‘We moeten stoppen de overheid dom te houden’

NRC (€)

Mariana Mazzucato Hoe laat je bedrijven bijdragen aan maatschappelijke oplossingen? Niet door als overheid gemakkelijk geld uit te delen, zonder daar harde eisen aan te verbinden, zegt topeconoom Mariana Mazzucato. Maar dan moeten overheden wel beter toegerust worden „om alle bullshit eruit te zeven”.

(Tekst loopt door onder de foto.)

Mariana Mazzucato

Na drie kwartier op hoge snelheid praten zegt Mariana Mazzucato met klem: „Als we niet veranderen hoe de overheid werkt, zijn we screwed.”

Mazzucato is al jaren op een missie. De wereldberoemde econoom schreef boeken vol over de onderschatte rol van overheden bij het aanjagen van innovatie zoals internet en satellietplaatsbepaling (gps). Althans, de rol die overheden kúnnen spelen. In Mazzucato’s ogen doen ze dat nog veel te weinig en functioneren ze nu niet goed. Veel denkwerk wordt uitbesteed aan consultants en er wordt te makkelijk geld uitgedeeld aan bedrijven. De overheid wordt gezien als slechts een facilitator en reparateur van markten. Doodzonde, vindt de 55-jarige Mazzucato, want overheden kunnen veel meer. Ze kunnen markten vormen en sturen. (...)

Een van de grote vragen in Mazzucato’s werk speelt de laatste jaren steeds prominenter in de hoofden van politici: hoe laat je bedrijven bijdragen aan het oplossen van grote maatschappelijke problemen? Of het nu gaat om klimaatneutraal worden, strategisch onafhankelijk van het buitenland zijn, meer oorlogsmaterieel maken – regeringen hebben een groeiende behoefte om bedrijvigheid te sturen. Maar hoe doe je dat zonder belastinggeld weg te geven aan bedrijfseigenaren en aandeelhouders? Hoe voorkom je dat de overheid alleen de kosten voor bedrijven drukt, zonder dat de samenleving evenredig profiteert? Hoe kunnen politici de economie een kant op sturen die het welzijn van de samenleving verhoogt? En die bedrijven ook nog ruimte laat? (...)

Mazzucato is een pleitbezorger van industriepolitiek, maar níét zoals overheden die vaak praktiseren. Nu halen overheden vaak risico’s weg bij bedrijven. „Dat doodt elke ambitie.” Overheden zouden voor hun subsidies aan bedrijven veel meer moeten terugvragen; meer eisen, minder weggeven. „Goed voorbeeld: in ruil voor coronasteun stelde de Franse staat klimaateisen aan luchtvaartmaatschappij AirFrance.” En: „Je moet ervoor zorgen dat de overheid ook meedeelt in de beloning. Socialiseer niet alleen de risico’s, maar ook de opbrengst.” (...)

„De moderne industriepolitiek die ik bepleit, richt zich op uitdagingen: hoe wordt de bevolking gezonder? Hoe gaan we klimaatverandering tegen? Idealiter besluit een land na veel maatschappelijke discussie via verkiezingen welke problemen moeten worden aangepakt. Vervolgens formuleren regeringen missies: hoe kleden we ons klimaatneutraal, hoe eten we? Bedrijven die daar plannen voor hebben, dingen mee in aanbestedingen of naar subsidies.” (...)

„De gewoonte is helaas anders. Te vaak wordt geld gegeven aan sectoren in problemen. Maar dan blijven die hulp nodig hebben.” (...)

„[G]oede industriepolitiek draait niet om steun aan een specifiek bedrijf. Het draait om duidelijk maken waarom de landbouw moet veranderen, waarom we groen staal en groen cement nodig hebben. Als een bedrijf aantoont dat het moeilijk is zonder steun groen staal te maken omdat het risico en de onzekerheid te groot zijn, dan kan de overheid onder voorwaarden een lening verstrekken. Daarom hebben we meer wetenschappers nodig in de overheid. Zodat ze de bullshit eruit kunnen zeven.” (...)

