#gezondheid

berternste2@diasp.nl

De voedingsindustrie voert een oorlog om onze ‘lekkere trek’

NRC

Teun van de Keuken verklaart de oorlog aan de voedingsindustrie die, zo betoogt hij in een pamflet, uit winstbejag de mens ziek maakt. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van iemand die gebakje eet
Foto David Paul Morris/Bloomberg

[Het boek] De mens is een plofkip is niets minder dan een eyeopener die je ietwat ontgoocheld, maar strijdbaar achterlaat. (...) [Het] is in een avond uit te lezen en daarna lacht een doos met Pringles u nooit meer onschuldig toe. (...)

Net als met meer maatschappelijke problematiek (klimaat, de macht van tech-bedrijven) kan ongezond eten en de bijkomstige obesitasepidemie voelen als een oncontroleerbaar, ver-van-mijn-bed-probleem. We weten wel dat er iets mis is, maar de actiebereidheid blijft achter. Het boek van Van de Keuken maakt de materie concreet én wijst een schuldige aan.

Vijftien procent van Nederlanders heeft ernstig overgewicht en de helft is te zwaar. Dat is niet de rijkste helft. De grootste slachtoffers van ongezond eten zijn bij uitstek kwetsbare mensen met een kleine portemonnee. (...)

Een andere kwetsbare doelgroep zijn kinderen. Die krijgen in vergelijking met andere landen vaak onbewust, ontstellend ongezond te eten. (...) En ondanks dat kinderreclame verboden is, weet de voedingsindustrie, door bijvoorbeeld aanwezig te zijn op cruciale locaties, of speelgoed weg te geven, toch succesvol concepten als McDonalds en Coca-Cola diep in het beïnvloedbare kinderbrein te planten. (...)

Ongezond eten produceren is goedkoop. Gezond eten, zoals het telen van groente en fruit, is duur. Dus om zo hoog mogelijke marges te behalen (lees: winst), is er een gigantische markt ontstaan voor slecht eten. Het geld dat overblijft wordt vervolgens in marketing gestopt. (...)

Zitten zou het nieuwe roken worden, maar na het lezen van De mens is een plofkip is het eerder de voedingsindustrie die net als sigarettenfabrikanten de mens doelbewust ziek maakt. Nu verschuilen fabrikanten zich nog achter het neoliberale idee dat consumenten keuzevrijheid hebben en ervoor kiezen om zich vol te proppen met eten dat expres zo ongezond mogelijk is gemaakt. Maar het boek wordt zo mogelijk nóg cynischer als blijkt dat grote voedselproducenten populaire dieetbedrijven hebben overgenomen. (...)

Teun van de Keuken: De mens is een plofkip. Hoe de voedingsindustrie ons ziek maakt. Thomas Rap. 140 blz. € 18,99.

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #levensmiddelen #gezondheid #supermarkt #schijf_van_vijf #suikertaks #vet #zout #suiker #bewerkt_voedsel #levensmiddelenindustrie #obesitas #voedingsindustrie

berternste2@diasp.nl

De Nutri-Score is een gedrocht en gaat niet werken

Teun van de Keuken (De Volkskrant)

Sinds dit jaar is de Nutri-Score officieel door de overheid ingevoerd: een voedsellogo met kleuren en letters, waarbij producten met een donkergroene A ‘een betere samenstelling’ hebben dan die met een donkerrode E. De bedoeling van die kleur-lettercombinatie is om consumenten te helpen betere keuzes te maken. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Teun van de Keuken
Teun van de Keuken

Terwijl producten alleen in de schijf van vijf (de officiële overheidsrichtlijn van het Voedingscentrum) komen als ze helemaal gezond zijn en niet te veel suiker, zout en verzadigd vet bevatten, is de Nutri-Score de uitkomst van een ingewikkeld algoritme waarbij gezonde en ongezonde ingrediënten bij elkaar opgeteld en afgetrokken worden. Gezonde ingrediënten in een product (bijvoorbeeld vezels, of eiwitten) kunnen een overdaad aan suiker of zout compenseren.

Fabrikanten kunnen de samenstelling van hun producten dus aanpassen om een betere score te krijgen. (...)

