Stadskraan

Utrecht 2023

Hierboven een replica van een middeleeuwse hijskraan, die aan de Utrechtse Oudegracht stond om schepen te laden en te lossen. Een artikel over en afbeeldingen van verschillende hijskranen die in de loop der tijd in Utrecht stonden, vindt u hier. Een daarvan:

#crane #foto #fotografie #geschiedenis #hijskraan #history #netherlands #photo #photography #utrecht

Originally posted at: https://blog.ernste.net/2024/03/20/stadskraan/

Het is gemakzuchtig en lafjes om iedere 17de-eeuwer over dezelfde kam te scheren

Marcia Luyten (De Volkskrant)

Er blijft Piet Hein ook niet veel bespaard. (...) En nu is zijn tombe in de Oude Kerk van Delft het decor van een expositie over slavernij. (...)

(Tekst loopt door onder de tekening.)

Marcia Luyten

Piet Hein (...) was een krijgsheer met een strenge moraal. Van zijn soldaten eiste hij discipline, en hij regelde dat ze beter werden betaald. Toen Hein in 1627 een Portugees slavenschip veroverde, gaf hij de tot slaaf gemaakte Afrikanen sinaasappels en citroenen om te genezen van scheurbuik. Daarna bracht hij ze naar een eiland waar ze vrij waren. (...)

Niet lang voor zijn dood bepleitte hij tegen een dominee respect voor inboorlingen en andere volkeren: ‘Men moet bedenken dat het mensen zijn, en geen beesten.’ Toen Hein stierf, zat Nederland nog niet in de trans-Atlantische slavenhandel.

Dat allemaal weet De Oude Kerk van Delft ook wel. Wat Hein wordt aangerekend, zo staat te lezen op een bordje in de kerk, is dat hij deel uitmaakte van een economisch en cultureel systeem dat slavernij mogelijk maakte. (...)

De Oude Kerk kiest daarmee voor gemakzucht en voor een valse moraliteit. (...)

Vroeger was ras van rechts. Nu delen progressievelingen die zich woke noemen mensen in op ras, gender of seksuele oriëntatie. Dat identiteitsdenken is bovendien intolerant, wat geweld doet aan de door links gepropageerde tolerantie. Wie zich niet voegt, wordt gecanceld. Dat identiteitsdenken polariseert de samenleving. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #delft #slavernij #racisme #piet_hein #geschiedenis #identiteitsdenken #woke #tolerantie

De Ramapo Munsee verstoppen zich niet meer

‘Wij zijn er nog steeds’

De Groene Amsterdammer

Bij de stichting in 1624 van Nieuw-Nederland, het huidige New York, dolven de Munsee het onderspit. Nog steeds wonen een paar duizend van hen op 35 kilometer van Manhattan, geïsoleerd en gemarginaliseerd. Ze willen erkenning van Nederland. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Owl vraagt permissie voor toegang aan de voorouders op de heuvel van Tahetaweew ook bekend als Split Rock, Mahwah, New Jersey © Michael Young.

Het is dit jaar vierhonderd jaar geleden dat de kolonie Nieuw-Nederland werd gesticht. Voor het eerst is er vanuit Nederland zelfs enige schuchtere toenadering tot de oorspronkelijke Munsee-bewoners, in een project van culturele uitwisseling. Maar er is hier nauwelijks kennis over de slachtingen en landroof die plaatsvonden en de Ramapo zijn een paar keer te vaak verraden om de Europeanen zomaar te vertrouwen op hun blauwe ogen. (...)

De meeste Nederlanders zullen er op school niet over hebben geleerd, maar voor Perry en Mann is ‘Kiefts oorlog’ wat de slachting op de Banda-eilanden is voor de Molukken. ‘Er rollen nog steeds tranen over ons gezicht als we denken aan wat er toen gebeurde’, zegt Mann. ‘Onze voorouders zijn tot slaaf gemaakt, verkracht en op brute wijze vermoord.’ Perry: ‘De Nederlandse regering moet dat erkennen.’ (...)

Onder de vluchtelingen waren inheemse strijders die Kieft eerder hadden geholpen, maar in plaats van hen te beschermen, stuurde hij soldaten op de kampen af. De Vries, die het Kieft had ontraden, zag in de nacht van 25 februari 1643 geschokt wat er gebeurde. In zijn Korte historiael vertelt hij hoe hij ‘hoorde schreeuwen dat de Wilde in haer sloep vermoord wierde’.

De soldaten die de volgende dag terugkwamen, vertelden hoe ze kinderen ‘van haer moeders borsten afruckten, in ’t gesichte vande ouders aenstucken ghekapt’. Zuigelingen die de Munsee op houten bordjes droegen werden ‘door-houwen, door-steken, door-boort en miserabelijck gemassakreert dat het een Steenen-hert vermorwen soude’. Een soortgelijke slachting vond gelijktijdig plaats in het andere kamp. Toen het licht werd waren 120 Munsee-vluchtelingen vermoord.

Kiefts oorlog duurde twee jaar. De laatste slachting die werd aangericht is bekend als de ‘Pound Ridge Massacre’ in 1644 en dat is de eerste keer dat een Ramapo-sachem opduikt in de documenten. (...)

‘De wereld ziet Nederland misschien niet als een land dat aan massaslachtingen doet, maar wij wel. Want we leven er nog altijd mee, we lijden er nog onder. Toch besloot ik dat we deze toenadering moeten omarmen. De Munsee zijn altijd vredelievend geweest. Natuurlijk, ook wij hadden onze oorlogen, maar we zijn een volk van eer, respect en nederigheid. Wat ik alleen niet ga doen, no way, is dat gesprek houden op Nederlandse grond.’ (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #vs #verenigde_staten #nieuw-nederland #new_york #manhattan #geschiedenis #koloniale_geschiedenis #inheemse_bevolking #oorspronkelijke_bevolking #indianen #munsee #slavernij

Hoe het Nederlandse leger zo volledig kon ontsporen

NRC

Geweld - Indonesië stond niet alleen geografisch, maar ook moreel op afstand. Daardoor kon het Nederlandse leger extreem en wijdverbreid geweld toepassen in Indonesië, en in de doofpot stoppen, schrijven historici Raben en Romijn.

Van alle boeken die de afgelopen jaren zijn verschenen over de dekolonisatie van Indonesië probeert Talen van geweld misschien wel de belangrijkste vraag te beantwoorden. De onderzoekers ‘pogen een verklaring te geven voor de Nederlandse tolerantie van het oorlogsgeweld in de oorlog in Indonesië’. Eenvoudiger geformuleerd: hoe kon Nederland, zelf net bevrijd van het nazisme, zich direct na de Tweede Wereldoorlog in zijn kolonie zo te buiten gaan aan bruut geweld? En waarom ging bijna iedereen – militairen, politici, burgers – daar in mee? (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Op 18 december 1946 staken Nederlandse militairen een huis in brand ten noorden van Campa. Foto uit besproken boek.

De oorlog die Nederland van 1945 tot 1949 in Indonesië voerde, kostte het leven aan ruim vijfduizend Nederlandse militairen en een veelvoud daarvan aan Indonesische zijde: tenminste bijna honderdduizend. Er vonden standrechtelijke executies plaats, martelingen, dorpen werden platgebrand, en dat op zo’n grote schaal dat je niet kunt spreken van ‘excessen’, zoals de overheid decennia deed. Het geweld was „extreem” en „wijdverbreid”, luidde vorig jaar de conclusie van het onderzoeksprogramma ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië’ van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust en Genocidestudies. (...)

Zo ging het steeds. Rapporten werden bewust vaag gehouden. De politiek kwam pas in actie als zij daar door publiciteit toe werd gedwongen. Het leger stelde vervolgens vragen, maar omstandigheden konden niet precies worden vastgesteld, of vervolging werd niet opportuun geacht. ‘Militairen, voorlichters en bestuurders werkten in de praktijk samen om een geheel ontsmette versie van het militaire optreden op te dissen’, schrijven de onderzoekers. (...)

