.
De geruisloze groei van inlichtingenorganen

Privacy of veiligheid?

De Groene Amsterdammer

Terwijl de aandacht uitging naar de bevoegdheden van AIVD en MIVD zijn andere overheidsinstanties in de afgelopen jaren ongecontroleerd en op grote schaal inlichtingen over inwoners gaan verzamelen. Bijvoorbeeld omdat ze die als extremisten beschouwden. En verweer is lastig. (...)

(Tekst loopt door onder de illustratie.)

.

Opeenvolgende, telkens gedetailleerder en dwingender wetten probeerden de bevoegdheden van de AIVD en de MIVD te beteugelen. Het leek een overwinning voor het streven naar een betrouwbare, voorspelbare en controleerbare overheid. (...)

Vrijwel ongemerkt, terwijl alle belangstelling uitging naar de wettelijke regelingen voor de AIVD en de MIVD, is een aantal andere inlichtingenorganen van de overheid als paddenstoelen opgeschoten. Zij ontberen meestal een wettelijke basis, terwijl hun werk leidt tot overheidsinterventies waar tegenover de burger min of meer machteloos staat.

Sommige van de activiteiten haalden kortstondig de pers, waarna ze werden gestaakt. Dit was het geval met het Land Information Manoeuvre Centre (LIMC) van Defensie. (...) Daarbij was sprake van grove privacy-schendingen. (...)

Een soortgelijk debacle deed zich voor bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (nctv). Deze instantie, in 2004 in het leven geroepen om de terrorismebestrijding in Nederland te coördineren, ging zich steeds meer als een inlichtingendienst gedragen. Jarenlang verzamelde ze heimelijk gegevens van burgers en verstuurde die aan gemeenten, politie, aivd en buitenlandse veiligheidsdiensten. (...)

De bij het LIMC en de NCTV geconstateerde gewoonte van de leiding om zich niets aan te trekken van twijfels over de rechtmatigheid van het eigen handelen valt ook op andere plaatsen bij de overheid waar te nemen. Maar terwijl de politiek bij het limc en de NCTV de inlichtingenactiviteiten stopzette na commotie in de media, gaan dergelijke werkwijzen elders vaak ongestoord verder.

Zo had de NCTV zich ook doen gelden in relatie tot de gemeenten. Met zijn instemming en steun zetten onder meer de gemeenten Rotterdam en Den Haag honderden sleutelpersonen in om informatie te verzamelen over mogelijk radicaliserende jongeren. (...) De kracht van aldus vergaarde informatie is volstrekt onduidelijk; het is niet uitgesloten dat het soms om louter roddels gaat. (...)

Eerder al had de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), de waakhond in Nederland als het gaat om gegevensverwerking door de overheid, grote vraagtekens geplaatst bij een soortgelijke aanpak van de gemeente Den Haag. Daar bestond het voornemen ook het online-gedrag van vermoede extremisten te monitoren. (...)

Bij de bestrijding van criminaliteit is sprake van een verschuiving van bestraffing naar preventie en verstoring. Dit impliceert een verschuiving van het strafrecht naar het bestuursrecht. Het bestuursrecht kent echter veel minder waarborgen dan het strafrecht voor de ‘verdachte’. (...)

Ook bij de politie heeft zich een ongekende intelligence-macht ontwikkeld. Na de Tweede Wereldoorlog waren in Nederland inlichtingen- en politieactiviteiten strikt gescheiden. Vooral door de bestrijding van terrorisme en radicalisering, cybercriminaliteit en de georganiseerde misdaad is inlichtingenwerk steeds meer usance geworden bij de politie. (...)

Recent ontstond er in de media deining over het tooi, het Team Openbare Orde Inlichtingen van de politie, dat jarenlang zonder wettelijke grondslag en ongecontroleerd op grote schaal inlichtingen verzamelde en de privacy schond van mensen die het als extremisten beschouwde. Het team maakte onder meer gebruik van infiltratie, heimelijk volgen en internetsurveillance. Strafrechthoogleraar Sven Brinkhoff kwalificeerde het in Trouw als ‘praktijken van een politiestaat’.