„De overheid moet meer capaciteit krijgen en meer empathie. Het probleem is dat ze mensen ziet als klanten in plaats van mensen met rechten. Ik verheerlijk de staat niet. De overheid moet ter verantwoording worden geroepen. Mijn punt is niet: geloof in de overheid. Mijn punt is: we hebben problemen die menselijk leed veroorzaken. Die worden niet opgelost door alleen de overheid of alleen bedrijven. Beide moeten ambitieus zijn, genoeg menskracht en kunde hebben, en samenwerken.” (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #economie #bedrijfsleven #overheid #industriebeleid #industriepolitiek #innovatie #groei #belastingen #subsidies #aandeelhouders

.

Tags: #nederlands #nederland #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #economie #groei #economische_groei #tata #chemours #fossiele_brandstof #energie #energietransitie

Een goed programma, maar nu helaas grote interne strubbelingen.

De economie is geen natuurverschijnsel, mensen zitten aan de knoppen

Esther Bijlo (Trouw)

(...) De afserverende term [ecosocialisme] gaat nu richting de Partij voor de Dieren, die net haar concept-verkiezingsprogramma heeft gepubliceerd. Daarin waagt de partij de heilige economische groei ter discussie te stellen. (...) Het is een economie van verspilling geworden. (...)

De partij stelt een hele reeks maatregelen voor om de economie te vergroenen, met als rode draad een hoog prijskaartje aan vervuiling en strengere milieuregels. (...)

Dit soort daadkrachtige plannen werken voor sommigen als een rode lap. (...)

(Tekst loopt door na de foto.)

Esther Bijlo

De Onderzoeksraad voor Veiligheid deed eerder dit jaar uit de doeken dat de gezondheid van burgers onvoldoende beschermd is tegen vervuiling door industriële bedrijven als Tata en Chemours. Het systeem werkt niet. De overheid weet te weinig, heeft niet genoeg mensen om overtredingen aan te pakken, voelt de urgentie niet en komt bedrijven te veel tegemoet in hun te slappe aanpak. Die bedrijven zijn op hun beurt weinig transparant en schuiven hun verantwoordelijkheid weg, zo is de conclusie van de raad. (...)

Die economie is geen natuurverschijnsel, maar een middel om in welvaart te voorzien. Brede welvaart, als het goed is, die verder gaat dan de euro’s in de portemonnee. Die ook stuurt op gezondheid, gelijke kansen, een leefbare omgeving, de toekomst. Of economische groei daar per definitie voor nodig is, en welk soort groei dan, is onderwerp van een interessant debat. Daar valt simpelweg ‘ecosocialisme’ roepen niet onder.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #partij_voor_de_dieren #pvdd #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #economie #groei #economische_groei #verspilling #vervuiling #milieuvervuiling #gezondheid #tata #chemours #ongelijkheid #welzijn #leefbaarheid #hoogduin #degrowth

De mensheid is geen hondenlul

Arjen van Veelen (NRC)

(...) De mensheid krijgt de laatste jaren wel vaker de schuld van de puinzooi op de aardbol. „We zijn een plaag op de aarde”, zei de beroemde natuurdocumentairemaker David Attenborough jaren geleden al. De mensheid is het échte virus, hoorde je tijdens de pandemie. Ook het inmiddels ingeburgerde woord ‘Antropoceen’ geeft de schuld aan de antropos: Grieks voor de mens. (...)

Het klinkt best schuldbewust, maar dat is het juist niet. Want niet ‘de mensheid’ op zich heeft er een zooitje van gemaakt. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Arjen van Veelen

Zelfs in die recente tijd is niet ‘de mens’ de grote boosdoener, maar een specifieke groep mensen met specifieke ideëen. Een ideologie waar winst en groei heilig zijn. Daarom stelde de antropoloog Jason Hickel voor om het misleidende woord ‘antropoceen’ te vervangen door een concretere term: het ‘kapitaloceen’. Kapitalisten zijn de hondenlul.

Het kan nog preciezer. Want lang niet álle mensen in de kapitalistische wereld maken er een zooitje van. Bijna negentig procent van de wereldbewoners vliegt zelden of nooit. Ook binnen rijke landen heb je arme mensen die nooit vliegen. (...)

