Een ‘koloniale stuiptrek’: Nederland weigert 17 augustus 1945 te erkennen als begin van Indonesië

Trouw (alleen voor abonnees)

Op 17 augustus 1945 riep Indonesië de onafhankelijkheid uit. Nederland erkent die datum niet, tot frustratie van sommige Indonesische Nederlanders. ‘Waarom wil Nederland nog steeds het laatste woord hebben?’

“Wij, het volk van Indonesië, roepen hierbij de onafhankelijkheid van Indonesië uit. Zaken betreffende de machtsovername en andere kwesties zullen op ordelijke wijze en in zo kort mogelijke tijd worden geregeld”, zo proclameerde de eerste Indonesische president Soekarno op vrijdag 17 augustus 1945. (...)

Ook 77 jaar na de Indonesische onafhankelijkheidsverklaring blijft juridische erkenning van die datum uit, zelfs na het in februari gepubliceerde Nederlandse onderzoek Onafhankelijkheid, dekolonisatie, oorlog en geweld in Indonesië 1945-1950. Dat maakte duidelijk dat de Nederlandse krijgsmacht zich schuldig maakte aan onder meer marteling, plundering, verkrachting en executies zonder proces. Voor dit ‘extreme geweld’ maakte minister president Rutte namens de regering zijn ‘diepe excuses’ aan de Indonesische bevolking. (...)

Voor Nederland werd Indonesië pas na ondertekening van de soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949 een onafhankelijke staat. Onder internationale druk stemde Nederland toen eindelijk in met het einde van zijn koloniale bewind. (...)

Het streven naar onafhankelijkheid begon niet pas toen de Japanse bezetting op 15 augustus 1945 ten einde kwam, aldus Subiyanti. “Het was niet alsof Indonesiërs door de komst van de Japanners ineens besloten dat ze een onafhankelijke republiek wilden worden. De strijd voor onafhankelijkheid werd eeuwenlang gevochten. Denk bijvoorbeeld aan de Atjeh-oorlog in 1873”, gaat zij verder. “Door zich enkel te richten op wat er in 1945-1950 is gebeurd, doet Nederland zijn eigen koloniale geschiedenis tekort, en daarmee ook Indonesiërs.” (...)

Volgens Veraart heeft de Nederlandse regering koudwatervrees voor volmondige en juridische erkenning van de Indonesische datum van onafhankelijkheid. “Aan de ene kant zijn ze huiverig voor de reacties van veteranen die in 1945-1950 onder barre omstandigheden hun leven op het spel hebben gezet voor het terugwinnen van de kolonie. Het zou verder voeding kunnen geven aan het debat over gepleegde oorlogsmisdrijven en de verantwoordelijkheid daarvoor bij de hoogste militaire en politieke leiding van destijds”, zegt hij. (...)

Hele artikel

Scholieren lopen in Banda Atjeh mee in een optocht om de Indonesische onafhankelijkheid te vieren. Beeld ANP / EPA.

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #indie #nederland_indie #kolonie #koloniale_oorlog #politionele_actie #onafhankelijkheid #onafhankelijkheidsstrijd #onafhankelijkheidsdag #onafhankelijkheidsoorlog #nationalisme #oorlogsmisdaden #geschiedenis #koloniale_geschiedenis