Ondanks alle emoties mogen we onze ogen niet sluiten voor lastige keuzes in het migratievraagstuk

Arie Elshout (De Volkskrant)

De zomer van 2023 was een aaneenschakeling van weerrecords en -rampen. (...) Kan het zijn dat [de wetenschap] te weinig alarmistisch is geweest, in plaats van te veel, zoals critici beweren?

(Tekst loopt door onder de foto.)

Arie Elshout

Kort daarop werd ik door de Volkskrant op mijn wenken bediend met een stuk daarover van wetenschapsredacteur Maartje Bakker. Daarin erkennen klimaatonderzoekers verrast te zijn door wat er gebeurt. (...) Het kan meevallen maar ook tegenvallen, en dat laatste stemt zacht gezegd niet vrolijk want de wetenschap is ons enige kompas in de klimaatdiscussie.

Daarom schrok ik ook van een column van de Amerikaanse econoom Paul Krugman. Volgens hem is klimaatwetenschap een front in de cultuuroorlog geworden in de Verenigde Staten. Mensen verzetten zich tegen klimaatmaatregelen omdat ze alles afwijzen waar progressieven voor zijn. (...)

Dat is lastig politiek bedrijven. (...) Er wordt niet meer bewogen terwijl het klimaatvraagstuk juist dringend beweging vereist. (...)

[We] moeten leren omgaan met complexiteit. (...) alleen is het niet alleen radicaal-rechts dat de werkelijkheid kan versimpelen, ook ter linkerzijde gebeurt dat.

Extinction Rebellion eist dat ons land al in 2025 klimaatneutraal wordt, zonder veel aandacht te besteden aan ingewikkelde vragen over de haalbaarheid van dat doel. In het migratiedebat is er in progressieve kring de neiging om eenzijdig te focussen op lotgevallen van individuele migranten. Die zijn vaak schrijnend of ontroerend. (...) Maar die emoties kunnen ertoe leiden dat er geen oog is voor de complexiteit van het migratievraagstuk en de ongemakkelijke keuzes die het vraagt.

Immigratie zal er blijven, is soms zelfs nodig (arbeidsmigratie). Maar Nederland kan ook niet onbeperkt migranten toelaten. De instroom legt een te groot beslag op de huisvesting, de zorg en het onderwijs in het bijzonder en de verzorgingsstaat in het algemeen. (...) Ik zag zelfs iemand die het praten over aantallen al te polariserend vond.

Dit neigt naar het ontkennen dat het immigratievraagstuk meerdere kanten heeft die ook bespreekbaar moeten zijn. Zich afsluiten voor de complexiteit van een probleem doen kennelijk niet alleen klimaatontkenners.

Hele artikel

Tags: #nederlands #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #klimaatwetenschap #klimaatmodellen #klimaatsceptici #complexiteit #extinction_rebellion #migratie #migranten #asielzoekers #vluchtelingen #verzorgingsstaat #huisvesting #zorg #onderwijs #arbeidsmigratie #migratiedebat

‘Armoede is er niet ondanks maar dóór onze welvaart’, zegt Pulitzerprijswinnaar Matthew Desmond

NRC

Hoogleraar Princeton - Rijke landen zijn prima in staat armoede uit te roeien, betoogt de Amerikaanse socioloog en hoogleraar Matthew Desmond in een veelbesproken boek. Dat we dat nog nooit gedaan hebben, zegt iets over onszelf.

Het pokkenvirus uitroeien, de kindersterfte decimeren, de gemiddelde levensduur opkrikken: de mensheid heeft veel voor elkaar gekregen, de laatste vijftig jaar. Hoe is het dan mogelijk, vraagt de Amerikaanse hoogleraar sociologie Matthew Desmond (Princeton) zich af, dat armoede nog steeds bestaat, en dat het zelfs in rijke westerse landen niet is uitgebannen? Kúnnen we dat niet? Of wíllen we het niet?

In zijn nieuwe boek Poverty, by America schrijft Desmond dat er maar één conclusie mogelijk is: het is onwil. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

.

„De armoede in ons land”, zegt Desmond in het videogesprek, „is er niet ondanks onze welvaart, maar dóór onze welvaart.” Amerikanen en Nederlanders kunnen relatief goedkoop boodschappen doen, bezorgmaaltijden bestellen of pakketjes laten bezorgen dankzij onderbetaalde werkenden. En wie een stabiele baan heeft, profiteert op een tweede manier van lage lonen. De hogere winsten die bedrijven maken dankzij die lage lonen, komen deels ten goede aan werknemers, via de beleggingen van hun pensioenfonds. Zo bouwen welgestelde burgers „welvaart op”, zegt Desmond, „over de rug van de werkende armen”. (...)