De politie opereert ook inlichtingenmatig binnen zogeheten samenwerkingsverbanden. (...) Deze samenwerkingsverbanden bestaan, behalve uit de politie, uit onder meer gemeenten, het Openbaar Ministerie, de Belastingdienst en de Fiod. Ook hier ontbreekt al vijftien jaar een wettelijke basis en ook hier zijn preventie en verstoring geëigende methodes.

Samenwerking tussen de politie en andere overheidsinstanties creëert vanuit privacy-perspectief een extra probleem, omdat de gegevensverwerking bij de politie geschiedt op basis van de Wet politiegegevens, terwijl de rest van de overheid moet handelen volgens de avg. Het maakt het voor de deelnemers mogelijk om te kiezen welk van de twee regimes voor hen het beste uitkomt. (...)

Behalve ondermijning lokt vooral bestrijding van (vermeende) fraude inlichtingenactiviteiten uit, zowel op het niveau van de rijks- als van de gemeentelijke overheid. (...)

Tot slot van dit verre van volledige overzicht : het Inlichtingenbureau. Het is in 2001 door het ministerie van Sociale Zaken ingesteld als een informatieknooppunt voor gemeenten en verwerkt gegevens over burgers die gebruikmaken van uitkeringsregelingen en sociale voorzieningen. Het bureau is wel omschreven als een ‘allesweter’, die zijn kennis vergaart door onder meer de koppeling van data van UWV, SVB, de Belastingdienst, de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) en gemeenten. (...)

Door publiek-private samenwerking van dergelijke samenwerkingsverbanden zijn publieke verantwoording, controle en normering vaag. (...)

Onduidelijk is bijvoorbeeld hoe de gegevensverwerking van het Inlichtingenbureau zich verhoudt tot het Bureau Keteninformatisering Werk en Inkomen (BKWI), een door Sociale Zaken in 2002 ingesteld zelfstandig onderdeel van het UWV, dat zichzelf aanprijst als ‘onmisbare pijler in het Nederlandse sociale-zekerheidsstelsel op het gebied van digitale gegevenslevering en keteninformatisering waar het de gegevensuitwisseling over burgers en bedrijven betreft’. Of zoals de Volkskrant dit bureau aanduidde: Big Brother, ‘de natte droom van de controlerende overheid’.

Juist doordat zo weinig is vastgelegd omtrent dit soort activiteiten is ook onhelder wie ervoor verantwoordelijk is. Er ontbreekt bovendien regie. (...)

Het Inlichtingenbureau was ook medeontwerper en uitvoerder van het omstreden Systeem Risico Indicatie (SyRi), dat aan de hand van een algoritme een lijst leverde met adressen waarvoor een verhoogd risico op fraude en misbruik bestond. Nadat privacy-beschermingsclubs een proces tegen dit stelsel hadden aangespannen, verbood de rechtbank Den Haag dit begin 2020, omdat het in strijd was met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Maar in feite zette het Inlichtingenbureau zijn werkwijze voort, waarbij een combinatie van gegevens kan leiden tot een aanwijzing van fraude, die dadelijk resulteert in stopzetting van de uitkering, zonder dat de betrokken burger weet hoe hij of zij zich kan verweren. (...)

Opdrachtgevers en medewerkers hebben vaak overtrokken verwachtingen van de kwaliteit van ‘signalen’ en data. Het wemelt van de ongefundeerde aannames dat bepaalde data ook tot specifiek gedrag zullen leiden. Daarnaast sneuvelt het opschonen van data alvorens deze te gebruiken geregeld onder tijdsdruk en door gevoelens van urgentie bij opdrachtgevers. Ook bij de veilige opslag van de gegevens kunnen veelal vraagtekens worden geplaatst. (...)

