Het tomeloze technologische vooruitgangsoptimisme

Beatrice de Graaf (NRC)

Kunstmatige intelligentie wordt met veel te veel optimisme gepresenteerd, vindt Beatrice de Graaf. Er is geen tijd meer voor reflectie. (...)

Onlangs hief de ceo van OpenAI, Sam Altman, weer een loflied aan op de transitie naar een volledig AI-geleide wereld. Iedereen zou ervan profiteren. (...)

AI is onstuitbaar. En AI brengt ons reeds tal van voordelen. (...) Maar dat is niet het punt. Want we leven niet bij statistieken en generalisaties alleen.

Het echte, grote probleem met uitlatingen zoals die van Altman, en het tomeloze vooruitgangsoptimisme dat eruit spreekt, wordt te weinig benoemd. Dat is dat het de geschiedenis van de mensheid ontkent. En wel op drie manieren.

(Tekst loopt door onder de foto.)

Beatrice de Graaf

Ten eerste gaan de ontwikkelingen zo snel, en worden ze door mensen als Altman bewust met die onstuimigheid voortgedreven, dat er geen tijd en ruimte meer is voor reflectie. (...)

Anderen dan ik hebben reeds veel beter en overtuigender uitgelegd dat de grootste fouten van AI al in het design worden gemaakt. Daarop qua tijd of regulering bezuinigen en bochtjes afsnijden, levert later grote ellende op (het ‘Jurassic-park-argument’).

Ten tweede is er noch sprake van een vrije markt waarin eerlijk wordt geconcurreerd om de beste toepassingen, noch is er sprake van een vrije deliberatieve ruimte om hier open en zonder last of ruggenspraak afwegingen over te kunnen maken. Jürgen Habermas legt dat in zijn laatste boek, Ein neuer Strukturwandel der Öffentlichkeit (2022), haarfijn en messcherp uit. (...)

Ten derde kan ChatGPT nog zoveel kennis over de geschiedenis formuleren, de inzichten uit die geschiedenis kan het niet zelf ter harte nemen. Moraal en zingeving zijn zaken die we niet aan markt of machine moeten overlaten. Dat is iets van de gemeenschap als geheel. Die moet erkennen dat monopoliemacht corrumpeert. Dat de publieke zaak is gediend bij meer dan alleen vooruitgang en groei. Dat het klimaat ook een stem heeft. En dat technologische vooruitgang zonder democratische en sociale checks and balances ongelijkheid en vervreemding vergroot. (...)

De VN riep twee jaar geleden al op tot een moratorium op verkoop en gebruik van AI-systemen totdat er voldoende juridische en democratische waarborgen zijn ingevoerd. Wat is daarvan terechtgekomen? (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #technologie #vooruitgangsgeloof #ai #artificial_intelligence #kunstmatige_intelligentie #chatgpt #democratie #gemeenschap #big_tech #monopolie #klimaat #klimaatcrisis #zingeving