Armoede kan ook blijven voortbestaan, zegt hij, doordat midden- en hoge inkomens veel overheidsgeld opeisen. Geld dat ook naar lage inkomens had kunnen gaan. Alleen al afschaffing van de hypotheekrenteaftrek, die ook in de VS bestaat, zou al veel geld vrijspelen, zegt Desmond. „De hypotheekrenteaftrek doet helemaal niets om de aankoop van een huis voor lage inkomens dichterbij te brengen. Integendeel: het maakt koophuizen juist duurder.” (...)

De overheid zou volgens Desmond minder geld moeten besteden aan rijke burgers, en het geld dat daardoor vrijkomt moeten gebruiken om het sociaal vangnet te verbeteren. Hoewel de sociale zekerheid in Nederland veel rianter is dan in de VS, is de bijstandsuitkering hier lager dan de armoedegrens die het Sociaal en Cultureel Planbureau hanteert. Een hogere bijstand zou het aantal mensen in armoede drastisch verminderen. Maar veel economen zeggen dat de bijstandsuitkering niet al te hoog moet worden. Dat zou de motivatie van uitkeringsontvangers kunnen wegnemen om werk te zoeken.

„Ik ben ervan overtuigd dat werken lonend moet zijn. Maar ik vind ook dat rijke landen als de onze een minimale levensstandaard moeten garanderen. Dat kunnen we gemakkelijk betalen met zijn allen. Ongelijkheid zal altijd blijven bestaan, maar zúlke grote verschillen hebben we niet nodig. We hoeven niet te tolereren dat gezinnen hun dagelijkse boodschappen niet kunnen betalen. (...)

Je kunt armoede naar mijn mening niet uitroeien als je de rijksten ontziet. En ik vraag hun niet dat ze hun vermogen afstaan, maar dat ze accepteren dat zij minder financiële voordelen krijgen van de overheid. Ja, dat gaat gepaard met wat pijn. Maar in ruil daarvoor krijgen we een veiliger, eerlijker en gelukkiger land. Met minder daklozen, minder achterstelling. Dus ik denk ook dat het uitroeien van armoede ons allemaal een betere samenleving oplevert.”

Hele artikel

Tags: #nederlands #armoede #ongelijkheid #hypotheekrenteaftrek #overheidsgeld #lage_lonen #belasting #belastingvoordeel #verzorgingsstaat #sociaal_vangnet #armoedegrens #bijstand

Hoe de yogamoeders naar rechts opschoven

NRC

‘Welness-rechts’ - Een messcherp pamflet en een klassiek essay brengen het hedendaagse egoïsme in kaart. Onder het mom van wellness worden extreem-rechtse ideeën genormaliseerd. (...)

De nieuwe asocialen wijzen een vaccinatie tegen Covid-19 af omdat hun lichaam de kwaal wel aankan. En ze kijken stomverbaasd naar mensen in armoede, er zijn immers zoveel kansen om geld te verdienen? En als het even kan plaatsen de nieuwe asocialen zichzelf buiten de samenleving, op een autarkisch boerderijtje in Portugal.

In Eigen welzijn eerst zet schrijfster Roxane van Iperen zeer effectief de kettingzaag in het gedrag van yogamoeders en andere spirituele kruidenheksen die Facebook en omstreken opstoken met deskundologische wijsheden over opvoeding of huidverzorging. (...) Wat we moeten zien is ‘wellness-rechts’, een agressieve marketingmachine die extreem-rechts gedachtengoed normaliseert. Men schakelt in die contreien nu in één moeite van anti-vaccinatie naar pro-Poetin. Tussen ‘eigen lijf eerst’ en ‘eigen volk eerst’ zit weinig licht. (...)

[V]an Iperen (...) laat zien hoe de pseudowetenschap over het ‘zelfreinigend vermogen van het lichaam’ op twee manieren raakt aan hedendaagse onverdraagzaamheid. Door het ‘terug naar de natuur’-thema van al die websites, waarvan de kern is dat mannen werken en vrouwen het gezin onderhouden. En door het wantrouwen in overheid en onderzoek dat ‘wellness-rechts’ koestert. (...)

Een van de verklaringen die Van Iperen geeft voor het ontstaan van wellness-rechts is de statusangst van de middenklasse. De afgelopen decennia heeft de overheid burgers met meer eigen verantwoordelijkheid opgezadeld. Veel mensen zijn er sindsdien ook in geslaagd iets van hun leven te maken – mooie banen, mooie huizen, leuke kinderen. Maar daarmee kwam ook angst. Dat mensen die niet hard werken toch geld krijgen, maar dan van de staat. Of nog erger, dat ook vreemdelingen een plek in de middenklasse krijgen. En dat dus de eigen status daalt, of anders wel die van de kinderen. (...)