Voorzover er toezicht is gecreëerd, heeft dit veelal een hoog de-slager-keurt-zijn-eigen-vlees-gehalte. Ethische normering ontbreekt meestal en als ambtenaren al eens uit gewetenswroeging aan de bel trekken, is het effect gering, zodat schimmig blijft wat er nu eigenlijk wel en niet mag. (...)

Al geruime tijd is er een Wet gegevens samenwerkingsverbanden in voorbereiding, die zou moeten zorgen voor de nog steeds ontbrekende wettelijke grondslag. (...)

Diverse mensenrechten- en privacy-organisaties hebben evenwel ernstige bezwaren geuit tegen het wetsontwerp. Ze spreken van een ‘Super SyRI’ of van een dreigende herhaling van de toeslagenaffaire. Krachtens het wetsontwerp kunnen samenwerkingsverbanden al bij ‘een eerste vermoeden van onrechtmatige activiteiten’ gegevens delen met ‘andere partijen’, waarbij onduidelijk is om welke ‘andere partijen’ het gaat. Niet alleen burgerservicenummers, woonsituatie, verblijfstatus, financiële gegevens en politiegegevens mogen worden gedeeld, maar ook gegevens over seksueel gedrag en seksuele geaardheid, zowel van het individu zelf als van zijn familie en vrienden.

De beoogde wet laat het aan de partijen van een samenwerkingsverband over of wordt voldaan aan de informatieplicht, die verweer mogelijk maakt. Een klachtenregeling kent zij niet. De in het wetsontwerp voorgestelde rechtmatigheidsadviescommissies zijn niet onafhankelijk en hebben slechts een niet-bindende adviserende rol bij nieuwe verwerkingswijzen. De conclusie moet zijn dat het wetsvoorstel vooralsnog niet de oplossing biedt voor de eerder geschetste problemen.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #data #gegevens #persoonlijke_gegevens #surveillance #massa_surveillance #algoritme #AIVD #MIVD #inlichtingen #inlichtingendiensten #inlichtingen_verzamelen #autoriteit_persoonsgegevens #ap #Land_Information_Manoeuvre_Centre #LIMC #NCTV #gemeente #politie #radicalisering #politie #cybercriminaliteit #radicalisering #Team_Openbare_Orde_Inlichtingen #internetsurveillance #infiltratie #Openbaar_Ministerie #OM #Belastingdienst #Fiod #avg #Wet_politiegegevens #Inlichtingenbureau #UWV #SVB #Dienst_Uitvoering_Onderwijs #DUO #Rijksdienst_voor_het_Wegverkeer #RDW #keteninformatisering #Bureau_Keteninformatisering_Werk_en_Inkomen #BKWI #Systeem_Risico_Indicatie #SyRi #Wet_gegevens_samenwerkingsverbanden

In dat ‘gave land’ van Rutte: aardbevingsschandaal Groningen, toeslagenschandaal, nauwelijks klimaat- en natuurbeleid. Bescherming van werkgevers en milieu ook zwaar knudde:

Liters kanker­verwekkende stoffen laat Claessen Tank­cleaning zo de Maas in stromen

NRC

Gevaarlijke stoffen - Al jaren begaat reinigingsbedrijf Claessen Tankcleaning in Venlo ernstige fouten. Het stelt medewerkers bloot aan kankerverwekkende dampen en laat schadelijke stoffen de Maas in stromen. Politie, OM, de Arbeidsinspectie en de omgevingsdienst weten ervan, maar grijpen nauwelijks in.

Dit is het nieuws in het kort:

• Tientallen liters kankerverwekkend benzeen stromen elke week ongezuiverd de Maas in, afkomstig van Claessen Tankcleaning in Venlo.
• Medewerkers lopen gevaar. De afgelopen vijf jaar vonden zeker tien ernstige bedrijfsongevallen plaats.
• De omgevingsdienst, Arbeidsinspectie, milieupolitie en OM zijn al ruim drie jaar op de hoogte van de problemen, maar grepen nauwelijks in.
• De eigenaar reageert niet op vragen en vindt het onderzoek van NRC „nergens op slaan”. De gemeente Venlo zegt te lang te hebben geloofd in de goede intenties van het bedrijf.