De rijkeren zijn inderdaad filthy rich: een vervuilende minderheid. (...) En als wij over ‘de mensheid’ spreken, smeren we onze voetafdruk uit over miljarden onschuldigen. Spreek voor jezelf, zeggen zij terecht. (...)

Nee, niet de mens is een virus, wel die ideologie van groei die zich in onze hoofden heeft genesteld. (...)

Hele artikel

Arjen van Veelen

Tags: #nederlands #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #natuur #natuurbehoud #antropoceen #kapitaloceen #kapitalisme #groei #vliegen #luchtvaart #uitstoot #co2 #luchtvervuiling

Stop uitbuiting, consumeer minder

NRC

Klimaat - Laten we ons focussen op klimaat en welzijn, en niet op nog meer groei, schrijven Kiza Magendane en Paul Schenderling. (...)

Dit alles maakt een pijnlijk patroon zichtbaar: de ‘ontwikkeling’ van het mondiale Noorden gaat gepaard met de onderontwikkeling van het mondiale Zuiden. (...) Slavenhandel sinds de 15de eeuw, kolonialisme in de 19de eeuw, neokolonialisme sinds de 20ste eeuw – Afrikanen worden constant opgeofferd voor het comfort van consumerende Europeanen. (...)

Nu willen veel Europeanen het historische patroon doorbreken, en daarbij is dit decennium cruciaal: onze huidige keuzes bepalen of we het patroon voortzetten of veranderen. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Mijnwerkers in de Shabara-mijn in Congo. Foto Junior Kannah/AFP.

Ten eerste proberen de landen in het mondiale Noorden door massale investeringen in de energietransitie hun economieën te vergroenen én verder te laten groeien. Voor mensen in het mondiale Zuiden heeft dit streven naar groene groei een bittere bijsmaak. Het Internationaal Energie-Agentschap (IEA) schat dat de vraag naar materialen die nodig zijn voor de energietransitie, zoals lithium en kobalt, de komende twintig jaar met 2.000 tot 4.000 procent zal stijgen. (...)

De winning van deze grondstoffen gaat gepaard met veel energieverbruik, milieuvervuiling en menselijk leed. (...)

Ten tweede lopen de noordelijke landen nog steeds weg van hun verantwoordelijkheid om de toegebrachte schade te compenseren. Het mondiale Noorden is voor 90 procent verantwoordelijk voor de huidige klimaatcrisis, zo becijferde antropoloog en schrijver Jason Hickel in 2020. En hoewel rijke landen zich in 2009 committeerden om tot en met 2025 jaarlijks honderd miljard dollar beschikbaar te stellen voor de klimaattransitie en -adaptatie in het mondiale Zuiden, zijn ze hun afspraken tot nu toe niet nagekomen.

Bovendien is honderd miljard veel te weinig. (...)

Gelukkig kunnen rijke landen dit patroon alsnog doorbreken. Door hun consumptiegroei in te perken, of zelfs te stoppen. (...)

Dit biedt zuidelijke landen de kans om, binnen de draagkracht van de aarde, hun economieën verder te ontwikkelen. Daalt de uitstoot in rijke landen aanzienlijk sneller, dan is er binnen het resterende mondiale koolstofbudget meer ruimte voor landen in het mondiale Zuiden om nog te groeien. (...) Het Zuiden zal immers niet bereid zijn de eigen uitstoot te verminderen als het Noorden niet bereid is tot consumptiebeperking – en terecht. De patstelling tussen Noord en Zuid, die nu telkens échte vooruitgang op een klimaattop tegenhoudt, kan daarmee worden doorbroken.

Om die consumptiebeperking te bewerkstelligen moeten rijke landen een sociaal en realistisch beleid doorvoeren. Bijvoorbeeld door minder belasting te heffen op arbeid en meer op vervuilende vormen van consumptie. (...)

Dit klimaatrechtvaardigheidsfonds kan voor twee doeleinden worden ingezet. Ten eerste kan de overheid het geld aanwenden voor de klimaattransitie en -adaptatie in het mondiale Zuiden en voor een serieus herstelprogramma voor zwaar getroffen landen zoals Pakistan. (...)