Een belangrijke verklaring die ze geven, is wat ze noemen ‘koloniale dissociatie’: ‘het Nederlandse onvermogen om zich in de geestesgesteldheid van de gekoloniseerde te verdiepen en deze als gelijkwaardig en gerechtvaardigd te beschouwen’.

Indonesië stond niet alleen geografisch, maar ook moreel op afstand. Racistische denkbeelden waren daar niet vreemd aan: de Aziatische mens was dan misschien niet minderwaardig maar zeker toch minder ontwikkeld, en Nederland had de taak die op te voeden alvorens sprake kon zijn van zelfstandigheid.

Talen van geweld is een belangrijk boek, over een belangrijk onderwerp. Het is daarom jammer dat het waarschijnlijk geen groot publiek zal bereiken. Het is een degelijk historisch onderzoek maar ook tamelijk taaie kost, door de vaak academische taal en het ontbreken van een spanningsboog. Gelukkig zijn er de afgelopen jaren meer toegankelijke boeken geschreven over min of meer dezelfde thematiek: Revolusi van David Van Reybrouck, De wraak van Diponegoro van Martin Bossenbroek, en, niet te vergeten, De Indische doofpot van Maurice Swirc. (...)

Hele artikel

Remco Raben en Peter Romijn: Talen van geweld. Stilte, informatie en misleiding in de Indonesische onafhankelijk-heids-oorlog, 1945-1949. AUP, 592 blz. € 39,99.

> Meer over Nederlands Indië

Tags: #nederlands #nederland #boeken #mensenrechten #indonesie #nederlands_indie #dekolonisatie #kolonie #oorlogsmisdaden #bersiap #onafhankelijkheid #onafhankelijkheidsstrijd #nationalisme #sukarno #soekarno #hueting #excessennota #geschiedenis #koloniale_geschiedenis #revolusi #verjaringswet #politionele_acties #japanse_bezetting #indische_nederlanders #indo #westerling #Diponegoro #van_mook #spoor #revolusi #rawagede #racisme

Uit de schaduwen van Paleis Het Loo komt de sabel van Diponegoro tevoorschijn

NRC

Indonesië - In Paleis Het Loo is het persoonlijke wapen van de Javaanse prins Diponegoro (1785-1855) herontdekt. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

De sabel van de Javaanse prins Diponegoro (1785-1855). Foto Rik Klein Gotink/Museum Bronbeek.

Diponegoro (1785-1855) is een nationale held in Indonesië. Hij ontketende in 1825 een grote opstand tegen de Nederlandse koloniale overheersing. In deze Java-oorlog kwamen misschien wel 200.000 mensen om het leven. Generaal Hendrik Merkus baron de Kock wist na vijf jaar vechten de strijd te beëindigen en Diponegoro gevangen te nemen. De prins overleed 25 jaar later in ballingschap. (...)

Het gevest van de sabel ziet er echter niet inheems uit, zegt Klein Nagelvoort. „Dit is een handvat dat hoort bij een Nederlands marine-sabel. En ook de schede is van Nederlandse makelij. Die is speciaal voor dit sabel gemaakt. We hebben dus te maken met een custom made wapen: half Javaans, half Nederlands.” (...)

„We zijn in de bronnen op zoek gegaan naar momenten waarop Diponegoro spullen is kwijtgeraakt. Dat gebeurde onder meer op 26 juni 1829, tijdens een confrontatie tussen de prins en een Nederlandse strijdmacht onder aanvoering van luitenant-kolonel Joseph Ledel. In het Nationaal Archief in Den Haag bevindt zich een brief die Ledel twee dagen later verstuurde. Daarin staat dat de vaandels, paarden, archieven én de sabel van Diponegoro in Nederlandse handen zijn gevallen. Ledel stuurde zijn adjudant met deze objecten naar De Kock.”

Zo staat het voor de onderzoekers „voor 99 procent vast” dat de kling van de sabel die tijdelijk in het depot van Bronbeek ligt – Paleis Het Loo leende het uit voor onderzoek en een tentoonstelling die volgend jaar opent – afkomstig is van het persoonlijke wapen van Diponegoro. (...)

„De vraag is alleen hoe lang het nog in Nederlands bezit zal zijn. We hebben Paleis Het Loo gewaarschuwd dat we de herkomst van het wapen hebben vastgesteld en dat er waarschijnlijk een claim uit Indonesië komt.”

Maar hoe kansrijk is die claim, gezien het feit dat de kling is buitgemaakt op het slagveld en daarna is vastgemaakt aan een Nederlands gevest en voorzien van een Nederlands foedraal? Is hier dan wel sprake van roofkunst? Verhoeven: „Ik denk dat je persoonlijk als militair je wapen niet zou terugvragen als je het op het slagveld verloren had, maar in dit geval ligt het anders. De claim zal komen van de Indonesische staat en het gaat hier niet om zomaar iemand, maar om een legendarische figuur uit de geschiedenis van dat land. In zijn wapens zit voor veel Indonesiërs de ziel – de pusaka – van Diponegoro.” (...)

Hele artikel

Noot: Generaal De Kock heeft een Nederlands handvat aan de klewang van Diponegoro laten zetten en een Nederlandse schede laten maken. Het artikel meldt het wel, maar is onhelder door te spreken over de sabel van Diponegoro.

> Zie ook: Waar strafbaarheid eindigt (over onder meer het boek De wraak van diponegoro van Martin Bossenbroek.)

Tags: #nederlands #nederland #boeken #indonesie #nederlands_indie #dekolonisatie #kolonie #oorlogsmisdaden #onafhankelijkheid #onafhankelijkheidsstrijd #nationalisme #geschiedenis #koloniale_geschiedenis #bossenbroek #Diponegoro #roofkunst

Filosoof Olúfémi Táíwò: ‘Kolonisatie is maar een fractie van de Afrikaanse geschiedenis’

NRC

Dekolonisatie - De Amerikaanse filosoof en hoogleraar Olúfémi Táíwò schreef een tegendraads boek waarin hij zich verzet tegen de ‘obsessie’ met dekolonisatie. „Dit bevriest Afrikaanse cultuur in koloniale kaders.” (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Olúfémi Táíwò

Wat hij vertelde, werd de kern van Against Decolonization. Taking African Agency Seriously, dat onlangs in Nederlandse vertaling verscheen (Tegen dekolonisatie). Het is een hartstochtelijke, bij vlagen geestige maar ook kwade polemiek tegen wat de Amerikaaanse hoogleraar Olúfémi Táíwò een intellectuele obsessie vindt met politieke en culturele dekolonisatie. Daarmee bedoelt hij de wens om ook na onafhankelijkheid allerlei als koloniaal gebrandmerkte invloeden uit Afrikaanse samenlevingen te weren, tot en met het Engels als academische voertaal aan universiteiten.

Volgens Táíwò is dat een dubbele vergissing. Veel van wat doorgaat voor ‘westers’ is volgens hem een vorm van modernisering die juist moet worden omarmd. En wat geldt als authentiek Afrikaans, blijkt juist vaak eerder een product van het kolonialisme. Koloniale autoriteiten smoorden de ontwikkeling van Afrikaanse landen door ‘traditionele’ leiders te benoemen of aan zich te binden en door democratiseringsbewegingen de kop in te drukken. Ook lokaal kapitalisme werd bewust tegengewerkt. (...)

Tegen die achtergrond leidt het idee van voortdurende dekolonisatie volgens hem tot intellectueel provincialisme en ontkenning van Afrikaans agency, handelingsbekwaamheid. (...)

„Dekolonisatie één slaat op staatkundige onafhankelijkheid. Soevereiniteit. Ik zie dat als het eindpunt van het kolonialisme. Natuurlijk is er dan nog ongelooflijk veel werk te verzetten. Maar als je ook dat nog rekent tot dekolonisatie blijf je schatplichtig aan het kolonialisme. Als je dat ‘ontologiseert’, zo fundamenteel maakt, hoe kom je er dan ooit vanaf? Dat noem ik de tweede soort. Die vervalst het verleden, belemmert het zicht op de toekomst en hindert agency. Het bevriest Afrikaanse cultuur in koloniale kaders.” (...)

