Hoogleraar Tanja Bueltmann: ‘Gary Lineker heeft gelijk met zijn jarendertigvergelijking’

NRC

BBC-rel - De Britse omroep BBC verkeert in crisis, nadat ze tv-presentator Gary Lineker op non-actief zette omdat hij een asielplan van de regering vergeleek met Duitsland in de jaren 30. Zo raar is die vergelijking niet, zegt historica Tanja Bueltmann. „Het nazisme begon niet met massamoord.” (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Gary Lineker

Lineker schreef deze week op Twitter dat het plan van de Britse regering om bootmigranten na aankomst direct terug te sturen „onmetelijk wreed beleid” is, „gericht op de meest kwetsbare mensen in een taal die niet veel verschilt van die van Duitsland in de jaren dertig”. Aanvankelijk leverde hem dit veel kritiek op, maar behalve van zijn collega’s kreeg Lineker ook bijval op Twitter van hoogleraar geschiedenis Tanja Bueltmann van de Universiteit van Strathclyde, in Glasgow. „Als we onze historische kennis niet kunnen gebruiken om overeenkomsten te identificeren, waar dient de geschiedenis dan voor?” (...)

„Een directe vergelijking tussen het Verenigd Koninkrijk en nazi-Duitsland zou in mijn ogen onjuist zijn, maar dat deed hij niet. Het gaat om het herkennen van overeenkomsten in de populistische gereedschapskist. Ik vind dit vooral belangrijk omdat het nazisme niet begon met massamoord, het begon op veel geleidelijker manieren en taal speelde daarin een sleutelrol.”

Welke overeenkomsten ziet u tussen het huidige discours over vluchtelingen en de jaren dertig?

„Het tot ‘de ander’ maken en ontmenselijken van groepen mensen. Vluchtelingen en asielzoekers in dit geval, maar er zijn ook andere kwetsbare groepen die op dezelfde manier worden aangevallen. De ontmenselijking geschiedt bijvoorbeeld door te suggereren dat massa’s mensen ons binnenvallen – dus het gaat niet om de individuele vluchtelingen en hun verhalen over het ontvluchten van oorlog, het gaat plotseling om een anonieme massa die het VK bedreigt. (...)

Mijn collega-hoogleraar Timothy Snyder, van de Yale-universiteit, noemde het ‘overduidelijk dat sommige mensen die betrokken zijn bij de huidige politiek een deel van de tactieken van de jaren 1920 en 1930 overnemen’. Sommige hedendaagse politici hebben volgens Snyder propagandatechnieken geleerd van twintigste-eeuwse fascisten.” (...)

„Zelfs de eigen juristen van de regering waarschuwden de regering dat die hatelijke taal extreem-rechts zou kunnen inspireren. We zien dit nu letterlijk gebeuren.” (...)

U schreef ook dat populistische politici ‘dit niet meer in de hand hebben’. Wat bedoelt u hiermee?

„Ze hebben geen controle over de extreem-rechtse groepen die hier nu op inspelen. De rellen buiten een hotel waar asielzoekers verblijven in Knowsley, bij Liverpool, tonen dit aan.” (...)

„Voor mij is het misschien wel het meest verontrustend hoe degenen die hiertegen zijn nog steeds toegeven aan een deel van de onderliggende retoriek. In het Verenigd Koninkrijk heb je het ‘vijandige omgeving’-beleid: maatregelen die zijn ontworpen om het verblijf in het land zo moeilijk mogelijk te maken voor mensen zonder verblijfsvergunning, in de hoop dat ze vrijwillig vertrekken. De Labour-partij steunt de principes van dit beleid net zo goed als de Tories.”

Hele artikel

Tags: #nederlands #bbc #gary_lineker #migratie #taal #asiel #asielzoekers #vluchtelingen #populisme #extreem-rechts #propaganda #mensenrechten #verenigd_koninkrijk #uk #vk #conservatieven #labour