Steentijdbewoners in de ijzertijd

De Groene Amterdammer

Het beeld dat wordt geschetst van de bevolking van Papoea als een stenentijdperkvolk zegt meer over ons lineaire wereldbeeld dan over de bewoners van de voormalige Nederlandse kolonie. Maar dat beeld wordt ook gebruikt om economische exploitatie te rechtvaardigen.

Papoea, het voormalige Nieuw-Guinea, dat tot 1962 een Nederlandse kolonie was, is nooit echt onafhankelijk geweest. De Papoease bevolking kent nog steeds antikoloniaal verzet, niet vanwege de Nederlandse overheersing, maar in reactie op de onvrijwillige Indonesische incorporatie van het gebied in 1963. (...)

De nieuwe wet zorgt voor opnieuw oplaaiende onrust in het gebied. Veel Papoea’s gingen de straat op om te protesteren. De West Papua National Liberation Army verwierp het plan voor de nieuwe provincies en dreigde betrokken overheidspersonen te vermoorden. (...)

Naast de gewelddadige West Papua National Liberation Army is er een grote groep Papoea’s die op een geweldloze manier naar onafhankelijkheid streeft. (...)

De culturele mythe van Papoea’s als overblijvers van het stenen tijdperk is wijdverspreid. Etnografen observeerden bijvoorbeeld dat Papoea’s uit de Korowai-stam ‘fabriekskleding’ en geïmporteerde goederen opruimen voordat toeristen hen bezoeken. Dit om de toeristen in de waan te laten dat ze authentieke ‘primitievelingen’ ontmoeten die de moderne industrialisatie nog niet meegemaakt hebben. (...)

Het werk van fotograaf Jimmy Nelson is een ander hedendaags voorbeeld van de culturele stenentijdperkmythe die om Papoea zweeft. (...)

Wanneer je medemensen in het verleden positioneert, ontken je hun situatie in het heden en ontzeg je ze een toekomst. In het geval van Papoea is het cruciaal om de inwoners als tijdgenoten te zien, om plaats te maken voor politieke zelfbeschikking en het perspectief op een toekomst als onafhankelijk land zonder Indonesische interventie. (...)

Helaas is het stenentijdperknarratief hardnekkig en wordt het nog steeds gebruikt als rechtvaardiging voor neokoloniale overheersing. Freeport Indonesia, dochteronderneming van het Amerikaanse Freeport-McMoRan, gebruikt het motief bijvoorbeeld om de extractie van natuurlijke grondstoffen in Papoea te rechtvaardigen. Het bedrijf geeft hun de mogelijkheid de sprong van de ‘steentijd’ naar de ‘ijzertijd’ te maken. (...)

In 1967 tekende Freeport Indonesia een contract met het nieuwe Indonesische regime voor het aanleggen van een kopermijn in Papoea in 1967. Cruciaal is hier dat Indonesië dit contract met Freeport twee jaar vóór de controversiële volksstemming liet tekenen. Op eenzelfde manier als de regering-Kennedy beschouwde Freeport Papoea als archaïsch, en de komst van de mijn als een middel om van de steentijd in de ijzertijd te geraken. (...)

Net als toen gebruikt Indonesië dit narratief nu in samenwerking met Freeport Indonesia om Papoea’s het recht op zelfbeschikking te ontnemen en hun natuurlijke hulpbronnen voor eigen economisch belang te exploiteren.

Ondanks Indonesische mensenrechtenschendingen in het Papoea van de jaren zestig bleven de Verenigde Staten achter Indonesië staan. Bovendien wilden ze Soeharto’s anti-communistische regime steunen. De Act of Free Choice, die voor onafhankelijkheid van Papoea had kunnen zorgen, kwam er in 1969, waarbij een geselecteerde groep Papoea’s onder druk van Indonesische militaire intimidatie voor Indonesië stemde. (...)

Het verzet tegen Indonesische onderdrukking is groot in Papoea, getuige het aantal online en internationale initiatieven waarmee Papoea’s strijden voor zelfbeschikkingsrecht. (...)

De verkoop van grond van oorspronkelijke bewoners aan palmoliebedrijven en de aanwezigheid van Freeport dwingt veel Papoea’s om op plantages en in de mijnbouw te werken. De grote bedrijven bieden werkgelegenheid, maar de lonen zijn vaak te laag voor Papoea’s om onderwijsgeld voor hun kinderen te kunnen betalen. Freeport maakte in 2010 een winst van bijna twee derde van de omzet en is de grootste belastingbetaler aan Indonesië. Bovendien ondersteunt het bedrijf de Indonesische veiligheidstroepen financieel om de Grasbergmijn te beveiligen. De milieuschade is enorm: de mijn levert dagelijks 167 miljoen ton mijnafval op dat in de bodem en de Aijkwa-rivier terechtkomt. (...)

Freeport Indonesa zou ontwikkeling, banen en welvaart in Papoea brengen, maar tegen de tijd dat Freeports contract eindigt, in 2041, heeft het naar eigen schatting drie miljard ton mijnafval in land en water van Papoea gedumpt. Bovendien is er mede dankzij de gezamenlijke belangen van Freeport en de Indonesische regering nooit een eerlijk referendum geweest over de mogelijke onafhankelijkheid van Papoea. (...)

Hele artikel

De colonne van president Joko Widodo op weg naar de Grasbergmijn van het koper- en goudmijnbedrijf Freeport-McMoRan in Mimika © AFP.

Tags: #nederlands #indonesie #nieuw-guinea #nederlands_nieuw-guinea #west_papua #west_papoea #papoea #papua #kolonie #zelfbeschikking #recht_op_zelfbeschikking #act_of_free_choice #daad_van_vrije_keuze #dekolonisatie #mensenrechten #transmigratie #racisme #discriminatie #autonomie #Verenigde_Bevrijdingsbeweging_voor_West-Papua #ULMWP #politieke_gevangenen #referendum #volksstemming #National_Commission_on_Human_Rights #Komnas_HAM #Humanitarian_Team_for_Intan_Jaya #opm #Organisasi_Papua_Merdeka #Organisatie_Vrij_Papoea #biak #melanesie #censuur #persvrijheid #freeport #grasberg #mijnbouw #ontwikkeling #milieuvervuiling #Freeport-McMoRan,