Nederland als bakermat van het huidige kapitalisme

Follow the money

Nederland heeft een rijke financiële traditie, die behalve van successen ook bol staat van speculaties en schurken. Roel Janssen tekende die op in een schitterend boek, dat vorige maand bij Follow the Money verscheen. Per hoofdstuk staat iemand centraal die iets nieuws deed – soms iets goeds, maar vaker iets dat fout uitpakte.‘Gokkers & Graaiers’ vertelt het verhaal van Nederland als bakermat van het moderne kapitalisme, vol onderbelichte schandalen en schaamteloze streken. (...)

In de afgelopen dertig jaar is Nederland uitgegroeid tot de een na grootste ontvanger van Russische investeringen in de Europese Unie, na Cyprus. Verspreid over het land bevinden zich honderden vestigingen van Russische bedrijven en banken. In voorname buurten van Amsterdam stuwt Russisch kapitaal de huizenprijzen omhoog. Achter brievenbusfirma’s die belastingontwijking faciliteren, verschuilen zich Russische eigenaren. Nederlandse jachtwerven vervullen orders voor de bouw van superjachten voor Russische miljardairs, waarbij de betalingen via schimmige belastingparadijzen lopen. Vitaminewinkels en een voetbalclub zijn eigendom van Russische oligarchen. (...)

(Tekst loopt door onder de foto)

Twee eeuwen lang, vanaf het begin van de zeventiende eeuw, was Nederland het rijkste land en Amsterdam de belangrijkste financiële marktplaats van Europa. De Republiek had een chronisch kapitaaloverschot, de gulden was een stabiele munt en de rente was laag. Amsterdam was de kapitaalmarkt van Europa, Amsterdamse bankiershuizen verstrekten leningen aan Europese vorsten en aan plantagehouders in het Caribische gebied en de ‘Wilde Kust’ van Zuid-Amerika. Nederland fungeerde als de rijke oom Dagobert Duck van de wereld. 

Na de klap van de bankencrisis van 2008-2009 zijn Nederlandse banken gekortwiekt. Internationaal spelen ze nog slechts een bescheiden rol. Ondertussen bloeit de financiële dienstverlening op de Zuidas, de Amsterdamse zakenwijk waar professionals zich een slag in de rondte werken in de fiscale, juridische en financiële dienstverlening. (...)

Het Joost-complex van fiscaal-juridische dienstverlening komt voort uit het beleid van de Nederlandse overheid: de bevordering van het vestigingsklimaat voor buitenlandse investeerders. 

Dat gebeurde vooral via gunstige fiscale regelingen. Door de jaren heen is een kerstboom aan faciliteiten opgetuigd om via Nederland belastingen te ontwijken. Dat trekt multinationale ondernemingen aan die de belastingdruk in hun thuisland willen verlagen, en witwassers en criminelen die Nederland als fiscaal vergiet gebruiken.

Een sleutelrol spelen zogenoemde doorstroomvennootschappen, beter bekend als brievenbusfirma’s, waarvan Nederland er meer dan twaalfduizend telt en waar jaarlijks honderden miljarden doorheen stromen. (...)

Nederland is het grootste doorstroomland ter wereld, Amsterdam een van de belangrijkste internationale kapitaaltransfercentra. Op grond van de fiscale regelgeving, brievenbusfirma’s en trustkantoren concludeerde de ngo Tax Justice Network in 2021 dat Nederland het vierde belastingparadijs voor ondernemingen ter wereld is, na de Britse Maagdeneilanden, de Kaaimaneilanden en Bermuda. Na drie ex-Britse koloniën, tropische eilanden met palmstranden, is Nederland nummer 1. (...)

Dit boek gaat over financiële schandalen, zwendel, crises en crashes in Nederland vanaf de zeventiende eeuw tot heden, beschreven aan de hand van historische personages. De kroniek bevat bekende verhalen, zoals de tulpenbollengekte, maar ook vergeten episodes uit de nationale financiële geschiedenis.

Deze kroniek bevat geen conclusies, geen moralistische vermaningen, geen beleggingstips en ook geen voorspellingen van toekomstige financiële ontsporingen. Het zijn verhalen over Nederland als de Dagobert Duck van de wereld en als de trouwe bediende Joost van de Zuidas.

