De klassenstrijd van Klaas Knot
De Groene Amsterdammer
Het was om ten minste twee redenen een memorabel tv-moment, dat interview afgelopen zondag in Buitenhof met Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank.
Eerst iets over de aanleiding. Twee dagen ervoor hadden economen van de Rabobank een rapport gepubliceerd waaruit bleek dat pakweg een vijfde van de torenhoge inflatie in Nederland toegeschreven kon worden aan winstnemingen van ondernemingen, in de volksmond graaiflatie geheten. (...)
aantoonden dat de oorzaak voor de oplopende inflatie níet het monetaire beleid, níet looneisen, deels en maar tijdelijk verstoringen in waardenketens, deels en maar tijdelijk covid en alleen tijdelijk de oorlog in Oekraïne was (of niet alleen), maar vooral het apaiseren van aandeelhouders door hogere dividenduitkeringen en door miljarden te besteden aan de aankoop van eigen aandelen. (...)
(Tekst loopt door onder de foto.)
Klaas Knot komt aan bij het Catshuis voor economisch topberaad, 21 december 2022 © Sem van der Wal / ANP.
Het zijn waarschijnlijk beide onderschattingen omdat de prijsstijgingen zich niet economiebreed hebben voorgedaan maar vooral in sectoren met veel concentratie en met weinig uitwijkmogelijkheden voor consumenten. En laten dat nou net de energie- en voedselsectoren zijn. (...)
En dus voelde de president van De Nederlandsche Bank en prominent lid van de bestuursraad van de Europese Centrale Bank (...) zich genoodzaakt op de nationale tv zijn opwachting te maken en de angel uit het opkomende arbeidersverzet te halen.
En toen werd het memorabel. Vooral omdat Knot niet eerder zo opzichtig in zijn kaarten liet kijken. Twaalf jaar lang, sinds het begin van de eurocrisis, had hij het grootbedrijf opgeroepen tot loonstijgingen om de binnenlandse bestedingen aan te wakkeren. (...)
Om te snappen hoe radicaal dat is, moet je beseffen dat er geen hardnekkigere beleidsmythe in Nederland bestaat dan dat de exportsector de locomotief van de Nederlandse economie is en dat loonmatiging dus is geboden. (...)
Nu het er namelijk echt om gaat spannen, kiest Knot unverfroren partij voor de werkgevers: hij riep de vakbonden op hun looneisen te beperken tot zes, hooguit zeven procent. Tegen de achtergrond van inflatie van rond de tien procent in 2022 betekent dat een forse verarming van werkenden. (...)
En vergis je niet: als arbeid goedkoper wordt, gaan niet de prijzen omlaag, zoals de economische ideologie van Knot beweert, maar stijgen juist de rendementen van aandeelhouders. Iets wat is terug te zien in de zogenaamde arbeidsinkomensquote. (...)
En dus kondigde Knot alvast meer rentestijgingen aan: door de kosten (en opbrengsten) van kapitaal te verhogen, wordt de economie afgeknepen, daalt de effectieve vraag en kan prijsevenwicht worden hersteld. Zonder de aanzienlijke nevenschade – oplopende werkloosheid, toenemende faillissementen, stijgende rentelasten voor de staat, verder snijden in de publieke dienstverlening, slechter onderwijs, meer armoede onder kinderen – überhaupt maar te noemen: ‘emotioneel’ noemde de technocraat de looneisen van werkenden. (...)
Eens te meer blijkt namelijk hoe fnuikend voor de kwaliteit van het Nederlandse publieke debat de politiek-economische onwetendheid van de Nederlandse journalistiek is: het gaat om macht, suffie! (...)
Waarom legde de presentator Knot niet dit soort voor de hand liggende vragen voor: ‘Waarom legt u de rekening eenzijdig bij de werknemers? Waarom spreekt u aandeelhouders en bestuurders niet aan? Moeten die niet een stap terug doen, wat inleveren? Waarom heeft u het daar niet over, na alles wat er de afgelopen maanden over graaiflatie naar buiten is gekomen? Is de macht van aandeelhouders niet doorgeschoten? En zijn grootbedrijven niet veel te groot en machtig geworden? Hoort het wel bij een markteconomie dat burgers voor hun eerste levensbehoeftes zijn aangewezen op vier, vijf megabedrijven? Hebben bedrijven als Ahold, Shell en Unilever niet veel te veel marktmacht? En als dat het probleem is, kan hogere rente dan de oplossing zijn? Schaadt dat werkenden niet nog veel meer? Maakt dat de onderhandelingsmacht van de vakbonden niet veel zwakker door de werkloosheid te verhogen? En is dat wel de taak van centrale banken: de onderhandelingsmacht van de factor arbeid breken? Past het u als ongekozen technocraat wel om u op deze wijze te mengen in de klassenstrijd? Of is dat de bedoeling: de arbeider terug zijn hok in schoppen? Is dat niet de fundamentele discussie die we zouden moeten voeren?’ (...)
Tags: #nederlands #nederland #economie #inflatie #graaiflatie #aandeelhouders #loonmatiging #export #vakbonden #dnb #klaas_knot #buitenhof #media #journalist #journalistiek #nieuwsuur #arbeidsinkomensquote