Tegenover de NOS voorspelde Voedingswetenschapper IJsbrand Velzeboer dat ‘de waterkraan zou opengaan’: Door extra water aan producten toe te voegen, worden ze minder calorierijk. Qua gezondheid schiet je er weinig mee op, maar de Nutri-Score wordt er wel beter van.

Het grootste probleem met de Nutri-Score is dat hij niet aansluit bij de schijf van vijf. Net als eerder bij het versmade Vinkje, geeft de Nutri-Score alleen de relatieve gezondheid aan van een product binnen zijn categorie. Als een diepvriespizza of een saus een groene A of B scoort, dan is die niet per se gezond, maar wel minder ongezond dan andere sauzen en pizza’s in dezelfde categorie. (...)

Bovendien lost de Nutri-Score het belangrijkste probleem niet op. 80 procent van het aanbod in de supermarkt is ongezond. Fabrikanten overladen ons met rotzooi. In die ongezonde hooiberg moeten wij een paar gezonde spelden zien te vinden. Dat is bijna onbegonnen werk, Moeten wij dan dankbaar zijn dat rommelproducenten ons willen helpen een ‘gezondere keuze’ te maken? Ligt de verantwoordelijkheid weer eens bij de consument? Dank je de koekoek. Maak het aanbod maar gezonder. Misschien dat een suikertaks helpt.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #levensmiddelen #gezondheid #supermarkt #nutri-score #keurmerk #schijf_van_vijf #voedingscentrum #suikertaks #vet #zout #suiker

berternste2@diasp.nl

Een goed programma, maar nu helaas grote interne strubbelingen.

De economie is geen natuurverschijnsel, mensen zitten aan de knoppen

Esther Bijlo (Trouw)

(...) De afserverende term [ecosocialisme] gaat nu richting de Partij voor de Dieren, die net haar concept-verkiezingsprogramma heeft gepubliceerd. Daarin waagt de partij de heilige economische groei ter discussie te stellen. (...) Het is een economie van verspilling geworden. (...)

De partij stelt een hele reeks maatregelen voor om de economie te vergroenen, met als rode draad een hoog prijskaartje aan vervuiling en strengere milieuregels. (...)

Dit soort daadkrachtige plannen werken voor sommigen als een rode lap. (...)

(Tekst loopt door na de foto.)

Foto van Esther Bijlo
Esther Bijlo

De Onderzoeksraad voor Veiligheid deed eerder dit jaar uit de doeken dat de gezondheid van burgers onvoldoende beschermd is tegen vervuiling door industriële bedrijven als Tata en Chemours. Het systeem werkt niet. De overheid weet te weinig, heeft niet genoeg mensen om overtredingen aan te pakken, voelt de urgentie niet en komt bedrijven te veel tegemoet in hun te slappe aanpak. Die bedrijven zijn op hun beurt weinig transparant en schuiven hun verantwoordelijkheid weg, zo is de conclusie van de raad. (...)

Die economie is geen natuurverschijnsel, maar een middel om in welvaart te voorzien. Brede welvaart, als het goed is, die verder gaat dan de euro’s in de portemonnee. Die ook stuurt op gezondheid, gelijke kansen, een leefbare omgeving, de toekomst. Of economische groei daar per definitie voor nodig is, en welk soort groei dan, is onderwerp van een interessant debat. Daar valt simpelweg ‘ecosocialisme’ roepen niet onder.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #partij_voor_de_dieren #pvdd #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #economie #groei #economische_groei #verspilling #vervuiling #milieuvervuiling #gezondheid #tata #chemours #ongelijkheid #welzijn #leefbaarheid #hoogduin #degrowth

berternste2@diasp.nl

Het gebrek aan ambitie in Nederland om lawaai te beperken is schokkend

Patrick Jansen (Trouw)

(...) Wat betreft geluidshinder staat wegverkeer in Nederland op één en vliegverkeer op drie. Op twee staan trouwens de buren.

Verkeerslawaai is een groot gezondheidsprobleem. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Patrick Jansen
Patrick Jansen

Eén beproefde maatregel is ervoor te zorgen dat iedereen stille plekken in zijn omgeving heeft, waar je kunt herstellen van stress. (...)

