Vervang nieuws eens door literatuur en je krijgt meer begrip van politieke conflicten
De Volkskrant
Veel meer dan het nieuws dat we dagelijks lezen, maken boeken de veelzijdigheid van de mensen in het Israëlisch-Palestijns conflict duidelijk − en je krijgt meer empathie voor mens en drijfveren.
(Tekst loopt door onder de foto.)
Eigenaar Jogchum de Vries in Antiquariaat Colette in de Haagse Reinkenstraat.Beeld Martijn Beekman / de Volkskrant.
Is het niet vreemd als je bedenkt dat tekentjes die steunen op pootjes, gedrukt op papier van enkele millimeters dik zich in je brein omvormen tot driedimensionale beelden? En dat die weer leiden tot inkijkjes in de psyche van mensen, in gebeurtenissen van vroeger, nu, maar ook in de toekomst. Wie schrijft die blijft, maar wie leest die voelt.
Veel wat geschreven wordt bestaat naast letters ook uit cijfers. En die creëren juist afstand tot wat een mens is en maakt. 21 duizend Palestijnse en 1.200 Israëlische burgerslachtoffers. 8 duizend gedode Palestijnse kinderen. 30 duizend Hamasstrijders. 350 duizend Israëlische reservisten. 250 gijzelaars. 3 door het Israëlische leger gedode gijzelaars. 0 bevrijde. De individuele mens wordt hier platgeslagen op het aambeeld tussen letter en papier (of scherm). (...)
Ik wilde af van de zwart-witbeelden van vijand tegenover vijand zoals we die in die cijfers zien, en door naar de vraag: wat maakt dat individuen in politieke fata morgana’s geloven die ten koste gaan van hun individuele empathische gevoelens voor een ander mens?
Ik zocht de persoonlijke stem in het conflict en kwam uit bij de literatuur. Twee van mijn lievelingsschrijvers zijn de Israëlische Amos Oz en de Palestijnse Hassan Kanafani. Die laatste maakte, vijftig jaar nadat hij door de Israëlische geheime dienst werd opgeblazen in zijn auto, furore met een zeer actuele roman: Mannen in de zon.
Van Oz las ik eerder zijn verpletterende roman Een verhaal van Liefde en Duisternis, over zijn jeugd in het Jeruzalem onder de Engelsen en de zelfmoord van zijn moeder. Nu liet ik me meeslepen door zijn boek Judas, dat zich gedeeltelijk afspeelt tijdens het mandaat Palestina. (...)
Deze boeken dragen de thema’s van de actualiteit uit het Midden-Oosten: geweld, onderdrukking, verzet, angst en vernedering. Natuurlijk kennen we de traumatische achtergronden die de volkeren troffen: een onleefbare bezetting waarin overheersers Palestijnen reduceren tot armoe zaaiende mensen zonder waardigheid, en een Europese holocaust die Joden bijna uitroeide waardoor zij naar veiligheid hunkeren.
Maar veel meer dan het nieuws dat we dagelijks lezen, maken boeken de veelzijdigheid van de mensen duidelijk. Ze zijn niet eendimensionaal goed of fout, bloeddorstig of vredelievend, aardig of verachtelijk. Nee, het zijn allemaal aarzelaars, ze denken lang na over hun handelingen. Door hun trauma’s en groepsdruk worden ze tot zaken gedwongen die ze eigenlijk niet willen. Maar allemaal wensen ze vooral vrijheid − vrij zijn van alle beslommeringen, ellende, oorlog, vervolging en minderwaardigheid. Het maakte dat ik hen zag als gekwelde personages, die worstelen met universele problemen in een maatschappij van gemankeerde personen die, meestal tevergeefs, proberen hun juk af te werpen in hun zoektocht naar geluk − en vragen om compassie. In hun positie zou je hetzelfde doen. (...)
> Zie ook: ‘Je moet strategisch zijn, niet per se je gelijk willen halen’
Tags: #nederlands #boeken #literatuur #israel #palestina #palestiijnen #bezette_gebieden #gaza #westoever #mensenrechten #nederzettingen #illegale_nederzettingen #kolonisten #terrorisme #hamas #hypocrisie #oorlogsrecht #oorlogsmisdaden #kanafani #amos_oz