Hele artikel

> Zie ook: Schrijver en journalist Roel Janssen: ‘Rol Nederland in internationale belastingontwijking is beschamend’ (FTM)

Tags: #nederlands #nederland #conomie #financiele_wereld #financiele_sector #boeken #kapitalisme #brievenbusfirma #belastingontwijking #belastingontduiking #amstelgrad #zuidas #rusland #banken #bankencrisis #fiscale_regelingen #doorstroomvennotschap #witwassen #belastingdruk #belastingparadijs #trustkantoren #ing #abn_amro #McKinsey #Pels_Rijcken #ahold #havenbedrijf #Rotterdamse_Havenbedrijf #pcm #van_der_hoop #Novacap_Floralis #Palm_Invest #Easy_Life #Koopsompolis #woekerpolis #beleggingsconstructie #Legio_Lease #winstverdriedubbelaar #Bouwfonds #Icesave #fortis #Aegon #SNS_Reaal #staatssteun #DSB #Nederlandsche_Bank #valutacrisis #pensioenfondsen #valutacrisis #huizenmarkt #onroerendgoedprojecten #Vereenigde_Oostindische_Compagnie #VOC #aandelenmarkt #aandelen #Wisselbank #beurs #aandelenbeurs #slavernij #boekhoudfraude #marktmanipulatie #tulpenbollenmanie #beurscrash #rampjaar #mortgage-backed_securities #collateralized_debt_obligations #Amortisatiesyndicaat #willem_I #Nederlandsche_Handel-Maatschappij #nhm #Marx_en_Co #Amsterdamse_Bank-Associatie #Rotterdamsche_Bank

Nederland doorstroomland: de VOC-mentaliteit is springlevend

NRC

Multinationals - Nederland kent een lange geschiedenis van innovatieve financiële producten. Brievenbusfirma’s, ziet Roel Janssen, passen in dat patroon. Die baten slechts de dienstverleners op de Zuidas. (...)

Bedrijven die over vele miljoenen beschikken en nul werknemers in dienst hebben.

Deze bedrijven zijn brievenbusfirma’s. Meer dan 90 procent van de ruim 12.000 brievenbusfirma’s in Nederland heeft geen personeel, verricht geen economische activiteiten en bestaat uitsluitend bij de gratie van een inschrijving bij de Kamer van Koophandel. De administratie wordt gevoerd door trustmaatschappijen. (...)

(Tekst loopt door onder de tekening.)

Illustratie Hajo

Nederland speelt bij deze geldstromen een sleutelrol. Niet als tropisch belastingparadijs, maar als doorstroomland. Eerder dit jaar publiceerde De Nederlandsche Bank een rapport, De doorstroom via Nederland in kaart, dat onthutsende gegevens bevat over de omvang van geldstromen door brievenbusfirma’s en andere financiële vehikels die in Nederland gevestigd zijn. Tot 2019 was Nederland zelfs „de absolute wereldleider”. Sindsdien zijn de Verenigde Staten, met een veel grotere economie, Nederland voorbijgestreefd. (...)

Het gaat om criminele geldstromen of vluchtkapitaal van oligarchen en hun bedrijven uit Rusland, en vooral om winsten van multinationale ondernemingen die met slimme ‘tax planning’ gebruik maken van de ruimte die de Nederlandse fiscale wetgeving biedt om belastbare winsten van bedrijven te drukken. (...)

Het bestaan van de Nederlandse brievenbusfirma’s past in een historische traditie. De oprichting van de VOC in 1602, de eerste onderneming gefinancierd met aandelenkapitaal, de Amsterdamse Wisselbank (1609), de voorloper van hedendaagse centrale banken, en de Effectenbeurs (1611) vormden de hoekstenen van het moderne kapitalisme. (...) Met leningen van Amsterdamse bankiers financierden Europese vorsten hun oorlogen, hofhoudingen, koloniale veroveringen, maîtresses en luxueuze uitspattingen. Nederland kende een stabiele munt en lage rente: gedurende twee eeuwen was Nederland het rijkste land ter wereld.

Bankiers en kooplieden pionierden met nieuwe financiële instrumenten, die tot de dag van vandaag gangbaar zijn in de financiële markten. (...)

Zo vernieuwend als bankiers van de Amsterdamse grachtengordel in de 17de en 18de eeuw waren met nieuwe vormen van kapitaalverstrekking, zo amoreel zijn tegenwoordig de accountants, belastingadviseurs, advocaten, bankiers en medewerkers van trustfirma’s aan de Amsterdamse Zuidas. Zij faciliteren Nederland doorstroomland. (...)

De Nederlandse economie schiet er niets mee op, want brievenbusfirma’s leveren geen banen op; de Nederlandse schatkist en die van andere landen worden belastinginkomsten onthouden. De enige opbrengst is de twijfelachtige reputatie van Nederland als doorstroomdelta van geld. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #brievenbusfirma #bealstingontwijking #zuidas #financiele_producten #pandora_papers #paradise_papers #geldstromen #multinationals #uber #starbucks #oligarchen #crimineel_geld #tax_planning #belastingen #fiscale_wetgeving #intellectueel_eigendom #voc #tulpenbollengekte #rampjaar