Maar ook die stiltegebieden zijn steeds minder stil, en dat komt vooral door verkeer. Verkeer valt volgens de provincies namelijk onder ‘normaal gebruik’ en is uitgezonderd van het lawaaiverbod. En omdat er door of langs stiltegebieden meestal wegen lopen die almaar drukker worden, en vliegroutes er overheen, domineren verkeersgeluiden alsnog.

Het gebrek aan ambitie om dit lawaai te beperken is schokkend. Neem de provincie Limburg. Die zette op de blauwe stiltegebiedborden in het Vijlenerbos ‘m.u.v. vliegtuiglawaai’ om Maastricht Airport over de stilte heen te laten walsen.

Of neem de provincie Gelderland, die de A15 wil doortrekken dwars door het stiltegebied langs het Pannerdensch Kanaal. Toen het Rijk hier de Betuweroute aanlegde dwong Gelderland nog af dat die door een tunnel moest omwille van de stilte. Nu Gelderland zelf moet meebetalen aan de A15 vind ze geluidshinder ineens geen probleem en wil ze op dezelfde plek een (goedkopere) brug.

Op die brug hoeven bovendien geen geluidsschermen te komen, vond het ministerie van infrastructuur en waterstaat, waar ook milieu onder valt. In de Gelderse regels voor stiltegebieden staat namelijk niets dat dwingt tot het nemen van zulke maatregelen.

Vrijblijvendheid is een recept voor sluipende teloorgang. (...)

In Frankrijk zag ik een voorbeeld van een stiltegebied zoals het zou moeten zijn. Hier waren niet alleen radio’s en megafoons verboden, maar ook motorvoertuigen. Wat ook hielp was dat de wegen in abominabele staat verkeerden. Er liepen ook geen laagvliegroutes overheen. Hier was het daadwerkelijk stil, zoals het hoort.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #stilte #stiltegebieden #milieu #verkeer #verkeerslawaai #vliegtuiglawaai #limburg #vijlenerbos #maastricht_airport #pannerdensch_kanaal #a15 #lawaai #gezondheid #geluidshinder

berternste2@diasp.nl

Beroepsziekten kosten nog veel te veel werknemers het leven

NRC

Arbeid - Niet zeiken, ga maar in de wind staan, gebruik je gezond verstand – en dan jaren later: de afkoopsom. Het relaas van de ziek geworden onderhoudsmonteurs Wojtek en Adnan op het gasplatform in NRC vorige week toont de klassieke antithese welzijn of winst op de werkvloer. (...)

(Teskt loopt door onder het logo.)

Logo van NRC

Inmiddels zitten de twee veertigers ziek thuis. En de enige reden dat hun verhaal openbaar wordt is omdat ze de afkoopsom weigerden. En dus geheimhouding. Zij horen bij het dark number van slachtoffers van arbeidsziekten. Velen bezwijken voor verleidelijke, goed betaalde banen op ongezonde, maar spannende plekken. En treffen werkgevers die de risico’s afwentelen. Met een tandeloze overheid die traag reageert. (...)

Hun verhaal past bij het falende aansprakelijkheidsrecht waarin bureaucratie en de slechte rechtspositie van de zieke werknemer een hoofdrol spelen. Denk aan degenen die worden blootgesteld aan asbest, chroom-6, oplosmiddelen in verf, fijnstof – in de bouw, het onderhoud, op de vliegtuigplatforms. Ieder jaar overlijden ruim 4.000 werknemers rechtstreeks als gevolg van hun werk. (...)

Er zijn dus stappen in de goede richting gezet, met een nog beperkt aantal erkende beroepsziekten. (...) De oplossing ligt op de werkvloer. Bij meer preventie, bij verplichte gezichtsmaskers, tijdige metingen, meer kennis, beter toezicht en vooral bij verantwoordelijker werkgevers. Bij werknemers die zich niet laten koeioneren. Bij een staat die effectief grenzen stelt en tijdig herstel regelt.

