Stop uitbuiting, consumeer minder

NRC

Klimaat - Laten we ons focussen op klimaat en welzijn, en niet op nog meer groei, schrijven Kiza Magendane en Paul Schenderling. (...)

Dit alles maakt een pijnlijk patroon zichtbaar: de ‘ontwikkeling’ van het mondiale Noorden gaat gepaard met de onderontwikkeling van het mondiale Zuiden. (...) Slavenhandel sinds de 15de eeuw, kolonialisme in de 19de eeuw, neokolonialisme sinds de 20ste eeuw – Afrikanen worden constant opgeofferd voor het comfort van consumerende Europeanen. (...)

Nu willen veel Europeanen het historische patroon doorbreken, en daarbij is dit decennium cruciaal: onze huidige keuzes bepalen of we het patroon voortzetten of veranderen. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Mijnwerkers in de Shabara-mijn in Congo. Foto Junior Kannah/AFP.

Ten eerste proberen de landen in het mondiale Noorden door massale investeringen in de energietransitie hun economieën te vergroenen én verder te laten groeien. Voor mensen in het mondiale Zuiden heeft dit streven naar groene groei een bittere bijsmaak. Het Internationaal Energie-Agentschap (IEA) schat dat de vraag naar materialen die nodig zijn voor de energietransitie, zoals lithium en kobalt, de komende twintig jaar met 2.000 tot 4.000 procent zal stijgen. (...)

De winning van deze grondstoffen gaat gepaard met veel energieverbruik, milieuvervuiling en menselijk leed. (...)

Ten tweede lopen de noordelijke landen nog steeds weg van hun verantwoordelijkheid om de toegebrachte schade te compenseren. Het mondiale Noorden is voor 90 procent verantwoordelijk voor de huidige klimaatcrisis, zo becijferde antropoloog en schrijver Jason Hickel in 2020. En hoewel rijke landen zich in 2009 committeerden om tot en met 2025 jaarlijks honderd miljard dollar beschikbaar te stellen voor de klimaattransitie en -adaptatie in het mondiale Zuiden, zijn ze hun afspraken tot nu toe niet nagekomen.

Bovendien is honderd miljard veel te weinig. (...)

Gelukkig kunnen rijke landen dit patroon alsnog doorbreken. Door hun consumptiegroei in te perken, of zelfs te stoppen. (...)

Dit biedt zuidelijke landen de kans om, binnen de draagkracht van de aarde, hun economieën verder te ontwikkelen. Daalt de uitstoot in rijke landen aanzienlijk sneller, dan is er binnen het resterende mondiale koolstofbudget meer ruimte voor landen in het mondiale Zuiden om nog te groeien. (...) Het Zuiden zal immers niet bereid zijn de eigen uitstoot te verminderen als het Noorden niet bereid is tot consumptiebeperking – en terecht. De patstelling tussen Noord en Zuid, die nu telkens échte vooruitgang op een klimaattop tegenhoudt, kan daarmee worden doorbroken.

Om die consumptiebeperking te bewerkstelligen moeten rijke landen een sociaal en realistisch beleid doorvoeren. Bijvoorbeeld door minder belasting te heffen op arbeid en meer op vervuilende vormen van consumptie. (...)

Dit klimaatrechtvaardigheidsfonds kan voor twee doeleinden worden ingezet. Ten eerste kan de overheid het geld aanwenden voor de klimaattransitie en -adaptatie in het mondiale Zuiden en voor een serieus herstelprogramma voor zwaar getroffen landen zoals Pakistan. (...)

Ten tweede kan de overheid het geld gebruiken om de laagste inkomens in Nederland een klimaatdividend te betalen. (...)

Sinds de jaren 60 is de consumptie in Nederland vervijfvoudigd, terwijl ons geluksniveau gelijk is gebleven. (...) We kunnen onze focus verschuiven van kwantitatieve groei (van consumptie en bbp) naar kwalitatieve groei (van levensgeluk). (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #klimaat #klimaatcrisis #klimaatverandering #co2 #uitstoot #fossiele_brandstof #consumptie #consumptiegroei #economie #slavernij #kolonialisme #uitbuiting #ongelijkheid #internationale_ongelijkheid #welzijn #groei #economische_groei #congo #rubber #energietransitie #lithium #kobalt #Internationaal_Energie-Agentschap #IEA #mijnbouw #kinderarbeid #klimaattop #cop27