(Tekst loopt door onder de foto.)

Tankcleaning Venlo BV

Bij Claessen Tankcleaning Venlo, het bedrijf waar Skiba tussen 2009 en november 2020 werkte, worden de arbo- en milieuregels geschonden. (...) Het bedrijf werkt met grote volumes gevaarlijke, giftige stoffen en spoelt die door het riool. Medewerkers moeten in giftige dampen werken met gasmaskers die volgens hen versleten en kapot zijn. Ambulances moesten meermaals uitrukken wegens bedrijfsongevallen. In vijf jaar tijd raakten zo’n tien medewerkers ernstig gewond. De brandweer moest herhaaldelijk in actie komen wegens brand of wegens klachten over een hevige, penetrante gaslucht. (...)

De lokale milieutoezichthouder, omgevingsdienst RUD Limburg Noord, is al 3,5 jaar op de hoogte van de misstanden. (...) Maar de inspecteurs geven het bedrijf enkel waarschuwingen. (...)

De misstanden zijn meermaals gemeld bij de Arbeidsinspectie, maar die gaf voor zover bekend alleen een boete van 450 euro in 2021. Waarom grijpen de instanties al drie jaar niet in? (...)

De omgevingsdienst heeft het bedrijf in maart 2020 verboden benzeenwagens te reinigen, blijkt uit controlerapporten in handen van NRC. Het bedrijf reinigde tankwagens met het kankerverwekkende benzeen altijd door middel van een installatie die de stof ‘affakkelt’, zodat die niet in het milieu komt. Maar die installatie is al sinds 2016 kapot, zeggen meerdere werknemers tegen NRC. Sindsdien worden wagens met benzeen met warm water leeggespoeld, blijkt uit reinigingsinstructies.

Benzeen is helemaal niet met water te reinigen – de stof lost slecht op in water. (...)

De oud-medewerkers melden nog veel meer kwesties bij de milieu-inspectie. Zo is op 6 mei 2020 bij het reinigen van een tank 2.500 kilo naftaleen vrijgekomen en over de grond gestroomd. Op 24 maart en 4 mei 2020 moesten medewerkers raneynikkel in een container voor restafval gooien. Deze stof kan spontaan ontvlammen als die niet onder water staat. Volgens de medewerkers is hierdoor meermaals brand ontstaan bij afvalverwerker Renewi. (...)

Uit satellietbeelden en foto’s van vorige week blijkt dat er tanks achter het bedrijf zijn gedumpt. In de berm naast de snelweg staan momenteel vier containers in kniehoog bermgras. Of er giftige stoffen in zitten – en zo ja, welke – is onduidelijk. Een vijfde container is open, ondersteboven in de berm gekieperd. (...)

In juni 2021 stellen omgevingsdienst en waterschap vast dat het bedrijf meer zware metalen en halogenen (sterk oxiderende stoffen) in het water loost dan toegestaan. (...)

Maar de aanpak van de omgevingsdienst blijft vriendelijk en vragend: „We verzoeken u een registratie van de benzeenfakkel aan te leggen en de bewijzen van onderhoud, herstel e.d. binnen 2 weken op te sturen”, schrijven de inspecteurs. „U dient overschrijding van de genoemde normen [voor zware metalen] te voorkomen.”

Claessen mist de deadlines, komt afspraken niet na, maar nooit heeft dat consequenties. Maandenlang doen omgevingsdienst en politie niets. De gevaren voor de medewerkers blijven bestaan, de gevaarlijke stoffen blijven de Maas in stromen.

In maart 2022, meer dan twee jaar nadat de inspectie op de hoogte is gebracht van de problemen, volgt een zwaardere maatregel: een voornemen tot last onder dwangsom. Als de problemen niet worden opgelost, zal het bedrijf een dwangsom krijgen tot een maximum van 10.000 euro. Een peulenschil voor een bedrijf dat volgens het laatst beschikbare jaarverslag in 2021 ruim 1 miljoen euro winst maakte.