Hele artikel

Tags: #nederland #nederland #beroepsziekten #werknemers #gezondheid #gevaarlijke_stoffen #longkanker #asbest #schildersziekte #preventie #handhaving #aansprakelijkheidsrecht #inspectie

berternste2@diasp.nl

Beloon bedrijven als Tata niet langer voor vieze en ziekmakende werkwijze

Teun van de Keuken (De Volkskrant)

Jarenlang hebben vieze, ziekmakende bedrijven met volkomen minachting voor hun omgeving ongestoord hun gang kunnen gaan. Het leed dat de gaswinning in Groningen heeft aangericht kennen we inmiddels allemaal. (...) Bij Tata Steel gaat het er minstens zo schrijnend aan toe. Dit bedrijf is waarschijnlijk het smerigste dat we in ons land hebben. Het is de grootste CO2- uitstoter van ons land en stoot ook de meeste stikstof uit van alle bedrijven in Nederland. Twee keer zoveel als goede tweede Schiphol. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Teun van de Keuken
Teun van de Keuken

Minstens zo erg is hoe ziek Tata Steel zijn omgeving maakt. Dit komt door de uitstoot van PAK’s, een groep kankerverwekkende stoffen die vrijkomt bij onvolledige verbranding. (...)

Het is vreemd dat bedrijven het normaal vinden om winst te maken door regels aan de laars te lappen, giftige stoffen in het oppervlaktewater te lozen, kankerverwekkend spul de lucht in te blazen en mensen ziek te maken. Het is vreemd dat dit verdienmodel jarenlang gewoon is gevonden. Het is vreemd dat al deze schade zelden op de bedrijven drukt en het is vreemd dat bedrijven die het schoner en netter proberen te doen hogere kosten en een slechtere concurrentiepositie hebben. En het is helemaal vreemd om bij tegenslag als een jengelende kleuter aan te kloppen bij de staat voor steun. Je wilde toch markteconomie? (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #tata_steel #vervuiling #luchtvervuiling #groningen #bevingsschade #gaswinning #co2 #stikstof #schiphol #pak #kanker #kankerverwekkende_stoffen #gezondheid #longkanker #hart-_en_vaatziektes #markteconomie #vrije_markt #staatssteun #subsidie

jjc@societas.online

De mens bekommert zich steeds meer om de gezondheid van dieren. Althans: om een klein deel daarvan, met name huisdieren en dierentuindieren. Bij ziekte kunnen ze rekenen op een uitvoerige medische behandeling, en zelfs, zo ontdekte fotoredacteur Frank Schallmaier, op acupunctuur. Afgaande op de blik in hun ogen lijken de dieren dit volstrekt normaal te vinden.
https://www.volkskrant.nl/kijkverder/v/2022/schallmaier-index-acupunctuur-bij-dieren~v589460/
#acupunctuur #dieren #gezondheid

berternste@pod.orkz.net

Elke omgekeerde vlag is een uiting van gebrek aan boerenverstand

De Groene Amsterdammer

De industriële machine die bekend staat als ‘intensieve landbouw’ heeft het land uitgewoond. De permanente overbelasting van grond en water heeft het leven gedecimeerd dat de boer economisch niet kan exploiteren: vogels, insecten, kruiden, planten. Het Nederlandse platteland is ‘bioarm, biosaai, bioschraal’. (...)

Ook economisch bevindt deze sector zich op een doodlopende weg: met het uitwonen van het land put de bio-industrie haar eigen productiemiddelen uit, tot er niets meer uit te peuren valt.

Deze industrietak vormt bovendien een bedreiging voor de volksgezondheid. Onder de fijnstofdeken die de varkenshouderij over Brabant legt komt bij kinderen opvallend vaak astma voor, stoflongen zijn een aandoening die je in de nabijheid van de intensieve veeteeltbedrijven in verhoogde mate bij mensen kunt aantreffen, in de bollenteelt is parkinson een officieuze beroepsziekte, na de Q-koorts, de vogelgriep en Covid-19 is het wachten op de volgende zoönose die toeslaat en een pandemie van nu nog onvermoede ziektes veroorzaakt. (...)

Zonder de erkenning van de samenhang tussen het ecologische drama van de bio-industrie, de economische kortzichtigheid en de bedreiging voor de volksgezondheid zal iedere opvolger van de afgetreden Henk Staghouwer mislukken als minister van Landbouw. (...)

Verwonderlijk is dat niet zolang noch bij de boeren zelf, noch in de politiek, bij de banken en andere financieel belanghebbenden voldoende draagvlak is voor een perspectief dat werkelijk een belofte voor de toekomst inhoudt: een bevrijding van de boeren uit een landbouwsysteem waarin de dwang tot groei is ingebouwd, gericht op grootschalig, intensief gebruik van het land en een zo groot mogelijke opbrengst van bulkproducten.

