De voedingsindustrie voert een oorlog om onze ‘lekkere trek’

NRC

Teun van de Keuken verklaart de oorlog aan de voedingsindustrie die, zo betoogt hij in een pamflet, uit winstbejag de mens ziek maakt. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto David Paul Morris/Bloomberg

[Het boek] De mens is een plofkip is niets minder dan een eyeopener die je ietwat ontgoocheld, maar strijdbaar achterlaat. (...) [Het] is in een avond uit te lezen en daarna lacht een doos met Pringles u nooit meer onschuldig toe. (...)

Net als met meer maatschappelijke problematiek (klimaat, de macht van tech-bedrijven) kan ongezond eten en de bijkomstige obesitasepidemie voelen als een oncontroleerbaar, ver-van-mijn-bed-probleem. We weten wel dat er iets mis is, maar de actiebereidheid blijft achter. Het boek van Van de Keuken maakt de materie concreet én wijst een schuldige aan.

Vijftien procent van Nederlanders heeft ernstig overgewicht en de helft is te zwaar. Dat is niet de rijkste helft. De grootste slachtoffers van ongezond eten zijn bij uitstek kwetsbare mensen met een kleine portemonnee. (...)

Een andere kwetsbare doelgroep zijn kinderen. Die krijgen in vergelijking met andere landen vaak onbewust, ontstellend ongezond te eten. (...) En ondanks dat kinderreclame verboden is, weet de voedingsindustrie, door bijvoorbeeld aanwezig te zijn op cruciale locaties, of speelgoed weg te geven, toch succesvol concepten als McDonalds en Coca-Cola diep in het beïnvloedbare kinderbrein te planten. (...)

Ongezond eten produceren is goedkoop. Gezond eten, zoals het telen van groente en fruit, is duur. Dus om zo hoog mogelijke marges te behalen (lees: winst), is er een gigantische markt ontstaan voor slecht eten. Het geld dat overblijft wordt vervolgens in marketing gestopt. (...)

Zitten zou het nieuwe roken worden, maar na het lezen van De mens is een plofkip is het eerder de voedingsindustrie die net als sigarettenfabrikanten de mens doelbewust ziek maakt. Nu verschuilen fabrikanten zich nog achter het neoliberale idee dat consumenten keuzevrijheid hebben en ervoor kiezen om zich vol te proppen met eten dat expres zo ongezond mogelijk is gemaakt. Maar het boek wordt zo mogelijk nóg cynischer als blijkt dat grote voedselproducenten populaire dieetbedrijven hebben overgenomen. (...)

Teun van de Keuken: De mens is een plofkip. Hoe de voedingsindustrie ons ziek maakt. Thomas Rap. 140 blz. € 18,99.

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #levensmiddelen #gezondheid #supermarkt #schijf_van_vijf #suikertaks #vet #zout #suiker #bewerkt_voedsel #levensmiddelenindustrie #obesitas #voedingsindustrie

De Nutri-Score is een gedrocht en gaat niet werken

Teun van de Keuken (De Volkskrant)

Sinds dit jaar is de Nutri-Score officieel door de overheid ingevoerd: een voedsellogo met kleuren en letters, waarbij producten met een donkergroene A ‘een betere samenstelling’ hebben dan die met een donkerrode E. De bedoeling van die kleur-lettercombinatie is om consumenten te helpen betere keuzes te maken. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Teun van de Keuken

Terwijl producten alleen in de schijf van vijf (de officiële overheidsrichtlijn van het Voedingscentrum) komen als ze helemaal gezond zijn en niet te veel suiker, zout en verzadigd vet bevatten, is de Nutri-Score de uitkomst van een ingewikkeld algoritme waarbij gezonde en ongezonde ingrediënten bij elkaar opgeteld en afgetrokken worden. Gezonde ingrediënten in een product (bijvoorbeeld vezels, of eiwitten) kunnen een overdaad aan suiker of zout compenseren.

Fabrikanten kunnen de samenstelling van hun producten dus aanpassen om een betere score te krijgen. (...)

Tegenover de NOS voorspelde Voedingswetenschapper IJsbrand Velzeboer dat ‘de waterkraan zou opengaan’: Door extra water aan producten toe te voegen, worden ze minder calorierijk. Qua gezondheid schiet je er weinig mee op, maar de Nutri-Score wordt er wel beter van.

Het grootste probleem met de Nutri-Score is dat hij niet aansluit bij de schijf van vijf. Net als eerder bij het versmade Vinkje, geeft de Nutri-Score alleen de relatieve gezondheid aan van een product binnen zijn categorie. Als een diepvriespizza of een saus een groene A of B scoort, dan is die niet per se gezond, maar wel minder ongezond dan andere sauzen en pizza’s in dezelfde categorie. (...)

