam]. ‘Ook dit conflict was echt een oorlog, met honderden Nederlandse jongens die ver weg van huis voortdurend gevaar liepen.’

Zo’n 30 duizend Nederlandse militairen, veelal dienstplichtigen, werden destijds uitgezonden naar Nieuw-Guinea, vaak zonder voorbereiding of training voor guerillaoorlogsvoering. De Koe sprak met een half dozijn veteranen en hoorde schrijnende verhalen. (...)

Met de soevereiniteitsoverdracht van het westelijk deel van Nieuw-Guinea begon voor de Papoea’s, een periode van onderdrukking en geweld die tot op de dag van vandaag voortduurt. De ‘pionnen op het schaakbord van de wereldpolitiek’, zoals De Koe ze noemt, zijn door de wereld in de steek gelaten. (...)

Hoog spel in de Oost, 23 augustus, 30 augustus en 6 september op NPO 2, 22.10 uur, BNNVara.

Hele artikel

> Nieuws uit West Papua (Op Diaspora*)

> Meer over West Papua | Nederlands Nieuw-Guinea (mijn website)

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #nieuw-guinea #nederlands_nieuw-guinea #papoea #papua #west_papua #west_papoea #gijzeling #West-Papoea_Nationale_Bevrijdingsleger #TPN-PB #west-papoea #daad_van_vrije_keuze #act_of_free_choice #volksstemming #Free_Papua_Movement #Organisasi_Papua_Merdeka #OPM #mensenrechten #morgenster #TNPB