Het ‘cultuurstelsel’ in Nederlands-Indië maakte ons rijk: met de winst werd het spoor aangelegd

De Volkskrant

Dat de huidige Nederlandse welvaart mede tot stand kwam dankzij slavernij is bekend. Minder aandacht is er voor de enorme inkomsten die voortvloeiden uit het cultuurstelsel. Bewoners van Nederlands-Indië waren verplicht een deel van hun oogst af te staan en dwangarbeid te verrichten. (...)

Dit [cultuurstelsel] was voor Nederland zo profijtelijk dat dit op het hoogtepunt eenderde tot zelfs de helft van de inkomsten voor de schatkist opleverde. Nederland kon daarmee niet alleen de staatsspoorwegen aanleggen, maar ook het Noordzeekanaal en de Nieuwe Waterweg, die de Amsterdamse en Rotterdamse havens hun strategische positie gaven. Nederlands-Indië was dus letterlijk een wingewest waarop de Nederlandse welvaart dreef. (...)

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

Het cultuurstelsel dat begin 19de eeuw door de Nederlandse koloniale staat werd ingevoerd was een radicalisering van de grondslagen die de VOC met de corvee had gelegd. De bevolking werd tegen schamele vergoedingen gedwongen op eenvijfde deel van de grond koffie, thee en andere commerciële agrarische producten te produceren en af te dragen (cultuurstelsel). Daarnaast werden zij gedwongen om zogenoemde ‘herendiensten’ te verrichten, te werken aan de koloniale infrastructuur van wegen, spoor, water- en irrigatiewerken. Dit gebeurde onder slechte omstandigheden en leidde tot hoge sterfte. Het verzet was grootschalig. De bevolking kwam in opstand of liep weg. Maar het koloniale dwangsysteem werd kracht bijgezet met rotanslagen of zware gevangenenarbeid. (...)

De afschaffing vanaf 1870 leidde slechts gedeeltelijk tot verbetering. Grond werd op nog grotere schaal vrijgegeven aan Europese koloniale ondernemers. De niet-Europese arbeiders waren onder de koloniale wet vaak niet vrij om zomaar te vertrekken en konden zwaar gestraft worden. De veroordeling tot dwangarbeid verving daarbij de vroegere fysieke bestraffing met de rotan. (...)

Hele artikel

Bouw van de spoorbrug bij Culemborg, rond 1870. Beeld: Spoorwegen in Beeld, Spoorwegmuseum.

Tags: #nederlands #nederland #indie #nederlands_indie #indonesie #kolonie #koloniale_geschiedenis #voc #slavernij #dwangarbeid #cultuurstelsel #herendiensten #max_havelaar #multatuli #spoorwegen #havens #nieuwe_waterweg #amsterdam #rotterdam #Eduard_Douwes_Dekker #Douwes_Dekker #uitbuiting #ABN_Amro #Nederlandse_Handelsmaatschappij #nhm #koninghuis #willem_I #batig_slot #noordzeekanaal