Ten tweede kan de overheid het geld gebruiken om de laagste inkomens in Nederland een klimaatdividend te betalen. (...)

Sinds de jaren 60 is de consumptie in Nederland vervijfvoudigd, terwijl ons geluksniveau gelijk is gebleven. (...) We kunnen onze focus verschuiven van kwantitatieve groei (van consumptie en bbp) naar kwalitatieve groei (van levensgeluk). (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #klimaat #klimaatcrisis #klimaatverandering #co2 #uitstoot #fossiele_brandstof #consumptie #consumptiegroei #economie #slavernij #kolonialisme #uitbuiting #ongelijkheid #internationale_ongelijkheid #welzijn #groei #economische_groei #congo #rubber #energietransitie #lithium #kobalt #Internationaal_Energie-Agentschap #IEA #mijnbouw #kinderarbeid #klimaattop #cop27

Klimaatmaatregelen zijn meer dan een links thema

Aylin Bilic (NRC)

Een nationaal hitteplan en een smogwaarschuwing, de afgelopen dagen ging het over weinig anders. (...)

En het wordt alleen maar erger, waarschuwen weermannen en wetenschappers. (...)

Sommige Nederlanders zeuren op sociale media niet over de hitte, maar over vermeende verdienmodellen achter alle aandacht voor de hitte. Ze zien de machtige hand van lobby’s van windmolenfabrikanten, zonnepaneelfetisjisten, elektrische-autodealers, banken die vergroeningshypotheken verstrekken, waterstofgelovigen en weet ik wie nog meer. Hoewel je een ongelofelijk bord voor je kop moet hebben om klimaatverandering nog steeds te ontkennen, is gek genoeg nog lang niet iedereen ervan overtuigd dat we behoorlijke maatregelen moeten treffen en deze niet op de lange baan moeten schuiven.

Tegenwoordig zien tegenstanders van oplossingen voor urgente problemen (lees: geen zin in verantwoordelijkheid nemen) op veel meer terreinen een verborgen ‘verdienmodel’. Belanghebbenden – ‘de lobby’ – zouden verdienen aan overdreven ‘niet-haalbare’ doelen, verkondigen ze. Dat geldt voor uiteenlopende terreinen als coronamaatregelen, stikstofreductie, plasticsoepvisserij, het ‘vermeende’ woningtekort. (...)

Dat twintig jaar geleden vrijwel nog niemand koeling in de auto had, kunnen we ons bijna niet meer voorstellen. (...)

Steeds vaker denk ik dat we een lethargisch volkje worden. De onverschilligheid bij urgente problemen baart me serieus zorgen. Het rijke Westen kan uit eten, op vakantie naar andere landen, heeft spaartegoeden met dank aan goede pensioenregelingen als zekerheid voor de oude dag. Maar door ons aanhoudende vooruitgangsdenken accepteren we niet dat we misschien gewoon wat moeten inleveren om ernstige problemen op te lossen voor de aankomende decennia: een extra belasting voor klimaatmaatregelen bijvoorbeeld. (...)

Klimaatmaatregelen verdienen een hogere prioriteit dan het te zien als links thema. (...)

Hele artikel

> Zie ook: Deze hitte is nog maar een voorproefje van de komende extremen

Aylin Bilic

Tags: #nederlands #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #klimaatbeleid #broeikaseffect #oceaan #opwarming_aarde #onderwaterleven #zeeleven #koraal #koraalrif #co2 #uitstoot #luchtvervuiling #fossiele_brandstof #olie #gas #steenkool #zuurgraad #ph #ipcc #algen #biodiversiteit #dead_zones #broeikasgas #visvangst #visserij #energie #energietransitie #uitstoot #luchtvervuiling #fijnstof #stroomnet #investico #tennet #duurzame_energie #zonnepanelen #windmolens #netbeheerder #woningbouw #alliander #enexis #nuon #essent #privatisering #decentralisatie #groei #consumentisme #economishe_groei #internationale_ongelijkheid

Deze hitte is nog maar een voorproefje van de komende extremen

NRC

Klimaatverandering - Door klimaatverandering zal het vaker zo warm worden als dinsdag. De tijd om ontwrichtende opwarming nog te voorkomen wordt steeds krapper. „Het is now or never.” (...)

