De klassenstrijd van Klaas Knot

De Groene Amsterdammer

Het was om ten minste twee redenen een memorabel tv-moment, dat interview afgelopen zondag in Buitenhof met Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank.

Eerst iets over de aanleiding. Twee dagen ervoor hadden economen van de Rabobank een rapport gepubliceerd waaruit bleek dat pakweg een vijfde van de torenhoge inflatie in Nederland toegeschreven kon worden aan winstnemingen van ondernemingen, in de volksmond graaiflatie geheten. (...)

aantoonden dat de oorzaak voor de oplopende inflatie níet het monetaire beleid, níet looneisen, deels en maar tijdelijk verstoringen in waardenketens, deels en maar tijdelijk covid en alleen tijdelijk de oorlog in Oekraïne was (of niet alleen), maar vooral het apaiseren van aandeelhouders door hogere dividenduitkeringen en door miljarden te besteden aan de aankoop van eigen aandelen. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Klaas Knot komt aan bij het Catshuis voor economisch topberaad, 21 december 2022 © Sem van der Wal / ANP.

Het zijn waarschijnlijk beide onderschattingen omdat de prijsstijgingen zich niet economiebreed hebben voorgedaan maar vooral in sectoren met veel concentratie en met weinig uitwijkmogelijkheden voor consumenten. En laten dat nou net de energie- en voedselsectoren zijn. (...)

En dus voelde de president van De Nederlandsche Bank en prominent lid van de bestuursraad van de Europese Centrale Bank (...) zich genoodzaakt op de nationale tv zijn opwachting te maken en de angel uit het opkomende arbeidersverzet te halen.

En toen werd het memorabel. Vooral omdat Knot niet eerder zo opzichtig in zijn kaarten liet kijken. Twaalf jaar lang, sinds het begin van de eurocrisis, had hij het grootbedrijf opgeroepen tot loonstijgingen om de binnenlandse bestedingen aan te wakkeren. (...)

Om te snappen hoe radicaal dat is, moet je beseffen dat er geen hardnekkigere beleidsmythe in Nederland bestaat dan dat de exportsector de locomotief van de Nederlandse economie is en dat loonmatiging dus is geboden. (...)

Nu het er namelijk echt om gaat spannen, kiest Knot unverfroren partij voor de werkgevers: hij riep de vakbonden op hun looneisen te beperken tot zes, hooguit zeven procent. Tegen de achtergrond van inflatie van rond de tien procent in 2022 betekent dat een forse verarming van werkenden. (...)

En vergis je niet: als arbeid goedkoper wordt, gaan niet de prijzen omlaag, zoals de economische ideologie van Knot beweert, maar stijgen juist de rendementen van aandeelhouders. Iets wat is terug te zien in de zogenaamde arbeidsinkomensquote. (...)

En dus kondigde Knot alvast meer rentestijgingen aan: door de kosten (en opbrengsten) van kapitaal te verhogen, wordt de economie afgeknepen, daalt de effectieve vraag en kan prijsevenwicht worden hersteld. Zonder de aanzienlijke nevenschade – oplopende werkloosheid, toenemende faillissementen, stijgende rentelasten voor de staat, verder snijden in de publieke dienstverlening, slechter onderwijs, meer armoede onder kinderen – überhaupt maar te noemen: ‘emotioneel’ noemde de technocraat de looneisen van werkenden. (...)

Eens te meer blijkt namelijk hoe fnuikend voor de kwaliteit van het Nederlandse publieke debat de politiek-economische onwetendheid van de Nederlandse journalistiek is: het gaat om macht, suffie! (...)

Waarom legde de presentator Knot niet dit soort voor de hand liggende vragen voor: ‘Waarom legt u de rekening eenzijdig bij de werknemers? Waarom spreekt u aandeelhouders en bestuurders niet aan? Moeten die niet een stap terug doen, wat inleveren? Waarom heeft u het daar niet over, na alles wat er de afgelopen maanden over graaiflatie naar buiten is gekomen? Is de macht van aandeelhouders niet doorgeschoten? En zijn grootbedrijven niet veel te groot en machtig geworden? Hoort het wel bij een markteconomie dat burgers voor hun eerste levensbehoeftes zijn aangewezen op vier, vijf megabedrijven? Hebben bedrijven als Ahold, Shell en Unilever niet veel te veel marktmacht? En als dat het probleem is, kan hogere rente dan de oplossing zijn? Schaadt dat werkenden niet nog veel meer? Maakt dat de onderhandelingsmacht van de vakbonden niet veel zwakker door de werkloosheid te verhogen? En is dat wel de taak van centrale banken: de onderhandelingsmacht van de factor arbeid breken? Past het u als ongekozen technocraat wel om u op deze wijze te mengen in de klassenstrijd? Of is dat de bedoeling: de arbeider terug zijn hok in schoppen? Is dat niet de fundamentele discussie die we zouden moeten voeren?’ (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #economie #inflatie #graaiflatie #aandeelhouders #loonmatiging #export #vakbonden #dnb #klaas_knot #buitenhof #media #journalist #journalistiek #nieuwsuur #arbeidsinkomensquote