„Als je beweert dat een politiek of cultureel verschijnsel een erfenis is van het kolonialisme, zul je eerst een causaal verband moeten leggen. (...) Mensen hebben altijd zaken van elkaar overgenomen. Het idee dat moderniteit, pluralisme en democratie ‘westers’ zijn, impliceert dat ideeën genetisch of geografisch bepaald zijn. Dan ken je de geschiedenis niet. (...) Maar culturen zijn niet statisch en hebben ook interne tegenstellingen. Je kunt niet alleen maar zeggen: ‘We worden gemanipuleerd door het Westen.’ Ja, hallo, het is ónze cultuur.” (...)

„Vergeet niet, koloniaal bestuur heeft in Afrika maar zo’n honderd jaar bestaan, dat is een fractie van onze hele geschiedenis. Maar dat interesseert dekoloniseerders niet. Die zoeken een ongerepte, prekoloniale Afrikaanse cultuur die alleen te vatten zou zijn in de lokale talen, al beheersen ze die niet eens. Ze hebben het voortdurend over ‘het Yoruba-concept van dit’ en ‘het Yoruba-begrip van dat’. Zou u een boek kopen over ‘het Nederlandse concept’ van dit of dat?” (...)

„[Fanons] overtuiging is dat je niet van wit af kunt komen zolang je aan zwart vasthoudt. Wie zegt ‘ik hou van zwarte mensen’ is net zo ziek als iemand die zegt dat hij ze haat. Dat is de valkuil van zwart nationalisme. Je moet af van heel dat koloniale begrippenpaar van zwart en wit.” (...)

Het woord hoeft dus niet in de ban?
„Oh nee, nee. Mijn punt is: het hameren erop doet geen recht aan de complexiteit van Afrika en de Afrikaanse geschiedenis. Je hebt niets aan ‘dekolonisatie’ om te leren begrijpen hoe mensen in Afrika in de vijftiende eeuw leefden. Het verheldert niet, het vertroebelt.”

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #dekolonisatie #culturele_dekolonisatie #politieke_dekolonisatie #afrika #kolonialisme #ontologie #fanon #frantz_fanon #geschiedenis #koloniale_geschiedenis

Dit boek over de gespannen verhouding tussen pers en paleis neemt plotseling een radicale wending

De Volkskrant

Journalist Jan Hoedeman schetst de stille strijd tussen journalisten en koninklijk huis in een boeiend maar wat kabbelend boek. ­ (...)

Verslag te moeten doen van het wel en wee van het koninklijk huis valt niet mee. Jan Hoedeman doet het al 25 jaar, eerst voor de Volkskrant, tegenwoordig voor het AD. Het is journalistiek met de pet in de hand, nederig beoefend, karig beloond.

In De achilleshiel van de koning legt Hoedeman verantwoording af. (...)

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

Helder is dat Willem-Alexander beter wil worden van een deal met de Vereniging Verslaggevers Koninklijk Huis. Hij wil geregeld hebben dat de pers hem en zijn gezin met rust laat. Als het niet op zijn voorwaarden kan, is hij niet geïnteresseerd. (...)

Hoedeman behandelt de incidenten rondom het koningspaar, zoals de vakantievilla aan de kust van het straatarme Mozambique en de villa op de Peloponnesos, met de steiger voor de speedboot van twee miljoen, het tuinfeest van Amalia voor twintig mensen in het hoogtij van corona, toen de regering samenkomsten van maximaal vier personen toestond.

Illustraties van verveeldheid en vervreemding zijn het. Hoedeman: ‘Daar verbindt Willem-Alexander niet, maar verdeelt hij het volk.’ Hij ontwaart een patroon: de koning ‘eigent zich privéruimte toe’ die botst met zijn ‘dienende functie voor het volk’. De kwesties hadden voorkomen kunnen worden, door de koning zelf, door zijn ring van adviseurs en door de minister-president. De adviseurs en de premier hebben het laten afweten en de koning vraagt zich af waar iedereen zich mee bemoeit. Hoedeman: ‘De kwesties tonen op geen enkele manier verbetering of lerend vermogen.’

Wat hij in feite vaststelt is: Willem-Alexander wil desnoods dan wel koning zijn van het volk, maar hij wil er vooral geen last van hebben, niet van dat koningschap en evenmin van dat volk. In de woorden van Hoedeman: ‘Het is niet langer onvoorstelbaar dat een eeuwenoud instituut als de monarchie het loodje legt, omdat het boegbeeld zich te zeer gehinderd voelt door de ketenen van het koninklijke keurslijf.’ Het staat er nog net niet, maar het was een logische laatste zin geweest: op naar de republiek!

Hele artikel

> Meer redenen voor een republiek

Tags: #nederlands #republiek #republikein #monarchie #koningshuis #koningsdag #republiek #republikein #oranje #democratie #staatsrecht #democratie #pluimstrijken #knipmessen #sociaal_republikanisme #geschiedenis #koloniale_geschiedenis #gouden_koets #amalia #maxima #willem-alexander #biografie #boeken #zorreguieta #argentinie #dictatuur #prinses_amalia

Susan Neimans filosofische afrekening met woke: ‘Links maakt zich schuldig aan tribalisme’

Trouw

De Amerikaans-Duitse filosofe Susan Neiman rekent in Links ≠ woke af met ideeën die volgens haar linkse idealen ondermijnen.

In haar nieuwste boek opent de Amerikaanse filosofe Susan Neiman de aanval op radicaal linkse ideeën die onder de paraplu ‘woke’ vallen. Wat dat precies is? Opmerkelijk genoeg begint Neiman haar antwoord met een kleine lofzang op woke. “De emoties die daarbij horen, horen ook bij mij: je geeft om mensen in de marge, je windt je op als mensen onderdrukt worden, je wilt historisch onrecht goedmaken.” (...)

Over wat links is, is Neiman uitgesproken. “Dat heeft drie essentiële uitgangspunten. Je gelooft in universalisme (de gedachte dat er waarden en normen zijn die voor ieder mens gelden, red.), maakt onderscheid tussen recht en macht en houdt vooruitgang voor mogelijk.”

(Tekst loopt door onder de foto.)

Susan Neiman: 'Beschuldigingen van culturele toe-eigening lijken me te veel op nazi’s die vasthielden aan het idee dat Duitse muziek alleen door ariërs mocht worden gespeeld'. Beeld Guardian / eyevine.

De grote inspirator van het woke denken is volgens Neiman de Franse filosoof Michel Foucault. “Zijn invloed is groot, ook als mensen zijn werk niet hebben gelezen. Hij ondermijnt die drie uitgangspunten. Zo is wat we vooruitgang noemen niets anders dan een geniepige voortzetting van machtsuitoefening. En de Verlichting wordt ontmaskerd als een project dat geen universele waarden heeft voortgebracht, maar bedacht is om de Europese macht te bevorderen in een steeds minder witte wereld.” (...)

In plaats van het universele van de menselijke waardigheid stelt woke ‘tribalisme’, zegt Neiman. Ze gebruikt dat woord liever dan ‘identiteitspolitiek’. Tribalisme klinkt ‘barbaars’ en dat is precies de bedoeling. “Ik haal het idee uit de Bijbel die steeds waarschuwt voor stamgedrag, als mensen zich rond een identiteit verzamelen. Dan krijg je afgunst en conflicten.” (...)

Ze rilt ook bij het verwante fenomeen ‘culturele toe-eigening’: de beschuldiging dat iemand muziek, kleding of een andere cultuuruiting ‘steelt’. Ook dat is ‘tribaal’. “Het lijkt me te veel op nazi’s die vasthielden aan het idee dat Duitse muziek alleen door ariërs mocht worden gespeeld.” Neiman is eerder een propagandist van het omgekeerde, want “niets verbindt groepen zo goed als geroerd worden door iets cultureels”. De emotie die kunst oproept, is een ‘inzicht’, namelijk dat anderen hetzelfde voelen.