Bovendien lost de Nutri-Score het belangrijkste probleem niet op. 80 procent van het aanbod in de supermarkt is ongezond. Fabrikanten overladen ons met rotzooi. In die ongezonde hooiberg moeten wij een paar gezonde spelden zien te vinden. Dat is bijna onbegonnen werk, Moeten wij dan dankbaar zijn dat rommelproducenten ons willen helpen een ‘gezondere keuze’ te maken? Ligt de verantwoordelijkheid weer eens bij de consument? Dank je de koekoek. Maak het aanbod maar gezonder. Misschien dat een suikertaks helpt.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #levensmiddelen #gezondheid #supermarkt #nutri-score #keurmerk #schijf_van_vijf #voedingscentrum #suikertaks #vet #zout #suiker

Voorlichtingscampagnes over goede voeding hebben niet zo veel zin; laten we liever het aanbod in supermarkten gezonder maken

Teun van de Keuken (De Volkskrant)

(...) 17 procent van de mensen zegt dat de prijs de grootste belemmering is om gezonder eten te kopen. Ook dit verbaast me niet. Ongezond rommelvoer, gemaakt van goedkope ingrediënten als suiker, zout en vet is goedkoop en gezond eten is duurder. Als je weinig geld hebt, kies je eerder voor iets wat vult dan iets wat voedt. Problematisch is het wel. Kinderen die opgroeien in gezinnen met een laag inkomen en lage opleiding brengen gemiddeld vijftien jaar van hun leven meer in slechte gezondheid door en sterven zes jaar eerder. (...)

In armere wijken zijn twee keer zoveel ongezonde zaken als in gegoede buurten. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Teun van de Keuken

Hoe helpen we mensen in armoede gezonder te eten en gezonder te worden? Niet door overheidsvoorlichting blijkt uit het promotieonderzoek van Tim van Meurs van de Erasmus Universiteit. De lager opgeleiden voor wie de campagnes bedoeld zijn, wantrouwen de instituten die de adviezen geven. (...)

Voorlichten, stimuleren en gezondheidslabels op verpakkingen hebben weinig zin. Het probleem is dat 80 procent van het aanbod in de supermarkt ongezond is. Hetzelfde geldt voor de aanbiedingen. Ook het overgrote deel van de reclamegelden gaat naar ziekmakend rommelvoer. (...)

Stop met al dat voorlichten en maak de omgeving gezonder. (...)

Hele artikel

> Zie ook: Menen we dat onszelf doodeten met junkfood een grondrecht is?

Tags: #nederlands #overgewicht #obesitas #fastfood #junkfood #frisdrank #suiker #vet #zout #reclame #voedselindustrie #etenswaren #supermarkt #wereld_obesitas_dag #armoede #ongelijkheid #nationaal_preventie_akkoord #suikertaks #marketing #kindermarketing

Menen we dat onszelf doodeten met junkfood een grondrecht is?

Merel van Vroonhoven (De Volkskrant)

(...) Bijna één op de drie Nederlanders eet door de hoge inflatie ongezond. Met alle gevolgen van dien. Volgens het CBS kampt inmiddels meer dan de helft van de volwassenen met overgewicht, vooral degenen met een laag inkomen. Hun kinderen lijden drie keer zo vaak aan obesitas. De gevolgen zijn niet mals. Nog afgezien van het lichamelijke leed, worden kinderen met overgewicht vaker geconfronteerd met pesten. En op latere leeftijd hebben ze een grote kans op ernstige ziektes.

(Tekst loopt door onder de tekening.)

Merel van Vroonhoven

Het is een pijnlijke constatering op Wereld Obesitas Dag. (...) Ongezond leven wordt makkelijk afgedaan als een teken van individuele zwakte. In plaats van het te zien als een systemisch probleem. (...) [O]p elke straathoek fastfood dat je toeschreeuwt: eet mij, koop mij. Schappen vol snacks en energydrinks bomvol toegevoegde suikers, zout en vet. Zo bewerkt dat onze oerdrang om nooit honger te hoeven lijden er niet tegen is opgewassen.

Waarom? Voor de winst van de voedselindustrie? Of menen we dat onszelf doodeten met junkfood een grondrecht is? (...) Opeenvolgende staatssecretarissen maakten met de voedselproducenten afspraken via het Nationaal Preventieakkoord. Een suikertaks, lagere btw op gezonde producten en stoppen met kindermarketing, het stond er allemaal in. Alleen schiet het niet erg op met die goede voornemens. (...)

Wat wél direct effect sorteert, is de prijs. Maak gezonde producten goedkoop en belast de slechte voeding fiscaal. Koppel daar een wettelijke zorgplicht aan. Aanbieders mogen alleen voedsel verkopen dat zowel op korte als op lange termijn geen schade berokkent. We kunnen ze hun verantwoordelijkheid niet langer laten afschuiven door zich te beroepen op bijsluiters, kleine lettertjes of een ‘keurmerk’.

In de financiële sector was een woekerpolisaffaire noodzakelijk voor verandering. Hoeveel meer kinderen met overgewicht zijn er nog nodig voordat de voedselindustrie stopt met de verkoop en marketing van woekervoedsel? Een obesitascrisis is dichterbij dan we denken.

Hele artikel

Tags: #nederlands #overgewicht #obesitas #fastfood #junkfood #frisdrank #suiker #vet #zout #reclame #voedselindustrie #etenswaren #supermarkt #wereld_obesitas_dag #armoede #ongelijkheid #nationaal_preventie_akkoord #suikertaks #marketing #kindermarketing