‘Armoede is er niet ondanks maar dóór onze welvaart’, zegt Pulitzerprijswinnaar Matthew Desmond

NRC

Hoogleraar Princeton - Rijke landen zijn prima in staat armoede uit te roeien, betoogt de Amerikaanse socioloog en hoogleraar Matthew Desmond in een veelbesproken boek. Dat we dat nog nooit gedaan hebben, zegt iets over onszelf.

Het pokkenvirus uitroeien, de kindersterfte decimeren, de gemiddelde levensduur opkrikken: de mensheid heeft veel voor elkaar gekregen, de laatste vijftig jaar. Hoe is het dan mogelijk, vraagt de Amerikaanse hoogleraar sociologie Matthew Desmond (Princeton) zich af, dat armoede nog steeds bestaat, en dat het zelfs in rijke westerse landen niet is uitgebannen? Kúnnen we dat niet? Of wíllen we het niet?

In zijn nieuwe boek Poverty, by America schrijft Desmond dat er maar één conclusie mogelijk is: het is onwil. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

.

„De armoede in ons land”, zegt Desmond in het videogesprek, „is er niet ondanks onze welvaart, maar dóór onze welvaart.” Amerikanen en Nederlanders kunnen relatief goedkoop boodschappen doen, bezorgmaaltijden bestellen of pakketjes laten bezorgen dankzij onderbetaalde werkenden. En wie een stabiele baan heeft, profiteert op een tweede manier van lage lonen. De hogere winsten die bedrijven maken dankzij die lage lonen, komen deels ten goede aan werknemers, via de beleggingen van hun pensioenfonds. Zo bouwen welgestelde burgers „welvaart op”, zegt Desmond, „over de rug van de werkende armen”. (...)

Armoede kan ook blijven voortbestaan, zegt hij, doordat midden- en hoge inkomens veel overheidsgeld opeisen. Geld dat ook naar lage inkomens had kunnen gaan. Alleen al afschaffing van de hypotheekrenteaftrek, die ook in de VS bestaat, zou al veel geld vrijspelen, zegt Desmond. „De hypotheekrenteaftrek doet helemaal niets om de aankoop van een huis voor lage inkomens dichterbij te brengen. Integendeel: het maakt koophuizen juist duurder.” (...)

De overheid zou volgens Desmond minder geld moeten besteden aan rijke burgers, en het geld dat daardoor vrijkomt moeten gebruiken om het sociaal vangnet te verbeteren. Hoewel de sociale zekerheid in Nederland veel rianter is dan in de VS, is de bijstandsuitkering hier lager dan de armoedegrens die het Sociaal en Cultureel Planbureau hanteert. Een hogere bijstand zou het aantal mensen in armoede drastisch verminderen. Maar veel economen zeggen dat de bijstandsuitkering niet al te hoog moet worden. Dat zou de motivatie van uitkeringsontvangers kunnen wegnemen om werk te zoeken.

„Ik ben ervan overtuigd dat werken lonend moet zijn. Maar ik vind ook dat rijke landen als de onze een minimale levensstandaard moeten garanderen. Dat kunnen we gemakkelijk betalen met zijn allen. Ongelijkheid zal altijd blijven bestaan, maar zúlke grote verschillen hebben we niet nodig. We hoeven niet te tolereren dat gezinnen hun dagelijkse boodschappen niet kunnen betalen. (...)

Je kunt armoede naar mijn mening niet uitroeien als je de rijksten ontziet. En ik vraag hun niet dat ze hun vermogen afstaan, maar dat ze accepteren dat zij minder financiële voordelen krijgen van de overheid. Ja, dat gaat gepaard met wat pijn. Maar in ruil daarvoor krijgen we een veiliger, eerlijker en gelukkiger land. Met minder daklozen, minder achterstelling. Dus ik denk ook dat het uitroeien van armoede ons allemaal een betere samenleving oplevert.”

Hele artikel

Tags: #nederlands #armoede #ongelijkheid #hypotheekrenteaftrek #overheidsgeld #lage_lonen #belasting #belastingvoordeel #verzorgingsstaat #sociaal_vangnet #armoedegrens #bijstand