Bedrijven naaien klanten en personeel

Teun van de Keuken (De Volkskrant)

(...) Hoe kan een dier gefokt, gevoerd en geslacht worden en voor een grijpstuiver in onze schappen liggen? Hoe kan cacao aan de andere kant van de wereld worden verbouwd, getransporteerd, tot chocolade en reep worden verwerkt, verpakt, gedistribueerd en voor zo weinig geld in winkels worden verkocht waar ook personeel werkt? Of denk aan de hele lange keten van het verbouwen van katoen tot het aannaaien van pailletjes in de kledingindustrie, die zich vaak over meerdere werelddelen uitstrekt. Hoe kunnen kleren soms zo goedkoop zijn?

(Tekst loopt door onder de foto.)

Teun van de Keuken

Het antwoord is simpel. Iemand of iets wordt genaaid. Boeren en arbeiders worden uitgebuit en in het productieproces wordt nauwelijks rekening gehouden met het milieu of de arbeidsomstandigheden. Werknemers werken met gevaarlijke kapmessen, zwoegen de hele dag in de brandende zon of staan onbeschermd met blote handen in verfbakken om onze kleren te kleuren. De troep loopt zo het (open) riool in. Van supermarkten is bekend dat ze in hun prijzenoorlogen hun leveranciers de duimschroeven aandraaien. Boeren verkopen hun waar soms zelfs onder de kostprijs. Ze worden weer genaaid.

Inmiddels weet ik dat de vraag waarom spullen zo duur zijn minstens zo interessant is. Zeker omdat door de inflatie veel mensen moeite hebben hun boodschappen te betalen. Inmiddels zijn er sterke aanwijzingen dat die inflatie nog verder wordt aangejakkerd door de bedrijven zelf. Hun winsten stijgen meer dan hun omzet, omdat ze (zo stelt bijvoorbeeld FNV in een rapport vast) misbruik maken van de inflatie om hun prijzen nóg iets meer te verhogen.

Waar gaat dat geld heen? Naar de werknemers om ze eerlijk te laten delen in de groeiende winsten en ze te helpen hun boodschappen te kunnen betalen? Naar verduurzaming? Naar verbetering van de arbeidsomstandigheden in lagelonenlanden? Niks van dat alles. Naar de topmanagers en de aandeelhouders. Die worden rijker terwijl werknemers en de klanten weer worden genaaid. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #uitbuiting #moderne_slavernij #inflatie #graaiflatie #bio-industrie #vleessecort #arbeidsomstandigheden #kledingindustrie #milieu #supermarkt #marktmacht #fnv #lagelonenlanden #aandeelhouders

Er is veel te veel aandacht voor het Grote Ongenoegen van de Ongehoorden

Emine Ugur (Trouw)

(...) De grootste misleiding van deze rechtse politieke partijen in de afgelopen twintig jaar is dat ze hun achterban voorhouden dat hun ongenoegen met hun bestaan zal verdwijnen als er minder moslims en minder vluchtelingen zijn. Of zoals de laatste tijd: als transgenders verdwijnen.

Het probleem is niet dat de Beruchte Boze Burgers niet worden gehoord. Het is ook niet dat ze geen geschikte leiders hebben getroffen. Het probleem is dat deze groep burgers slechts met elkaar wordt verbonden door haat. Jodenhaat, moslimhaat, homohaat, transhaat, vrouwenhaat. En sinds de pandemie ook haat richting gezag. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Emine Ugur

Er is al twintig jaar buitenproportioneel veel aandacht voor het Grote Ongenoegen van de Ongehoorden, waardoor er bijna geen ruimte meer bleef om te praten over de daadwerkelijke problemen van dit land, die iedereen treffen. Henk en Hasan hebben beiden evenveel last van het woningtekort en de inflatie. Ingrid en Fatima hebben beiden last van verborgen armoede. Hun kleinkinderen zullen straks even hard worden geraakt door de veranderingen van het klimaat.