In haar boek haalt ze met instemming de historicus Benjamin Zachariah aan: ‘Ooit werd het essentialiseren van mensen (vastpinnen op ras en gender, red.) beschouwd als beledigend, enigszins dom en antiprogressief, maar nu is dat alleen het geval wanneer het door anderen wordt gedaan. Jezelf essentialiseren of stereotyperen is niet alleen toegestaan, maar wordt ook als bevrijdend beschouwd.’ (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Susan Neiman: 'De geschiedenis wordt tegenwoordig gezien als een aaneenrijging van ongelukken en misdaden. Dat is gewoon onwaar. De geschiedenis omvat ook mensen die misdaad en ongeluk bestreden.' Beeld Guardian / eyevine.

Twee decennia geleden veroordeelden progressieve mensen dat soort hokjesdenken. Stuitend, vonden we dat, en racistisch. Ik zie twee verklaringen voor die omslag. De eerste is de doorwerking van het denken van Michel Foucault en de ‘postkoloniale theorie’.

“De tweede is de populariteit van de evolutionaire psychologie, die als een wetenschap wordt gepresenteerd en ervan uitgaat dat we handelen uit stambelang, het is de strijd om ons eigen voortbestaan. Dat heeft het stamgevoel versterkt, links en rechts. Rechts in nationalisme, links in tribalisme.” (...)

Volgens Neiman begint ‘woke’ bij ‘bekommernis om gemarginaliseerde personen’ - waar ze achter staat - maar legt het uiteindelijk de nadruk op ‘de meest gemarginaliseerde delen van iemands identiteit, die worden uitvergroot tot een woud van trauma’s’.

De geschiedenis kent talloze slachtoffers die erkenning verdienen, zegt Neiman, “maar is er iets misgegaan toen we de positie van het slachtoffer herschreven”. Het slachtofferschap te boven komen is een bron van trots, schrijft Neiman, terwijl door het woke denken juist aan het slachtofferschap zelf status wordt ontleend. (...)

“De nieuwe trend is – om met de Frans-Nederlandse filosoof Pierre Bayle te spreken – de hele geschiedenis te zien als een aaneenrijging van ongelukken en misdaden. Dat is gewoon onwaar. Die geschiedenis omvat ook mensen die misdaad en ongeluk bestreden. In ieder land heb je juist zulke mensen nodig op wie je trots kunt zijn.”

“Ik zie twee bedreigingen. De eerste is de klimaatcatastrofe die ik vreemd genoeg als een kans beschouw. Alleen met een universalistische houding kunnen wie die het hoofd bieden. Wat we nodig hebben is een besef dat we één wereld vormen, een besef dat uitgaat boven de werkloosheidscijfers of de energierekening in dit of dat land.

“Die andere dreiging is het fascisme. Internationaal groeit het. We mogen de lessen uit de jaren dertig van de 20ste eeuw niet vergeten. Hadden we toen een gezamenlijk, links front gevormd, dan had dat wellicht de opkomst van het fascisme kunnen keren. Als links dat nu niet pareert door z’n drie essentiële uitgangspunten hoog te houden, dan zitten we diep in de problemen.”

Susan Neiman; Links ≠ woke; Lemniscaat; 153 blz.; € 9,99

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #susan_neiman #neiman #michel_foucault #foucault #benjamin_zachariah #zachariah #pierre_bayle #bayle #verlichting #woke #tribalisme #kolonialisme #universalisme #minderheden #Black_Lives_Matter #BLM #postkoloniale_theorie #slachtofferschap #geschiedenis #memory_studies

Ruim voordat de strijd begint, geeft de Indische partij al een stem aan het streven naar onafhankelijkheid

De Volkskrant

Met een embleem dat verwijst naar strijd en geweld lieten de oprichters van de Indische Partij weinig twijfel bestaan over hun intenties. De partij werd al snel verboden, de oprichters werden verbannen. Hun bijdrage aan de Indonesische onafhankelijkheid wordt vaak onderschat. (...)

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

Het embleem van de Indische Partij

Dit is het embleem van de in 1912 opgerichte Indische Partij, de eerste politieke ‘vereniging’ in de kolonie Nederlands-Indië. De personen achter de Indische Partij daagden de autoriteiten uit en namen een groot risico. Het waren dan ook niet de eersten de besten: de Javaanse arts Tjipto Mangoenkoesoemo, de Indo-Europese journalist Ernest Douwes Dekker (inderdaad: de achterneef van Eduard Douwes Dekker, oftewel Multatuli) en de Javaanse aristocraat Soewardi Soerjaningrat, kleinzoon van vorst Pakoe Alam III. (...)

Als politieke vereniging was de partij de eerste formele antikoloniale beweging die al in 1912 openlijk opriep tot onafhankelijkheid. En dat met leuzen die er niet om logen: ‘Indië los van Holland’ en ‘het koloniale juk moet worden afgeworpen’. (...)

Het doel was een eigen onafhankelijke staat voor alle inwoners van de archipel, ongeacht huidskleur, etnische achtergrond en geloofsovertuiging, mits ze zich maar met Indië verbonden voelden. (...)

Het koloniale gezag, in de persoon van gouverneur-generaal A.W.F. Idenburg, bleek zich niet eens af te vragen óf de Indische Partij verboden moest worden, maar slechts hóe. (...)

In de loop van 1913 besloot het koloniale bestuur om voor de feestelijkheden van de ‘honderdjarige vrijheid’ van het moederland (in november 1813 werd Nederland immers na de Franse bezetting een vrij en onafhankelijk koninkrijk) ook een geldelijke bijdrage te verlangen van de Indonesische bevolking. De verontwaardiging onder Indonesiërs was groot. Het verleidde Soewardi Soerjaningrat tot het schrijven van zijn geruchtmakende brochure Als ik eens Nederlander was, met daarin de beroemde zin: ‘Als ik eens Nederlander was, zou ik geen onafhankelijkheidsfeest vieren in een land waar wij het volk zijn onafhankelijkheid onthouden.’ (...)

(Tekst loopt door onder de cartoon.)

Op deze cartoon van Albert Hahn in weekblad De Notenkraker wordt een Indonesische man achter tralies gevraagd om een bijdrage te leveren voor het feest ter ere van 100 jaar vrijheid van Nederland, 13 september 1913.

Voor de onafhankelijkheid van Indonesië zijn Tjipto Mangoenkoesoemo, Ernest Douwes Dekker en Soewardi Soerjaningrat wegbereiders geweest en, minstens zo belangrijk, een inspiratiebron voor de latere leiders van de Republiek. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #indie #nederlands_indie #onafhankelijkheid #kolonie #geschiedenis #koloniale_geschiedenis #indische_partij

De woorden van verzetsheld Tula leven voort omdat pater Schinck onder de indruk was – en ze opschreef

De Volkskrant

‘Heer Pater, koomen alle menschen niet voort uit een vader Adam, en Eva?’ Een retorische vraag van verzetsleider Tula in 1795 aan pater Jacobus Schinck op Curaçao. Dankzij Schincks verslag van die ontmoeting kennen we het relaas van Tula – toen onthoofd, nu nationale held.

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

Het verslag van Jacobus Schinck over zijn gesprek met Tula, 1795. Beeld: Nationaal Archief.

Het is de avond van 19 augustus 1795 wanneer Tula, een man die op dat moment de leiding heeft over de grootste slavenopstand uit de geschiedenis van Curaçao, de woorden spreekt: ‘…wij zijn al te zeer mishandelt, wij zoeken niemand kwaad te doen, maar zoeken onze vrijheid, de fransche negers hebben hunne vrijdom bekoomen, Holland is ingenomen door de franschen, vervolgens moeten wij ook hier vrij zijn’. Deze woorden kennen wij dankzij pater Jacobus Schinck, die Tula die nacht heeft gesproken en van wie een indrukwekkend, nauwkeurig verslag daarover bewaard is gebleven.

Enkele weken zullen de opstandelingen standhouden. Totdat het verzet wordt gebroken en eindigt in het verraad en de terechtstelling van Tula. (...)

Op 17 augustus staat Tula op tegen de meester van plantage Knip. Hij eist vrijheid. Met hem trekken slaafgemaakten van de omliggende plantages die dag samen op naar de stad, om hun eis aan de gouverneur voor te leggen. (...)

Pater Schinck biedt zich aan als onderhandelaar, en wordt naar de opstandelingen gestuurd om vrijwaring van vervolging te beloven als ze gehoorzaam teruggaan naar de plantages. (...)

