‘Rusland vormt een militair gevaar, maar de echte bedreiging voor democratie en mensenrechten komt uit China’

De Volkskrant

Mede-oprichter Kenneth Roth vertrekt na 30 jaar bij Human Rights Watch. Hij ziet lichtpuntjes, maar waarschuwt voor de dreiging uit China en de erosie van mensenrechten in de EU. ‘Er is sprake van selectieve verontwaardiging als het gaat om democratische principes.’

‘We zijn zo geobsedeerd met het idee dat Rusland de grootste bedreiging in de wereld is, dat we ervoor moeten waken dat we onze democratische principes niet overboord gooien. Om president Poetin dwars te zitten, doen we nu immers wél zaken met andere autocraten die mensenrechten aan hun laars lappen, zoals in Saoedi-Arabië en Egypte. Blijkbaar vinden we goedkope olie en gas belangrijker dan onze eigen waarden.’ (...)

‘De Russische invasie in Oekraïne is natuurlijk verschrikkelijk. (...) Maar het is een louter militaire dreiging, geen ideologische bedreiging. Rusland is feitelijk niet meer dan een groot pompstation met een leger.’ (...)

Poetins regering pretendeert niet dat het zijn kleptocratische autocratische systeem aan andere landen wil opleggen, zoals China dat doet. Daarom zeg ik: de ideologische bedreiging van democratie en mensenrechten komt van China.’

Roth betwijfelt of de westerse wereld zich wel voldoende bewust is van wat er op het spel staat. ‘Er is een hevige competitie gaande tussen democratie en autocratie in de wereld.’ (...)

‘De westerse democratie heeft het moeilijk. Niet alle burgers worden even goed bediend, sommigen voelen zich in de steek gelaten. Dat zijn vaak de mensen die zich aangetrokken voelen tot populistische, extreem-rechtse of autocratische leiders.’ (...)

‘De westerse democratie is zeker niet perfect, er is nog genoeg te doen om het te verbeteren, maar het is het minst slechte systeem. (...) Dat brengt mij terug op China, want dat land presenteert echt een concurrerend model. Daar zeggen de autoriteiten tegen burgers: ‘Kijk, wij zijn rijker dan al die andere landen. Doe gewoon zoals wij zeggen, dan komt alles goed. Wij weten wat goed voor je is.’ (...)

‘En wat veel ernstiger is: Xi Jinping probeert zijn systeem van groei aan de wereld op te leggen. Dat doen ze via het Belt & Road Initiative (een miljarden kostend mondiaal infrastructuurplan, red.) en goedkope leningen. Het gaat China niet zozeer om de macht maar om het kopen van bondgenoten zodat in VN-instituties iedereen met China meestemt.’ (...)

In de laatste weken voor zijn vertrek stoort Roth zich aan de westerse leiders die weer bij ‘foute’ regimes op de stoep staan om om extra olie en gas te bedelen. Eerst was het de Franse president Macron die op bezoek ging bij de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman – ‘dezelfde man die verantwoordelijk is voor het vermoorden en in stukjes hakken van journalist Khashoggi en de onderdrukking van de vrouwelijke helft van zijn bevolking’. En medio juli vloog ook de Amerikaanse president Biden naar Ryad, terwijl Ursula von der Leyen namens Europa op bezoek ging bij de Egyptische president Abdul Fatah al-Sisi. Roth: ‘De onderdrukking in Egypte onder Sisi is groter dan hij ooit was onder dictator Mubarak. Wat wil de EU hiermee zeggen? ‘We hebben geen morele principes, geef ons gewoon goedkope olie.’’

‘Er is sprake van selectieve verontwaardiging als het gaat om democratische principes. Daarmee is de steun voor Oekraïne louter geopolitiek en militair van aard, en dus geen verdediging van de democratie zoals wordt gepretendeerd. Want op andere vlakken worden democratische principes overboord gegooid. Neem Polen en Hongarije. De Europese Commissie was bijna zover dat de geldkraan dicht ging voor die landen als ze zouden doorgaan met het ondermijnen van de rechtsstaat, maar nu ineens zegt de Hongaarse premier Orbán: ‘Willen jullie dat ik instem met het opleggen van sancties aan Rusland? Laat de subsidies maar komen.’ En Polen zegt: ‘Willen jullie dat wij Oekraïense vluchtelingen blijven opvangen? Laat de subsidies maar komen.’ De EU moet zich afvragen waar ze voor staat. Is ze nog bereid om democratische principes te verdedigen of wil ze zichzelf reduceren tot een handelsblok pur sang?’ (...)

‘De EU heeft laten zien dat ze miljoenen vluchtelingen kan opvangen. Het is echt niet zo dat Europa vol is, dat blijkt wel nu witte christelijke Oekraïense vluchtelingen in groten getale welkom zijn. Maar ondertussen duwt Polen aan een andere grens, namelijk die met Belarus, mensen terug omdat zij de ‘verkeerde soort’ vluchtelingen zijn. Griekenland doet hetzelfde aan de grens met Turkije. En Italië betaalt de Libische kustwacht om migranten naar die nachtmerrie-achtige detentiecentra terug te sturen.’ (...)

‘Daarom is het ook niet slim om de Russische bevolking te straffen voor de oorlogsmisdaden van hun leider. Met sancties moet je het Kremlin, de macht en het militaire systeem treffen, niet de burgers. Je moet de Russische bevolking niet demoniseren. Waarom zouden gewone burgers moeten worden uitgesloten van culturele of sportieve evenementen? Dat is echt fout. De Russische bevolking heeft niet gekozen voor oorlog. Je kunt de Russische bevolking beter tot bondgenoot maken, want uiteindelijk is Poetin wel bang voor zijn volk.’

Hele artikel

> Zie ook: ‘Frontex keek weg bij pushbacks van migranten door Griekse kustwacht’

Kenneth Roth

Tags: #nederlands #human_rights_watch #mensenrechten #china #rusland #oekraine #europa #europese_unie #vs #verenigds_staten #saoedi-arabie #kashoggi #energie #goedkope_energie #selectieve_verontwaardiging #egypte #poetin #democratie #populisme #autocratie #neoliberalisme #ongelijkheid #sociaal_vangnet #sociale_voorzieningen #sociale_media #desinformatie #nepnieuws #fake_news #sisi #bin_salman #polen #hongarije #vluchtelingen #griekenland #sancties #boycot