#eurpopese_unie

berternste2@diasp.nl

Zeven EU-lidstaten willen blanco cheque om surveillance van journalisten toe te staan

Follow the Money

De Europese Media Freedom Act (EMFA) moet de pers beschermen tegen overheidsbemoeienis. Maar achter gesloten deuren dreigt een groep van zeven EU-lidstaten de nieuwe wet te blokkeren, omdat ze een blanco cheque eisen om spyware te gebruiken ten behoeve van de ‘nationale veiligheid’. Het Europees Parlement verzet zich: ‘Regeringen hebben niets te zoeken in de telefoons van journalisten.’ (...)

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

Illustratie
.

Uit interne documenten die zijn verkregen door Investigate Europe, Disclose en Follow the Money blijkt dat een aantal lidstaten – Cyprus, Frankrijk, Finland, Griekenland, Italië, Malta en Zweden – hebben gedreigd de besprekingen met het Europees Parlement te blokkeren. Zij vinden de inzet van spyware op computers en telefoons te rechtvaardigen indien hun veiligheidsdiensten verklaren dat daarmee ‘de nationale veiligheid wordt gewaarborgd’. (...)

Na 15 maanden van onderhandelingen tussen de lidstaten in de Raad van de EU, de Europese Commissie en het Parlement, moeten de instellingen het nu eens worden over een gezamenlijke tekst in de zogeheten trialoog-onderhandelingen. (...)

Achter gesloten deuren hebben leden van het Parlement en de Raad twee diametraal tegenovergestelde standpunten vertolkt ten aanzien van een centrale voorwaarde voor onafhankelijke journalistiek: de bescherming van klokkenluiders en vertrouwelijke bronnen. Dit ‘is een van de basisvoorwaarden voor persvrijheid’, verklaarde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in 2022. Zonder deze bescherming kan ‘de vitale rol van de pers als waakhond van de publieke sfeer worden ondermijnd’.

Afgelopen oktober heeft een grote meerderheid in het Europees Parlement een tekst aangenomen die strikte grenzen stelt aan het afluisteren van journalisten. (...)

Maar sommige EU-landen vinden deze voorwaarden te beperkend en willen journalisten kunnen blijven bespioneren als ze vinden dat hun nationale veiligheid wordt bedreigd. (...)

Volgens de EU-wetgeving is het waarborgen van de nationale veiligheid de exclusieve verantwoordelijkheid van de lidstaten en mag een land onder voorwaarden van bepaalde regels afwijken. Zo mogen lidstaten hun inlichtingendiensten bijvoorbeeld gebruiken om verregaande surveillance van verdachten in te zetten, wanneer ze menen dat hun nationale veiligheid in het geding is.

Het hoogste gerechtshof van de EU, het Hof van Justitie van de Europese Unie, heeft echter herhaaldelijk uitgesproken dat een beroep op dit principe de overtreding van EU-wetten niet kan rechtvaardigen. (...)

Renate Schroeder, directeur van de Europese Federatie van Journalisten, hekelt de plannen. ‘Deze vage formulering kan niet alleen een afschrikkend effect op journalisten en media hebben, maar draagt ook het risico in zich dat de goedbedoelde harmonisatie van de wetgeving om – via artikel 4 van de EMFA – de bronnen van journalisten beter te beschermen, wordt omzeild.’ (...)

Hoewel deze zeven landen slechts 34 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen, zouden ze elk compromis met een zogeheten blokkerende minderheid in de Raad kunnen tegenhouden, omdat Hongarije zich tegen de wet als geheel verzet en heeft aangekondigd tegen te zullen stemmen. Om de wet goed te keuren, moeten de voorstemmers ten minste 65 procent van de EU-bevolking vertegenwoordigen. (...)

De zeven hardliners in de Raad zijn bereid enkele concessies te doen. (...) Dat omvat de verplichting om ‘toestemming van een onafhankelijke rechterlijke autoriteit’ te verkrijgen voordat de bescherming van bronnen mag worden geschonden. (...)

Maar hoe bezwaarlijk de surveillance van journalisten kan zijn, zelfs indien dat onder gerechtelijk toezicht gebeurt, blijkt uit een recent onderzoek naar de journalisten van het Franse onderzoeksplatform Disclose. Het enkele feit dat hun verslaggevers citeerden uit geheime documenten – in dit geval: over de betrokkenheid van Franse geheime agenten bij de moord op burgers door veiligheidsautoriteiten in Egypte – volstond voor de rechter om de politie toestemming te verlenen hun huizen binnen te vallen en hun computers en telefoons in beslag te nemen. (...)

‘Regeringen hebben niets te zoeken in de telefoons van journalisten. [..] Het is onaanvaardbaar dat lidstaten nu proberen om deze afluisterparagraaf via de achterdeur opnieuw in te voeren.’

Hele artikel

Tags: #nederlands #eu #eurpopese_unie #emfa #european_media_freedom_act #pers #media #journalist #journalistiek #persvrijheid #censuur #spionagesoftware #spyware #pegasus #bronbescherming