De man die Europa over Big Tech adviseert waarschuwt: ‘De wereld zag nog nooit zo’n machtsconcentratie’

NRC

Paul Nemitz | Hoofdadviseur Europese Commissie - Top-EU-ambtenaar Paul Nemitz waarschuwt voor de macht van Big Tech. „Nergens ter wereld hebben we ooit zo’n grote machtsconcentratie gezien.” (...)

De macht van deze bedrijven is zó groot, hield hij zijn gehoor in Perugia voor, „dat in Brussel de olifant in de kamer deze vraag is: kan de democratie haar primaat over de grote tech-bedrijven nog wel doen gelden? Of moeten we ons neerleggen bij de heerschappij van de technologie?” (...)

„Als er technologieën zijn die op de lange termijn tot het uitsterven van de mensheid kunnen leiden, of die onze manier van leven ingrijpend kunnen veranderen, zei hij, dan hebben we de verantwoordelijkheid er vandaag al actie op te ondernemen. Ook als we niet zéker weten hoe het zich verder zal ontwikkelen.” (...)

„Het is tegenwoordig heel moeilijk een conferentie of een academische instelling te vinden waar de relatie tussen internet en samenleving wordt onderzocht, en waar Big Tech níet op de een of andere manier financieel aan bijdraagt. Die bedrijven zijn zo rijk, dat ze hun geld kunnen gebruiken om overal vrienden te maken. Ze proberen een amicaal sfeertje te scheppen, waarin het ongemakkelijk of zelfs pijnlijk wordt om directe kritiek op ze te leveren. Dat is zorgelijk. Want als je geen onafhankelijke wetenschappers en journalisten hebt, dan ziet het er somber uit voor onze democratie.” (...)

„De voormalige leider van de Britse Liberale Partij, oud-vice-premier Nick Clegg, is nu toplobbyist van Meta. De speciale ambassadeur die Denemarken had aangesteld voor contacten met de technologiebedrijven, leidt inmiddels het Europese kantoor van Microsoft” (waar hij verantwoordelijk is voor contacten met Europese overheden). (...)

„Nergens ter wereld hebben we ooit zo’n grote machtsconcentratie gezien. Niet alleen horen ze tot de rijkste ondernemingen met de grootste beurswaarde op Wall Street. Ze hebben de controle over communicatienetwerken en de manier waarop we ons informeren. Ze weten meer over ons als individu, over ons gedrag online en offline, dan wie dan ook. Van miljarden mensen kunnen ze een profiel aanleggen. En als zich innovatieve concurrenten aandienen, imiteren ze die of nemen ze die over.” (...)

„Steeds meer systemen die vroeger door mensen draaiend werden gehouden, worden nu door automatische systemen uitgevoerd, al dan niet met kunstmatige intelligentie. Bij het selecteren van sollicitatiebrieven bijvoorbeeld, of het analyseren van röntgenfoto’s en andere medische beelden – twee heel gevoelige terreinen, waar de resultaten ingrijpende gevolgen kunnen hebben.

„Door het inzetten van kunstmatige intelligentie verliezen mensen bepaalde vaardigheden. En belangrijker: ze verliezen het vermogen en de bereidheid om die systemen te vernieuwen en te verbeteren. Kunstmatige intelligentie functioneert op basis van data die gisteren of eergisteren zijn verzameld. Een systeem stelt daar geen kritische vragen bij en is nooit ontevreden met de uitkomst." (...)

„Vooral voor staatsorganen is dat heel belangrijk. Als besluiten op basis van automatische systemen worden genomen, moet je er niet alleen voor zorgen dat de regels worden toegepast, maar ook dat je het systeem zo nodig kan veranderen als het blijft vastzitten in een verkeerd spoor. Zoals jullie in Nederland hebben gezien bij de Toeslagenaffaire.” (...)

„De bedrijven proberen ook allemaal actief te worden in de gezondheidszorg. Google is de grootste verzamelaar van gezondheidsdata ter wereld. Met hun technologie kunnen ze zeker grote verbeteringen in de zorgsector tot stand brengen. Maar door hun omvang maken ze het andere bedrijven moeilijk om op dat terrein ook winstgevend te zijn. En willen we echt dat essentiële publieke diensten, zoals gezondheidszorg, straks alleen nog maar geleverd kunnen worden door de reuzen uit Silicon Valley?” (...)

„De greep van Microsoft op het openbaar bestuur in Europa is enorm. De afhankelijkheid van software van Microsoft bij de Europese Commissie, nationale overheden en lagere bestuursorganen is verbijsterend.” (...)

„Het beleid van de afgelopen twintig jaar heeft ertoe geleid dat de zoekmachine van Google in Europa een marktaandeel heeft van meer dan negentig procent. Amerikaanse bedrijven hebben hier zo dominant kunnen worden door het neoliberale digitale beleid van zelfregulering in die jaren.” (...)

„En op klimaatgebied staan ze zeker voor enorme uitdagingen. Denk aan de energie die gebruikt wordt om een systeem van kunstmatige intelligentie te ontwikkelen, en vervolgens te gebruiken. Of de energie die gewone computercentra nodig hebben voor koeling. En de energie voor streamingdiensten. Je moet niet alleen kijken naar die bedrijven zélf en hoe ze hun eigen invloed op het klimaat aanpakken, maar ook naar de effecten van hun producten. Als de boodschap steeds is: zorg dat je voortdurend online bent, leidt dat ook tot een enorm energiegebruik.” (...)

„En laten we niet naïef zijn over de macht van deze concerns. Ze procederen veel en tot het uiterste, daar hebben ze onbeperkt geld voor.”

Hele artikel

Paul Nemitz

Tags: Enederlands #big_tech #grootbedrijf #machtsconcentratie #Google #Apple #Meta #Facebook) #Amazon #Microsoft #ict #technologie #democratie #media #nieuws #journalist #journalistiek #pers #lobby #eu #europese_unie #privacywet #privacy #AVG #data #data_mining #gegevens #persoonlijke_gegevens #surveillance_capitalism #surveillancekapitalisme #profiel #profilering #kunstmatige_intelligentie #algoritme #ai #gezondheidszorg #medische_gegevens #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #energie #energiegebruik #democratie