Schinck meent dat de opstand kansloos is, Tula voert politieke en humanitaire argumenten aan. ‘Eens werd ik vastgebonden, […] tot ten laatsten losgemaakt zijnde, golfde ’t bloed uit mijne mond […] Ach Pater men draagt meer zorg voor een beest, als een beest een been breekt, ’t word geneezen.’ Schinck tekent ook een religieus argument op uit de mond van Tula: ‘Heer Pater, koomen alle menschen niet voort uit een vader Adam, en Eva?’ (...)

Tussen de regels door is te lezen dat Schinck onder de indruk is van de eloquentie en het leiderschap van Tula. Hij lijkt het zelfs op te nemen voor de opstandelingen en vertelt dat hij goed ontvangen is. Zijn relaas schrijft hij een paar weken later, als de opstand al is gegroeid tot tweeduizend personen, en nog vóór de nederlaag en terechtstelling van Tula.

Die terechtstelling is, zoals Schinck al voorvoelde, zeer wreed: midden in Willemstad, voor het gouverneurspaleis, slaat de beul bij Tula alle botten in zijn lichaam met een moker kapot. Daarna volgt onthoofding; Tula’s hoofd wordt aan een paal op het Rif tentoongesteld. (...)

Op de plek waar het hoofd van Tula werd tentoongesteld staat nu dit monument voor hem. Beeld: Ines Vansteenkiste-Muylle.

Hele artikel

Tags: #nederland #nederlands #geschiedenis #koloniale_geschiedenis #slavernij #slavenopstand #antillen #nederlandse_antillen #curacao #tula

De Koning gaat niet over zijn eigen verleden

NRC

Koninklijk Huis De historische verbondenheid van de Oranje-Nassau’s met het koloniale verleden is groot. Waarom heeft het kabinet niet zelf het initiatief genomen dat verder te onderzoeken, vraagt Roel Janssen zich af. (...)

„Er is geen twijfel mogelijk, de Oranjes waren door en door betrokken bij de koloniale geschiedenis”, zei historicus Gert Oostindie onlangs in een interview met de NOS. (...)

(Tekst loopt door onder de tekening.)

[Z]owel de ‘vader des vaderlands’ als zijn zonen Maurits en Frederik Hendrik verdienden grof geld aan de kaperbrieven die ze verstrekten. (...)

Graaf Johan Maurits van Nassau-Siegen, achterneef van Maurits en Frederik Hendrik, was van 1637-1644 gouverneur namens de West-Indische Compagnie van de kortstondige Nederlandse kolonie in Noordoost-Brazilië. (...)

De Braziliaanse kolonie draaide op suikerriet en slavernij. Vanuit zijn paleis Vrijburg in ‘Mauritsstad’ (tegenwoordig Recife) gaf Johan Maurits opdracht voor de verovering van handelsposten langs de Afrikaanse kust om de trans-Atlantische slavenhandel van de WIC te bevorderen. (...)

In de achttiende eeuw waren de erfstadhouders Willem IV en V ‘opperbewindhebbers’ van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en van de WIC. Ze verdienden hier goed aan. (...)

Koning Willem I (...) richtte hij de Nederlandsche Handel-Maatschappij op met zichzelf als grootaandeelhouder. De NHM, die op gezag van de koning een jaarlijks dividend van 4,5 procent uitkeerde, kreeg het monopolie op de Aziatische opiumhandel en introduceerde het ‘cultuurstelsel’ in Indië. (...)

Eind vorig jaar kondigde koning Willem-Alexander aan dat hij opdracht had gegeven tot onderzoek naar de rol van het huis Oranje-Nassau in de koloniale geschiedenis. (...) [H]oe welkom dit onderzoek ook is, het initiatief had niet door het Koninklijk Huis, maar door het kabinet moeten worden genomen. Nu laat de koning op eigen kosten zijn koloniale familieverleden onderzoeken, terwijl de ministers voor de uitkomsten verantwoordelijk zijn.

Het Koninklijk Huis kan wel andere stappen ondernemen. Om te beginnen openheid over het aandeel van koloniale inkomsten in de opbouw van het vermogen van de Oranjes sinds prins Willem Frederik in 1813 berooid aan land kwam op het strand van Scheveningen. En daarnaast over de koloniale herkomst van kunstschatten in de diverse paleizen. (...)

Hele artikel

Tags: #mederlands #nederland #kolonie #kolonialsime #slavernij #salvenhandel #koloniale_geschiedenis #geschiedenis #koningshuis #willem_de_zwijger #maurits #frederik-hendrik #johan_maurits_van_nassau-siegen #brazilie #willem_IV #willem_V #suriname #wic #voc #nederlandse_handel-maatschappij #nhm #willem_I #indie #nederlands_indie #opiumhandel #cultuurstelsel #West-Indische_Maatschappij #wim

Holocaustonderzoek rammelt aan alle kanten: steekproef niet representatief, percentages lukraak opgeteld

De Volkskrant

Dát er Nederlandse jongeren zijn die de Holocaust ontkennen, staat vast en is een misstand op zich. Maar betreft dat een op de vier, zoals de Amerikaanse organisatie Claims Conference beweert? Waarschijnlijk niet, blijkt bij nadere inspectie van de cijfers die de organisatie woensdag met veel tamtam naar buiten bracht.

‘Ik kan slecht tegen de suggestie dat je een Holocaustontkenner zou zijn als je de historische cijfers niet zo goed kent. Toch is dat wat hier gebeurt’, zegt hoogleraar statistiek Casper Albers (Rijksuniversiteit Groningen), na inzage in het onderzoek. Ook Albers benadrukt dat hij absoluut de Jodenvervolging niet wil relativeren. ‘Juist zo’n belangrijk onderwerp verdient goed onderzoek. En dit rapport rammelt aan alle kanten.’

De politiek schoot woensdag niettemin in de hoogste alarmfase. (...)

Om de cijfers toch nog een beetje representatief te krijgen, verdeelde men de deelnemers in leeftijdsgroepen. Daarbij gaat echter van alles mis: zo is iedereen onder de 40 bestempeld tot ‘jongere’. Ook blijkt een op de drie mensen die de telefoon opnam student, een zware oververtegenwoordiging.

Van de bevraagde 40-minners onderschrijft niet een kwart, maar 6 procent de stelling dat de Holocaust een ‘mythe’ is. Nog eens 17 procent was het eens met de stelling dat het aantal Holocaustslachtoffers sterk overdreven is. Vandaar 23 procent: voor de presentatie aan de buitenwereld telde men beide percentages op. (...)

Ook de andere hoofdboodschap van Claims Conference, dat Nederland verhoudingsgewijs de meeste Holocaustontkenners heeft, houdt bij nadere inspectie geen stand. (...)

Hele artikel

Het Holocaust Namenmonument aan de Weesperstraat in Amsterdam, de voormalige Jodenbuurt. Het ontwerp is gemaakt door Daniel Libeskind.Beeld Arie Kievit.

Tags: #nederlands #nederland #holocaust #geschiedenis #joden #jodenvervolging #onderwijs #educatie #geschiedenisonderwijs #holocaustonderzoek #statistiek #claims_conference #politiek #waan_van_de_dag

In de vooravond van W.O.2 schreef Roger Marin du Gard deel 7 van zijn epos "Les Thibaults", vertaald als "De Thibaults". Dit deel speelt in 1914, voor en tijdens de eerste Wereldoorlog.
Confronterende literatuur op dit moment.
#literature #literatuur #w.o.1 #geschiedenis #europa #rogermartindugard

Graaf Johan Maurits, gouverneur in Brazilië, profiteerde ook als privé-persoon van slavernij

NRC

Erik Odegard over Johan Maurits De West-Indische Compagnie (WIC), namens wie Graaf Johan Maurits de kolonie bestuurde, vond dat zijn hofhouding veel te groot was. Zo bezat hij tachtig slaafgemaakten. (...)