Dat solidariteit lijdt onder het idee dat je eigen verdienste de enige maatstaf voor succes is, is scherp verwoord door de Engelse socioloog Michael Young (1915-2002). Diens satirisch-futurologische klassieker De opkomst van de meritocratie uit 1958 is opnieuw uitgebracht. (...)

In 2034 is zowel de Britse aristocratie als de moderne democratie vervangen door een ‘meritocratie’: de verdienstelijken besturen het land. Dat klinkt eerlijk, want het luie en domme kind van een rijk man kan dus geen aanspraak meer maken op een mooi baantje en het slimme hardwerkende kind van een gewone werknemer wel. Maar Young beschrijft ook de nadelen van deze gedachtegang, namelijk dat de nieuwe elite zich ontheven voelt van verantwoordelijkheid ten opzichte van mensen zonder succes. Arme mensen kunnen immers niet beter? (...)

[D]e overspannen focus op de economische kanten van het onderwijs; het dwangmatig testen van kinderen op intelligentie en het negeren van moed, charme of creativiteit, de verlatenheid onder de groep mensen die al vroeg uit het schoolsysteem zijn geduwd, bleek vrij nauwkeurig te voorspellen. (...)

Ook in het egoïsme van wellness-rechts klinkt de dystopische kant van de meritocratie sterk door, zoals van Iperen laat zien. ‘Van noblesse oblige, een zekere mildheid jegens mensen die het zwaar hebben, of een gevoel van verantwoordelijkheid om zich in de wereld om hen heen te verdiepen is nauwelijks sprake.’ Of dat indruk maakt op Facebook-moms is de vraag. Het pamflet lijkt vooral bedoeld als wake-upcall voor het midden. Dat het tijd wordt woorden als ‘tolerant’ of ‘verlicht’ eens af te stoffen, voor we allemaal nieuwe asocialen zijn.

> Roxane van Iperen: Eigen welzijn eerst. Hoe de middenklasse haar liberale waarden verloor. Thomas Rap, 144 blz. € 18,99

> Michael Young: De opkomst van de meritocratie. Vert. Huub Stegeman. Paradigma-reeks van Athenaeum, 192 blz. € 21,99

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #boeken #middenklasse #meritocratie #wellness #wellness-rechts #yoga #egoisme #extreem-rechts #racisme #terug_naar_de_natuur #pseudowetenschap #vreemdelingenhaat #armoede #asocialen #verzorgingsstaat #hoekstra #buma #blair #groot-brittannie #solidariteit #tolerantie

Als de staat bedrijven boven mensen plaatst

Tom-Jan Meeus (NRC)

In het regeerakkoord staat droogjes dat 28 procent (!) van alle Nederlanders financieel kwetsbaar is, vooral mensen met flexwerk. Een verschijnsel dat Den Haag al jaren bezorgd bespreekt maar vreemd genoeg nooit met voorrang behandelt. (...)

Zondag schetsten kenners van Franse politiek dat het groeiende stempercentage van Le Pen de potentie van nationalistisch rechts onderstreept. In Nederland haalt deze stroming sinds Fortuyn doorgaans een kleine twintig procent. (...)

Twee weken terug riep premier Rutte bedrijven op hogere lonen uit te betalen. KLM deed vorige week het omgekeerde: hoewel de rest van de sector het grondpersoneel 14 euro per uur betaalt, weigert KLM mensen bij de bagage-afhandeling meer dan 11 euro te vergoeden en neemt het amper mensen in vaste dienst. En toen donderdag personeelstekorten dreigden huurde het extern gauw meer flexwerkers in. Een bekende truc om loon laag te houden. Vandaar die staking.

Je kon het die mensen moeilijk kwalijk nemen. (...) In de coronacrisis zagen zij dat de politiek KLM, het bedrijf dat ze uitknijpt, 3,4 miljard euro staatssteun gaf. Toen de topman van het verlieslijdende AirFrance-KLM jaarlijks riante bonussen bleef ontvangen, zeiden ministers: kunnen wij helaas niets tegen doen. (...)

Het is de omgekeerde wereld: een verzorgingsstaat voor het bedrijf en de topman, de grootste risico’s bij flexwerkers aan de onderkant. (...)

Terwijl hetzelfde Den Haag voor de zoveelste keer kon zien dat het veel te lang talmt met de terugdringing van flexwerk.

Hele artikel

Tom-Jan Meeus

Tags: #nederlands #nederland #armoede #financieel_kwetsbaar #flexwerk #zzp #nationalistisch_rechts #klm #staking #verzorgingsstaat #coronasteun