Maar opnieuw gebeurt er niks. Op dit moment, meer dan een jaar later, is de dwangsom nog steeds niet opgelegd. (...)

De omgevingsdienst heeft ook nooit de bedrijfsadministratie onderzocht om te bekijken of het bedrijf nog wagens met benzeen reinigt. „Er was voor ons geen aanleiding deze te controleren”, zegt de woordvoerder daarop. (...)

De politie Limburg-Noord schrijft in een reactie dat er geen strafrechtelijk dossier is opgebouwd, geen onderzoek loopt en geen boetes zijn opgelegd aan Claessen Tankcleaning.

En de werknemers? Hoeveel gevaarlijke stoffen zij inademen, is onbekend. Bedrijven zijn verplicht de concentraties gevaarlijke stoffen te meten, maar Claessen Tankcleaning beantwoordt geen vragen daarover.

De gemeente Venlo heeft naar eigen zeggen meerdere meldingen gedaan bij de Arbeidsinspectie. „We hebben de Arbeidsinspectie twee keer ruim van tevoren uitgenodigd om mee te gaan op een onaangekondigde controle”, zegt de woordvoerder. „Tot tweemaal toe lieten ze op de dag zelf weten dat ze niet konden.” De Arbeidsinspectie laat weten dat deze meldingen, voor zover ze hebben kunnen nagaan, niet bij haar zijn binnengekomen.

De afgelopen vijf jaar hebben zo’n tien ernstige ongelukken plaatsgevonden bij het bedrijf, voornamelijk met Pools personeel. (...)

Werkgevers zijn wettelijk verplicht ernstige bedrijfsongevallen te melden, maar dat deed Claessen Tankcleaning in de meeste gevallen niet. (...)

Claessen Tankcleaning meldde dit ongeluk te laat en kreeg een boete van 450 euro. In dit geval deed de inspectie geen onderzoek ter plaatse: sinds begin dit jaar mogen bedrijven in principe zelf onderzoek doen naar de toedracht van een ernstig ongeval. De inspectie doet alleen nog bij hoge uitzondering eigen onderzoek. (...)

Iedere dag overlijden in Nederland negen mensen aan de gevolgen van blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk, blijkt uit onderzoek van de Arbeidsinspectie. Negen mensen per dag, ruim drieduizend per jaar. Blootstelling aan kankerverwekkende stoffen is de belangrijkste oorzaak van werkgerelateerde sterfte. Buitenlandse werknemers lopen volgens de Arbeidsinspectie extra gevaar. (...)

Uit recent onderzoek van de Arbeidsinspectie blijkt dat een derde van de bedrijven die werken met kankerverwekkende stoffen hun medewerkers blootstellen aan onnodige risico’s. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #milieu #milieuvervuiling #arbeidsinspectie #omgevingsdienst #gevaarlijke_stoffen #benzeen #tank_cleaning #gemeente #venlo #bedrijfsongevallen #buitenlandse_arbeiders

Demonstreren mag steeds minder 1:

Amnesty: het demonstratierecht staat onder druk in Nederland

Trouw

Het recht om te demonstreren staat in Nederland in toenemende mate onder druk, zegt mensenrechtenbeweging Amnesty International. Dat komt volgens de organisatie omdat bij lokale en landelijke overheden ‘onvoldoende kennis is over wat wel en niet onder het recht om te demonstreren valt.’

Volgens Dagmar Oudshoorn, directeur van Amnesty International Nederland, worden demonstraties “te vaak gezien als veiligheidsrisico in plaats van een mensenrecht dat zo goed mogelijk moet worden gefaciliteerd”. (...)

“Demonstreren is geen gunst, maar een recht,” aldus Oudshoorn. (...)

Hele artikel

Klimaatactivisten blokkeren een belangrijk kruispunt naast Den Haag centraal. Beeld Joris van Gennip.

Tags: #nederlands #nederland #demonstratierecht #amnesty #Farmers_Defence_Force #Extinction_Rebellion #gemeente