Historici Carolina Monteiro en Erik Odegard deden voor het museum onderzoek naar de relatie van Maurits met de trans-Atlantische slavenhandel. Hun bevindingen zijn verwerkt in de zaalteksten en in een wetenschappelijk artikel dat in 2020 verscheen. Voor Odegard, inmiddels onderzoeker bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam, was dat niet genoeg: hij publiceert vrijdag het boek Graaf en gouverneur. Nederlands-Brazilië onder het bewind van Johan Maurits van Nassau-Siegen (1636-1644). (...)

„We weten dat hij als privé-persoon ook deelnam een de illegale smokkel van mensen uit Afrika. Die zette hij weg bij Portugese plantagehouders in het binnenland van Brazilië. Dat was goed voor zijn netwerk, want deze mensen steunden hem toen de WIC hem wilde terugroepen omdat hij te veel uitgaf.” (...)

„Want er waren in die tijd ook al mensen die bezwaar maakten tegen de slavernij, maar dat vond hij onnodige scrupuleusheyt.” (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #boeken #brazilie #wic #geschiedenis #koloniale_geschiedenis #pernambuco #johan_maurits #nederlands_brazilie #portugal #tachtigjarige_oorlog #slaven #slavernij #suiker #kunst #Caspar_Barlaeus #barlaeus #Joan_Blaeu #bleau #Georg_Marcgraf #marcgraf #Franciscus_Plante #plante #Willem_Piso #piso #Historia_Naturalis_Brasiliae #Jacob_van_Campen #Frans_Post #Albert_Eckhout #eckhout #brasiliana #zilvervloot #cartografie

Chaos is de normale toestand van de wereld

Michel Krielaars (NRC)

(...) „We weten niets van de wereld om ons heen”, zei hij vaak. En dan citeerde hij een dichtregel van P.A. de Genestet:

‘In raadselen wandelt de mensch op aard.’

Chaos was volgens [historicus Wim] Roobol dan ook de normale toestand van de wereld. De mens kon er hoogstens met veel moeite enige orde in aanbrengen. ‘Wat wij in de geschiedwetenschap (en de andere wetenschappen) bestuderen zijn de gedaantewisselingen van de chaos’, schreef hij in 1981 in het door hem opgerichte tijdschrift Theoretische geschiedenis. (...)

In zijn colleges spoorde Roobol je aan om behalve geschiedenisboeken ook romans te lezen. In zijn college ‘Internationale betrekkingen in het interbellum’ kwamen bijvoorbeeld Tsjechov, W. Somerset Maugham, Virginia Woolf, Thomas Mann, George Orwell, Evelyn Waugh en Kurt Tucholsky voorbij. (...)

Na de bekendmaking van de zoveelste literaire canon besefte ik dan ook des te meer dat het niet gaat om een verplichte leeslijst, maar om bevlogen docenten als Wim Roobol, die hun leeservaringen met je delen. Alleen zo kun je misschien nog enig vat krijgen op de chaos in de wereld.

Hele artikelen

Michel Krielaars

Tags: #nederlands #boeken #literatuur #geschiedenis #roobol #de_genestet #poezie #Tsjechov #Somerset_Maugham #Virginia_Woolf #Thomas_Mann #George_Orwell #orwell #Evelyn_Waugh #waugh #Kurt_Tucholsky #tucholsky #proust #marcel_proust #Jacques_Presser #presser #Bezemer #Karel_van_het_Reve #poetin #rusland #oekraine #oorlog #chaos #geschiedwetenschap

Free Amalia! Een exit-strategie voor prinses Amalia. Zie hieronder.

Bedreigde prinses Amalia niet verhuisd naar Amsterdam en kan ‘eigenlijk’ niet naar buiten

NRC

Bedreigingen - Koning Willem-Alexander en koningin Máxima vertelden donderdag dat Amalia thuis woont in Den Haag en alleen naar buiten gaat om naar de universiteit te gaan. (...)

Half september meldde De Telegraaf dat de politie vermoedt dat er plannen worden beraamd door Ridouan Taghi, verdachte in verschillende moordzaken, voor de ontvoering van premier Mark Rutte of Amalia. De beveiliging van beiden zou om die reden zijn aangescherpt. (...)

(Tekst loopt door onder de foto)

Donderdag vertelden koning Willem-Alexander en koningin Máxima dat Amalia thuis woont in Den Haag en alleen naar buiten gaat om naar de universiteit te gaan. (...)

Hele artikel

---

Interview Ulli Jessurun d’Oliveira: Exit-strategie voor Amalia

De Republikein

(...) Nu de net meerderjarig geworden kroonprinses Amalia. U heeft een exit-strategie voor haar ontwikkeld om zich van het koningschap los te weken. Hoe steekt die in elkaar?

‘Allereerst: tot koning maken is een moderne vorm van slavernij, die je niemand mag aandoen in een beschaafd land. De voorbereiding daartoe is au fond geestelijke kindermishandeling en in strijd met het internationale Kinderrechtenverdrag waar ook Nederland aan gehouden is. Dus eigenlijk zou de rechter de ouders uit de ouderlijke macht hebben moeten ontzetten en Amalia en haar zusjes, de zogeheten Triple A, onder haar hoede moeten nemen. Maar er is nog een andere ontsnappingsroute. Zoals bekend heeft moeder Máxima een dubbele nationaliteit: de Argentijnse door geboorte en de Nederlandse via een speciale procedure die ook voor topsporters wordt gebruikt. Kinderen van Argentijnen die buiten Argentinië geboren worden kunnen door optie de Argentijnse nationaliteit krijgen. Dat staat in de Argentijnse nationaliteitswet. Bij mijn beste weten bezitten de drie koningskinderen nu alleen de Nederlandse nationaliteit. Maar nu ze meerderjarig is, kan Amalia ook zelf deze stap zetten. Als ze daarvoor kiest, is het onvermijdelijke gevolg dat zij haar Nederlanderschap verliest. En het effect daarvan is verstoting uit de troonsopvolging. Dat staat niet in de Grondwet, maar in de Wet op het lidmaatschap van het Koninklijk Huis. Dat zegt dat het lidmaatschap van het Koninklijk Huis niet wordt verkregen bij gemis van het Nederlanderschap en dat het eindigt bij verlies van het Nederlanderschap. Wie uit het Koninklijk Huis valt, verliest zijn of haar aanspraken op de troon. Een sierlijke ontsnapping, lijkt mij zo, die ik de gehele Triple A graag in overweging geef.’ (…)

Hele artikel

> Zie ook: Overwegingen voor een republiek

Tags: #nederlands #republiek #republikein #monarchie #koningshuis #koningsdag #republiek #republikein #oranje #democratie #staatsrecht #democratie #pluimstrijken #knipmessen #sociaal_republikanisme #geschiedenis #koloniale_geschiedenis #gouden_koets #amalia #maxima #willem-alexander #biografie #boeken #zorreguieta #argentinie #dictatuur #prinses_amalia

Dekoloniseer de toekomst

NRC

Kolonialisme - Nederland heeft belangrijke stappen gezet om in het reine te komen met het koloniale verleden, ziet David Van Reybrouck. Nog belangrijker is te werken aan de gevolgen van dat verleden voor het klimaat. (...)

De voorbije drie jaar namelijk is de aandacht voor het koloniale verleden van Nederland nagenoeg onafgebroken in het nieuws geweest en daarbij is een ander perspectief steeds nadrukkelijker naar voren gekomen.

Hoogtepunt was op 17 februari dit jaar de publicatie het langverwachte verslag van de drie Nederlandse onderzoeksinstituten, NIOD, KITLV en NIMH, waarin stond: „Tijdens de oorlog gebruikte de Nederlandse krijgsmacht veelvuldig en structureel extreem geweld.” (...)

Hier werd midden op het marktplein met luide stem gezegd dat Nederland zwaar in de fout was gegaan. (...)

En toch is dit verhaal niet af. Als in het reine komen met de koloniale geschiedenis een traject is, dan zou je kunnen zeggen dat van de 100 kilometer die afgelegd moeten worden, we vandaag bij kilometerpaal 25 zijn. Ik wil graag zes ideeën formuleren voor het vervolg.

Ten eerste: oppassen voor veralgemeniseringen. Hoewel extreem geweld en oorlogsmisdaden tijdens de dekolonisatieoorlog van 1945 tot 1949 systematisch voorkwamen, betekent dat niet dat elke militair die aan Nederlandse zijde streed zich eraan bezondigd heeft. Naar schatting heeft slechts een kwart van de soldaten effectief gevechtshandelingen verricht. (...)