Zo bezien is elke omgekeerde vlag een uiting van gebrek aan boerenverstand. (...)

Een symptoom van dat hardnekkige oogkleppengedrag is de destructieve actie van regeringspartij cda, dat onder leiding van windvaan Wopke Hoekstra onverhoeds terugkwam op afspraken met de coalitiegenoten om de stikstofvervuiling te beteugelen. Tekenend voorbeeld van de hardleersheid van de belangenorganisaties is de aangekondigde campagne Nederland Vleesland, waarmee de vleesindustrie doet alsof de schade die zij aanricht aan het milieu en de gezondheid niet bestaat. In de Groene Amsterdammer wordt de rol van de Rabobank belicht in het ontstaan van de noodsituatie op het platteland. Een ontluisterend verhaal over de dubbele moraal die de bank erop nahoudt. (...)

En zo vermijdt het bio-industriële complex nog altijd de conclusie die niettemin onontkoombaar zal zijn: de landbouw zal van groei naar krimp moeten om te voorkomen dat het land nog verder uitgewoond raakt.

Hele artikel

Illustratie

Tags: #nederlands #nederland #stikstof #stikstofprobleem #uitstoot #landbouw #boeren #veeteelt #veestapel #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #broeikaseffect #natuur #natuurgebied #natuurbehoud #natuurbescherming #rivm #lto #lobby #protest #farmers_defence_force #rabobank #landbouwuniversiteit #ministerie_van_landbouw #veevoerinsutrie #cda #vvd #populisme #schaalvergroting #intensieve_landbouw #intensieve_veeteelt #Royal_A-ware #Royal_De_Heus #VanDrie_Group #zuivel #zuivelindustrie #agroindustrie #agractie #stichting_agri_facts #pvv #fvd #bvnl #ja21 #sgp #vvd #cda #cu #bbb #co2 #water #waterkwaliteit #vion #frieslandcampina #agrifirm #gezondheid #volksgezondheid #zoonose #q-koorts

berternste@pod.orkz.net

Terwijl wij in Nederland zitten te navelstaren op stikstof, speelt op de achtergrond een veel groter probleem

De Volkskrant

Een minister van Natuur die boeren harde stikstofdoelstellingen oplegt en een minister van Landbouw die boeren geen enkel perspectief biedt op hoe ze dan wel verder moeten: is het gek dat boeren massaal in opstand komen tegen wat zij – terecht – zien als een aanslag op hun bestaan? Dit is een probleem dat niet alleen boeren aangaat: de hervorming van de landbouw is een maatschappelijke opgave. Boeren zijn als ondernemers verantwoordelijk voor hun eigen keuzes. Maar ze zijn jarenlang om de tuin geleid door politici die om de hete brij heen draaiden. Daarin geruggesteund door de agro-industrie die het meest te verliezen heeft bij een hervorming van het huidige systeem. (...)

Nergens is de uitstoot zo hoog als in Nederland, en dit loopt een op een met de kaart van de veedichtheid. (...)

In de discussie over stikstof in Nederland wordt steeds gefocust op de schade voor de natuur. Die is ontegenzeggelijk groot. Maar wat vergeten wordt is dat stikstof nog meer kapot maakt wat ons lief is. Stikstof levert een forse bijdrage aan de vorming van fijnstof in de lucht, wat leidt tot gezondheidsschade: sterfte onder pasgeboren baby’s, luchtwegziektes zoals astma en longkanker. (...)

Daarnaast bedreigt stikstof de veiligheid van ons drinkwater door de uitspoeling van nitraat naar het grondwater. Stikstof is een lokaal probleem: het vernielt ónze natuur, schaadt ónze gezondheid en bedreigt óns drinkwater. Het moet daarom ook lokaal worden opgelost. (...)

Ons voedselsysteem is verantwoordelijk voor eenderde van de uitstoot van broeikasgassen in de wereld; het merendeel daarvan is afkomstig van de vee- en vleesindustrie.