Maar laten we de microfoon blijven bieden aan mensen die hun recht op antisemitisme, racisme, transfobie, misogynie en Algemeen Ongenoegen niet willen opgeven, en de partijen die hen hun recht hierop willen garanderen een steeds groter podium geven, terwijl er al twintig jaar niets, maar dan ook niets uit de koker van die partijen is gekomen waar de gemiddelde burger beter van is geworden.

Ze hebben hun speelkwartier gehad. Het is tijd dat de volwassenen weer de regie gaan overnemen, zodat de politiek en het maatschappelijk debat niet meer 90 procent van de tijd gaan over 10 procent van de problemen. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #boze_burger #boze_burgers #armoede #ongeijheid #woningnood #klimaat #inflatie #antisemitisme #racisme #transfobie #misogynie #populisme #populistische_partijen #pvv #fvd

Verloren decennium

De Groene Amsterdammer

Had ik maar een paar jaar extra gehad om Nederland voor te bereiden op deze gascrisis, zal Mark Rutte deze zomer denken. Dan waren de grote bergingen in Norg, Grijpskerk en Bergermeer nu voor de volle honderd procent gevuld, tegen een fractie van de huidige prijs. Geen angst voor Poetins chantage. (...)

Hadden we maar iets meer speelruimte gehad om de boeren perspectief te bieden, schiet het door het hoofd van stikstofminister Christianne van der Wal, terwijl boze veehouders wegen blokkeren ter verdediging van hun vermeende recht op intensieve dierhouderij. Eerlijk is eerlijk: voor de grootste stikstofuitstoters is hoe dan ook geen plaats in Nederland. (...) Maar wie weet had Van der Wal met wat extra tijd de angel uit de protesten kunnen halen. Op zachte doch besliste toon had zij de boeren voorbereid op een nieuw, houdbaarder verdienmodel.

Hadden we de arbeiders maar om onze fraaie plannen uit te voeren, verzucht de ministerraad in koor. Met stip boven aan het wensenlijstje: de klimaatmaatregelen. Zonder personeelsschaarste was het isoleren van tochtige woningen (zie opnieuw de gascrisis) een fluitje van een cent. (...)

Was geld maar gratis, droomt Sigrid Kaag van Financiën ’s nachts. De hoogste inflatie sinds een halve eeuw brengt 1,2 miljoen huishoudens in de financiële problemen, berekende het Centraal Planbureau. Het Nibud waarschuwt dat behalve de lagere inkomens ook de middenklasse moeite heeft de dure boodschappen en torenhoge energierekening te betalen. (...)

Natuurlijk: met weemoedig terugblikken lossen de steeds talrijkere crises zich niet op. Maar dit is anders. Die wat-als-wereld bestond namelijk. We hebben er allemaal in geleefd. Tien jaar geleden geleden, in 2012, telde Nederland ruim een half miljoen werklozen. Mensen die met alle plezier – en tegen een aanzienlijk lagere vergoeding dan nu – hadden willen meewerken aan de energietransitie. Het melkquotum was nog niet afgeschaft. In de jaren daarop was gas ruim tien keer zo goedkoop als nu. En het allerbelangrijkste: de rente daalde tot onder het nulpunt. De Nederlandse overheid kreeg, met andere woorden, miljoenen euro’s cadeau als zij geld leende.

Het liep anders. Den Haag verzuimde het lot uit de loterij te verzilveren.De historisch unieke mogelijkheid om Nederland voor een zacht prijsje de fossielvrije, stikstofarme en sociaal rechtvaardige toekomst in te loodsen, onafhankelijk van Poetin, bleef onbenut. Beter gezegd: de regerende partijen zagen de kans niet eens. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #kabinet #regering #rutte #vvd #energie #energiecrisis #gascrisis #rusland #oekraine #putin #gasvoorraad #boeren #boerenprotest #stikstof #stikstofcrisis #veeteelt #intensieve_veeteelt #intensieve_dierhouderij #melkquotum #arbeidsmarkt #personeelsgebrek #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #klimaatbeleid #klimaatmaatregelen #energietransitie #inflatie #armoede #ongelijkheid #toeslagenschandaal #energierekening #nibud #bezuinigingen #begrotngsdiscipline

Er is genoeg geld in Nederland, zegt econoom Dirk Bezemer. ‘Het is jarenlang de verkeerde kant op gerold’

Trouw

(...) ‘Dit rijke land moet zich schamen voor de werkende armen.’ (...)