Tweede gedachte voor het vervolg: opletten voor de zogenaamde ‘nazificatie van de koloniale tijd’. (...) Heel het kolonialisme herleiden tot een tropische variant van het fascisme is uiterst problematisch, al was het maar omdat het kolonialisme bovenal economisch gemotiveerd was door een elite en het fascisme in eerste instantie ideologisch was en geschraagd door de massa. (...)

We doen de geschiedenis echt geen recht wanneer we alles gaan herleiden tot het grote morele binaire schema van de twintigste eeuw. (...)

Derde gedachte: opletten met enkel de verontwaardiging te beperken tot het wangedrag van Nederlandse soldaten. Ja, er zijn op grote schaal zeer ernstige vormen van extreem geweld en oorlogsmisdaden gepleegd door Nederlandse soldaten, maar het geeft geen pas om enkel te kijken naar het gedrag van Nederlandse dienstplichtigen in de sawa, zonder te kijken naar de hoogste Nederlandse gezagsdragers in Batavia en, meer nog, in Den Haag, zoals ook terecht aangestipt in het rapport van het NIOD, KITLV en NIMH.

De grootste verantwoordelijken bevonden zich niet aan de basis, maar helemaal aan de top van de piramide. Het zijn de regeringen Beel en Drees geweest die het bevel tot de twee militaire offensieven gegeven hebben. (...)

Daarbij heeft Beel (KVP) een buitengewoon kwalijke rol gespeeld. Als minister-president stuurde hij in het voorjaar en de zomer van 1947 duidelijk aan op militaire confrontatie, met de Eerste Politionele Actie als resultaat. (...)

In 1949 was het minister-president Drees (PvdA) die tijdens de Rondetafelconferentie in Den Haag een prijs van 6,3 miljard gulden vroeg aan Indonesië voor zijn onafhankelijkheid: het land moest zich vrijkopen, net zoals een slaaf in de negentiende eeuw zijn baas moest betalen. Tot dat bedrag hoorde tevens de kosten voor de pas gevoerde dekolonisatieoorlog! Of Soekarno even de factuur voor de twee politionele acties kon vereffenen, want die waren best wel aan de prijs geweest. (...)

Vierde gedachte: opletten om de blik te beperken tot de periode 1945-1949. Nagenoeg alle aandacht gaat momenteel uit naar de jaren van de dekolonisatie-oorlog. Begrijpelijk, maar onvoldoende. Het gevaar is niet denkbeeldig dat er nu een beeldvorming ontstaat die zegt: „Ja, wij Nederlanders zijn daar drieënhalve eeuw geweest. Het begin was heel erg, de periode rond 1600, met Coen en de VOC enzo, en het einde was heel erg, de jaren 45-49, maar daartussen was het best oké.”

Ik stoor mij aan die focus op het begin en het einde. De hele zeventiende eeuw is gekenmerkt door geweld in de strijd om specerijenmonopolies. De achttiende eeuw door het inpalmen van Javaanse grond, naast een slachting van de Chinese bevolking in en om Batavia. De negentiende eeuw zag een lange reeks militaire veroveringen door het KNIL om de koloniale staat te vestigen. En de jaren van de ‘Pax Neerlandica’, van 1914 tot de Japanse invasie in 1942, zijn ten diepste gemarkeerd door het neerslaan van de inheemse politieke bewegingen die naar ontvoogding streefden: inclusief het meedogenloos neerslaan van de communistische en nationalistische beweging in de jaren 20 en 30, verbanningen, gevangenissstraffen en ophangingen van politieke dissidenten. Piet Hagen heeft dat alles overtuigend gedocumenteerd. (...)

Ten vijfde moeten we niet alleen in de tijd uitzoomen, maar ook in de ruimte. Wat in Indonesië gebeurde was onderdeel van een breder Europees proces. Nochtans lijkt vandaag elk land louter met zijn eigen belangrijkste voormalige kolonie bezig: België met Congo, Engeland met India, Frankrijk met Algerije, en Nederland met Indonesië. Alles globaliseert, behalve de koloniale herinnering. (...) We zien daardoor niet dat het kolonialisme van de 19de en 20ste eeuw het resultaat was van een westerse kapitalisme vanaf de 16de eeuw. (...)

Gedachte nummer zes vergt de grootste stap: we mogen niet enkel naar het historisch kolonialisme kijken. Vorig jaar kreeg ik een wereldkaart te zien. Daarop stond aangegeven welke landen het meest broeikasgassen uitstoten en welke landen het meest kwetsbaar waren voor de gevolgen van klimaatopwarming. Ik dacht dat ik naar een kopie van de koloniale wereldkaart zat te kijken. De grootste uitstoters zijn de landen van het Globale Noorden, de grootste slachtoffers de landen van het Globale Zuiden, de voormalige kolonies. Zij die het minst bijgedragen hebben aan de opwarming van de aarde, zijn er het grootste slachtoffer van. (...)

Zolang wij in West-Europa geen aandacht hebben voor die nieuwe kolonisatie van het zuiden, zullen we nooit aan kilometerpaaltje honderd geraken. Nederland en België hebben goed verdiend aan het koloniale en industriële verleden. We moeten de moed hebben om te zeggen: eigenlijk is ons CO2-budget gewoon op. We hebben veel meer uitgestoten dan we überhaupt mochten. (...)

Bij het Klimaatakkoord van Parijs werd beslist om jaarlijks 100 miljard dollar bijeen te brengen voor de meest kwetsbare landen. Die pot raakt niet gevuld. (...)

Nederland heeft de voorbije jaren belangrijke stappen gezet in de omgang met een bezwaard verleden. Nu komt het erop aan stappen te zetten in de omgang met een bezwaard heden.

Hele artikel

Pari, nabij Jakarta, Indonesië. Het eiland, dat ongeveer duizend bewoners telt, kampt met ernstige problemen als gevolg van klimaatveranderingen. Zo vinden er regelmatig overstromingen plaats. Foto Mast Irham/EP.

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #indie #nederland_indie #kolonie #kolonialisme #koloniaal_verleden #koloniale_oorlog #dekolonisatie #politionele_actie #onafhankelijkheid #onafhankelijkheidsstrijd #onafhankelijkheidsdag #onafhankelijkheidsoorlog #nationalisme #oorlogsmisdaden #geschiedenis #koloniale_geschiedenis #drees #beel #coen #voc #knil #japanse_bezetting #pax_neerlandica #batavia #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #uitstoot #co2 #co2-budget #klimaatakoord #arme_landen #briekaseffect #neokolonialisme

Een ‘koloniale stuiptrek’: Nederland weigert 17 augustus 1945 te erkennen als begin van Indonesië

Trouw (alleen voor abonnees)

Op 17 augustus 1945 riep Indonesië de onafhankelijkheid uit. Nederland erkent die datum niet, tot frustratie van sommige Indonesische Nederlanders. ‘Waarom wil Nederland nog steeds het laatste woord hebben?’

“Wij, het volk van Indonesië, roepen hierbij de onafhankelijkheid van Indonesië uit. Zaken betreffende de machtsovername en andere kwesties zullen op ordelijke wijze en in zo kort mogelijke tijd worden geregeld”, zo proclameerde de eerste Indonesische president Soekarno op vrijdag 17 augustus 1945. (...)

Ook 77 jaar na de Indonesische onafhankelijkheidsverklaring blijft juridische erkenning van die datum uit, zelfs na het in februari gepubliceerde Nederlandse onderzoek Onafhankelijkheid, dekolonisatie, oorlog en geweld in Indonesië 1945-1950. Dat maakte duidelijk dat de Nederlandse krijgsmacht zich schuldig maakte aan onder meer marteling, plundering, verkrachting en executies zonder proces. Voor dit ‘extreme geweld’ maakte minister president Rutte namens de regering zijn ‘diepe excuses’ aan de Indonesische bevolking. (...)

Voor Nederland werd Indonesië pas na ondertekening van de soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949 een onafhankelijke staat. Onder internationale druk stemde Nederland toen eindelijk in met het einde van zijn koloniale bewind. (...)