Dan helpt het inderdaad niet als onze koeien, varkens en kippen worden verplaatst naar andere landen. Daartegen helpt maar één ding: dat we minder dierlijke eiwitten zoals vlees en zuivel gaan consumeren.

Bij stikstof en broeikasgassen is sprake van marktfalen: de maatschappelijke schade staat niet in verhouding tot de winst die individuele partijen daaruit halen. Waar de markt faalt, moet de overheid ingrijpen. (...)

[B]elast gedrag en producten die ongezond en niet duurzaam zijn. Zoals vliegen, vlees eten, (benzine-)autorijden. Gebruik de opbrengst daarvan om gezond en duurzaam gedrag te stimuleren: maak groenten, fruit en vleesvervangers goedkoper, subsidieer het gebruik van het openbaar vervoer. Help boeren over te schakelen naar plantaardige productie. (...)

Dat vraagt wel om een kabinet met visie en ministers met ballen. Opmerkelijk in dat verband is dat de enige minister die tot nu toe ballen heeft getoond een vrouw is.

Hele artikel

Dronefoto van koeien
Dronefoto van koeien in de Gelderse Vallei, een van de gebieden waar de stikstofuitstoot drastisch naar beneden moet. Beeld Sem van der Wal / ANP.

Tags: #nederlands #nederland #stikstof #stikstofprobleem #uitstoot #landbouw #boeren #veeteelt #veestapel #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #broeikaseffect #natuur #natuurgebied #natuurbehoud #natuurbescherming #rivm #lto #lobby #protest #farmers_defence_force #rabobank #landbouwuniversiteit #ministerie_van_landbouw #veevoerindustrie #cda #vvd #populisme #schaalvergroting #intensieve_landbouw #intensieve_veeteelt #Royal_A-ware #Royal_De_Heus #VanDrie_Group #zuivel #zuivelindustrie #agroindustrie #agractie #stichting_agri_facts #fijnstof #astma #longkanker #gezondheid #gezondheidsschade

berternste@pod.orkz.net

Dacht u echt dat iedereen gelijke kansen heeft om het hoger onderwijs te bereiken?

Teun van de Keuken (De Volkskrant)

In een eerlijke samenleving zou iedereen evenveel kans moeten hebben om te slagen in het leven. Om geld te verdienen, gezond te zijn en een dak boven het hoofd te hebben. Die gelijkheid is er natuurlijk helemaal niet. Mensen met een universitaire- of hbo-opleiding leven gemiddeld zo’n zes jaar langer dan mensen met een mbo-opleiding of lager, en ze leven ook nog eens langer in goede gezondheid. (...)

Maar het kan nóg oneerlijker. Want dacht u nu echt dat iedereen met een goed stel hersens gelijke kansen heeft om het hoger onderwijs te bereiken? Om op de grote kansentrein te stappen die het leven beter, mooier, rijker en gezonder maakt? (...)

Tegenwoordig is er op veel hogere opleidingen niet meer genoeg plaats om alle studenten toe te laten, deels omdat die opleidingen betalende buitenlandse studenten hebben aangenomen om hun financiering rond te krijgen. Hoe lossen de universiteiten dit plaatsgebrek op? Door gegadigden voor een opleiding te onderwerpen aan een toelatingsexamen (terwijl hun vooropleiding dus al hun toelatingsexamen was) een sollicitatiebrief en/of een motivatiegesprek.

Driemaal raden wie er het meeste kans hebben deze procedure succesvol te doorstaan? Juist. De kinderen van de ouders die bijles betalen om het toelatingsexamen te halen, die helpen met het correct opstellen van de brief en die heel subtiel telefoontjes plegen naar de toelatingscommissie. (...)

Met geld kan nog meer. Er zijn inmiddels 568 erkende particuliere universitaire en hbo- opleidingen, waarvoor je dus flink moet betalen. (...) Die rijke studentjes zullen vast hard moeten werken, maar toch. Een goeie baan en het fijne leven is in Nederland gewoon te koop.

Hele artikel

Foto van Teun van de Keuken
Teun van de Keuken

Tags: #nederlands #nederland #onderwijs #hoger_onderwijs #gelijkheid #gelijke_kansen #meritocratie #gezondheid #armoede #mbo #hbo #universiteit #vwo #wo #onderwijskansen #bijles #toelatingsexamen