“De overheid heeft veel invloed op de lonen, vergis je niet. Er ís geen vrije markt waar de overheid niets kan doen, al is dat lange tijd het verhaal geweest.” (...)

“Een voorbeeld daarvan is flexibilisering. Zo’n dertig jaar geleden is de overheid de arbeidsmarkt gaan flexibiliseren en opeenvolgende kabinetten hebben dat actief gepromoot. Van de 9 miljoen werkende Nederlanders zijn er 2,5 à 3 miljoen flexwerker of zzp’er. Deels zijn dat mensen die goed voor zichzelf kunnen zorgen, zeker, maar een groot deel heeft een te laag en onzeker inkomen.” (...)

“Noem het verblinding, overtuiging, of noem het ideologie, maar in Nederland heerst het idee dat de Amsterdamse Zuidas, met zijn banken, accountants en vermogensbeheerders, het vlaggenschip van de Nederlandse economie is. De financiële sector krijgt in dit land enorme subsidies.

“Neem de hypotheekrenteaftrek. Die geeft de overheid aan huizenkopers, zodat ze lagere maandlasten hebben. Maar in wezen is het een subsidie aan de bank, want die zegt: als jij lagere lasten hebt, dan kun je best meer lenen. En wie meer leent, betaalt meer rente. Voor banken, voor makelaars, voor dat hele financiële complex is die aftrek fantastisch.” (...)

“Alle ongeveer drie miljoen gepensioneerden in Nederland ontvangen AOW. De overheid registreert wie wat krijgt en voert de regeling uit en dat kost ongeveer 100 miljoen euro per jaar.

“Daarnaast heb je de pensioenfondsen, waarin werkgevers en werknemers premies inleggen die worden belegd. Dat kost zo’n 9 miljard per jaar. Dat is negentig keer zoveel, terwijl er hetzelfde aantal gepensioneerden mee wordt bediend. Waar gaat al dat geld naartoe? Dat kun je je afvragen.” (...)

“Die vermogensbeheerders, de money managers, romen stevig af op de inleg van pensioenspaarders. Het is een wereld van exorbitante winsten en weinig toegevoegde waarde.” (...)

“De eerste stap is dat er een consensus ontstaat: dit kan beter. Maar ons enorme pensioenstelsel met zijn vele partijen en ingewikkelde regels is heel lastig te veranderen. En voor ons belastingstelsel geldt dat niet anders.” (...)

“Zo liet Keynes zien dat de financiële structuur van een land bepaalt wat het kan doen. Voor ons land geldt: pakken we ons pensioen- en belastingstelsel niet aan, dan blijven de kwetsbaarheden, flexwerk en de werkende armen. Dan sukkelen we door. Dat hoeft niet in een rijk land als het onze.” (...)

“De geschiedenis van het kapitalisme laat zien dat groei en verdeling van welvaart op hun best zijn wanneer de markt en de overheid de economie samen vormgeven en de dynamiek sturen.” (...)

“De overheid heeft een mening en stuurt daarop. En dat is niet het idee dat daarna postvatte: dat van de bv Nederland. Ofwel: alles wat goed is voor bedrijven is goed voor Nederland. Maar aanpak van stikstof en ­natuurbescherming zijn niet het eerste belang van ­bedrijven, maar wel van groot belang voor het land.

“Nu zie je dat de overheid probeert om de problemen af te kopen met een fondsje hier en een fondsje daar. Er is een stikstoffonds, een groeifonds, maar ideeën zitten er niet achter. Dat past bij een premier die visie een vies woord vindt. Economen zeggen: als je geld uitgeeft, moet je over het doel nagedacht hebben.” (...)

“Geld is geen beperking. Wel als je een arm land bent. Maar Nederland is rijk.”

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #economie #armoede #energieprijzen #inflatie #flexwerk #zzp #pensioen #pensioenfonds #vermogenbeheer #aow #lonen #werkende_armen #hypotheek #hypotheekrente #hypotheekrenteaftrek #flexibilisering #arbeidsmarkt #zuidas #banken #accountants #makelaars #huizenmarkt #belasting #keynes #bv_nederland #stikstoffonds #groeifonds #bedrijfsleven #stikstof #natuurbescherming #luchtvervuiling #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #broeikasgas #uitstoot #markt #marktfundamentalisme #kapitalisme #bedrijfsleven