Het streven naar onafhankelijkheid begon niet pas toen de Japanse bezetting op 15 augustus 1945 ten einde kwam, aldus Subiyanti. “Het was niet alsof Indonesiërs door de komst van de Japanners ineens besloten dat ze een onafhankelijke republiek wilden worden. De strijd voor onafhankelijkheid werd eeuwenlang gevochten. Denk bijvoorbeeld aan de Atjeh-oorlog in 1873”, gaat zij verder. “Door zich enkel te richten op wat er in 1945-1950 is gebeurd, doet Nederland zijn eigen koloniale geschiedenis tekort, en daarmee ook Indonesiërs.” (...)

Volgens Veraart heeft de Nederlandse regering koudwatervrees voor volmondige en juridische erkenning van de Indonesische datum van onafhankelijkheid. “Aan de ene kant zijn ze huiverig voor de reacties van veteranen die in 1945-1950 onder barre omstandigheden hun leven op het spel hebben gezet voor het terugwinnen van de kolonie. Het zou verder voeding kunnen geven aan het debat over gepleegde oorlogsmisdrijven en de verantwoordelijkheid daarvoor bij de hoogste militaire en politieke leiding van destijds”, zegt hij. (...)

Hele artikel

Scholieren lopen in Banda Atjeh mee in een optocht om de Indonesische onafhankelijkheid te vieren. Beeld ANP / EPA.

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #indie #nederland_indie #kolonie #koloniale_oorlog #politionele_actie #onafhankelijkheid #onafhankelijkheidsstrijd #onafhankelijkheidsdag #onafhankelijkheidsoorlog #nationalisme #oorlogsmisdaden #geschiedenis #koloniale_geschiedenis

Ons slavernijverleden is niet alleen trans-Atlantisch. Maar van slavernij in de Oost hebben we geen idee

Marcia Luyten (De Volkskrant)

Nadat Ella Schaap in 1939 naar Batavia was gevaren om met haar man een tabaksplantage op Noord-Sumatra over te nemen, deed ze een gruwelijke ontdekking. Als vrouw van een plantage-eigenaar werd ze geacht grote diners te geven – tot zover niks vreemds. Om genoeg mensen in de keuken en bediening te hebben, werd het huispersoneel aangevuld met plantagewerkers. De arbeiders werden gehaald uit de barakken een eind bij het huis vandaan, naast de open schuren waar tabaksbladeren als vleermuizen ondersteboven aan stokken hingen te drogen. Om te kunnen werken, werden de arbeiders bevrijd van de kettingen om hun polsen.

Het was 1939. Tachtig, ja TACHTIG jaar nadat Nederland de slavernij in Oost-Indië had afgeschaft. Vier jaar later, in 1863, waren de koloniën in Suriname en de Cariben gevolgd. Rijkelijk laat allemaal; de Engelsen deden in 1833 slavernij in de ban, alleen Portugal en Spanje hielden in Europa langer vast aan lijfeigenschap. (...)

Na jaren duwen en trekken, hangen en wurgen, verhalen vertellen, onderzoek doen, lobby en smeekbedes door de nazaten van slaafgemaakten uit Suriname, is Nederland nu bezig zich serieus te verhouden tot dat pijnlijke verleden. (...)

Maar ons slavernijverleden is niet alleen trans-Atlantisch. Ook in de kolonie in de Oost was slavernij, en onderzoek daarnaar staat pas aan het begin.

Die onwetendheid heeft drie redenen. De Indonesiërs waren niet in de romp van een galjoen naar een ander continent ontvoerd, maar gevangen in eigen land. En dus minder zichtbaar. Ook kwamen nazaten van Indonesische slaafgemaakten niet met zoveel naar Nederland als die uit Suriname. Het waren deze afstammelingen van Surinaamse slaven die, door niet op te geven, een correctie van de geschiedschrijving afdwongen.

De derde reden zag ik pas onlangs. (...) Laatst interviewde ik voor de radio een Indonesische vrouw over de verschrikkingen van de koloniale oorlog die zo lang ‘politionele acties’ was blijven heten. In Indonesië is daar weinig belangstelling voor, vertelde ze. Het land kijkt met trots en voldoening terug op de geleverde strijd. ‘Wij hebben gewonnen.’ (...)

In werkelijkheid moet die [slavernij in Nederlands-Indië] veel omvangrijker zijn geweest dan de slavernij in het Westen. De kolonie was vele malen groter dan Suriname en de Caribische eilanden. Het aantal plantages vele malen hoger. De hoeveelheid slaven zou navenant een veelvoud kunnen zijn. Maar we hebben geen idee.

In een wederzijds niet willen weten bleef de Indische slavernij toegedekt. (...)

Hele artikel

> Zie ook: Nauwkeurig registreerden de Nederlanders alle slaafgemaakten in Indonesië (NRC)

> Zie ook: Afgeranseld, ‘en den geest gegeven’ (NRC)

Marcia Luyten

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #nederlands_indie #indie #slavernij #boeken #reggie_baay #kolonie #geschiedenis #koloniale_geschiedenis

Valt u ook op hoe kritiek op ‘onze’ koningshuizen meestal vermeden wordt in de media? En hoe, áls er kritiek is, die meestal erg omfloerst wordt? Gelukkig zijn er soms nog kritische journalisten:

Een mensenrechtenschender luncht bij de Britse koningin

NRC

Jaar in, jaar uit gaat koning Hamad van Bahrein langs bij koningin Elizabeth. Voor de paarden en de warme relaties. Er is wel protest, ziet Carolien Roelants.

Wist u hoe dik de Britse koningin is met koning Hamad van Bahrein? Nou heel dik, googelt u ze maar. (...)

Maar dat verhinderde [koning Hamad] niet om zaterdag gezellig bij Elizabeth op de lunch te gaan in Windsor Castle. „Hunne Majesteiten”, zo meldde het officiële Bahreinse persbureau, „bespraken de sterke, langdurige Bahreins-Britse betrekkingen die gestaag groeien op elk gebied”.

Dat blijkt onder andere uit ruime Britse wapenleveranties. Bahrein herbergt ook een Britse marinebasis, in 2016 geopend door prins Charles, en in 2018 nog een keer door prins Andrew, ten bewijze van de warme koninklijke-familiebanden. (...)

Maar Bahrein was er ook zonder Hamad zeer zichtbaar: samen met de Canadese bereden politie escorteerden leden van de Bahreinse koninklijke garde de koningin zondag van het speelterrein naar Windsor Castle. (...)

Het toeval wil dat afgelopen week juist een prominente Bahreinse mensenrechtenactivist, Abdulhadi al-Khawaja, samen met twee anderen die er voor dit verhaal niet toe doen, de Martin Ennals Award kreeg, een soort Nobelprijs voor mensenrechten. Khawaja (61) zelf ontbrak bij de prijsuitreiking, in Genève, want hij zit gevangen. (...) Khawaja was een van de leiders van de geweldloze democratiseringsbeweging. Hij werd opgepakt, gefolterd en tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Evenals andere politieke gevangenen wordt hij nog steeds gefolterd. (...) Bahrein is volgens de rapportcijfers van Freedom House een van de meest repressieve landen in het Midden-Oosten. Wat heel wat wil zeggen, omdat alle Midden-Oosterse landen erg repressief zijn. (...)

Hamad kan het trouwens ook goed vinden met Poetin, die hij de week voor zijn reis naar Windsor Castle nog had gefeliciteerd met de Russische Dag van de Overwinning. (...)

Hele artikel

> Zie ook: 'Voorkeursbehandeling voor leden koninklijke familie bij Defensie' (NOS Nieuws)

> Meer over koningshuis en republiek

Carolien Roelants

Foto van paneel van Gouden Koets

Tags: #nederlands #republiek #republikein #monarchie #koningshuis #koningsdag #republiek #republikein #oranje #democratie #staatsrecht #democratie #pluimstrijken #knipmessen #sociaal_republikanisme #geschiedenis #elizabeth #groot-brittannie #bahrein #mensenrechten #wapenhandel #hamad #koning_hamad