De extreme hitte van dinsdag confronteerde Nederland met de realiteit van een zeer snel opwarmende aarde. En dit wierp een blik vooruit naar een toekomst die zich steeds sneller aandient: van ontwrichtende klimaatverandering, waarin steeds hogere temperaturen steeds vaker voorkomen.

Klimaatverandering, zegt KNMI-klimaatwetenschapper Karin van der Wiel, „is hier en nu”. (...)

En Nederland ís al twee graden opgewarmd ten opzichte van het pre-industriële tijdperk, bijna dubbel zoveel als het wereldwijde gemiddelde. (...)

Dat is de nieuwe klimaatwerkelijkheid: overal warmer. Daarin verschilt deze hitte met die van 1976, toen de hittegolf vooral geconcentreerd was in West-Europa. Dit jaar wordt de hele wereld geconfronteerd met extreme hitte. In India en Pakistan was het in mei op veel plekken rond de 45 graden. Op sommige weerstations op Antarctica was het in juni veertig graden warmer dan normaal. (...)

En dan te bedenken dat de huidige problemen plaatsvinden in een omgeving die ‘slechts’ 1,2 graden is opgewarmd ten opzichte van 1850. De wereld koerst af naar mogelijk een verdubbeling daarvan en staat pas aan het begin van wat een langdurig tijdperk van ontwrichtende opwarming kan worden. Als het niet lukt om in 2050 de CO2-uitstoot naar nul te brengen, dan kan de opwarming drie of vier graden bereiken aan het einde van deze eeuw. (...)

Om de kans op opwarming van anderhalve graad op 50 procent te houden zouden rijke landen in 2034 volledig gestopt moeten zijn met het winnen van fossiele brandstoffen .

Zelfs die ‘beperkte’ opwarming blijkt ontwrichtender dan in 2015 werd gedacht, zegt Van Aalst. (...)

Al decennia is duidelijk dat de aarde opwarmt door het gebruik van fossiele brandstoffen. Al decennia is duidelijk dat dit drastisch beperkt moet worden om desastreuze opwarming eerst te keren, en inmiddels te beperken. En al decennia gebeurt dat te weinig: in 2021 werd wereldwijd een recordhoeveelheid energiegerelateerde CO2 uitgestoten.

Door de energiecrisis die de oorlog in Oekraïne veroorzaakt, vallen landen terug op soms nog vervuilendere fossiele brandstoffen. (...)

„Deze crisis zou kunnen aanzetten om sneller méér te investeren in duurzame energie”, zegt Van Aalst. „Maar die urgentie zie ik eigenlijk niet.” (...)

Hele artikel

> Zie ook: Het moet met minder. De aarde vraagt er om. (NRC)

Mensen op het strand in Brighton, Verenigd Koninkrijk, 19 juli 2022 Foto Peter Cziborra/Reuters.

Tags: #nederlands #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #klimaatbeleid #broeikaseffect #oceaan #opwarming_aarde #onderwaterleven #zeeleven #koraal #koraalrif #co2 #uitstoot #luchtvervuiling #fossiele_brandstof #olie #gas #steenkool #zuurgraad #ph #ipcc #algen #biodiversiteit #dead_zones #broeikasgas #visvangst #visserij #energie #energietransitie #uitstoot #luchtvervuiling #fijnstof #stroomnet #investico #tennet #duurzame_energie #zonnepanelen #windmolens #netbeheerder #woningbouw #alliander #enexis #nuon #essent #privatisering #decentralisatie #groei #consumentisme #economishe_groei #internationale_ongelijkheid

Het moet met minder. De aarde vraagt er om.

NRC

Minder groei - In de klimaatrapporten van de Verenigde Naties staat het tegenwoordig al bijna als een gegeven: we moeten af van het huidige beperkte paradigma van economische groei. Alleen zo zijn diersoorten te behouden, kan voorkomen worden dat de aarde uitgeput raakt. Zolang groei het paradigma blijft, zal de mens in sneltreinvaart de bestaanszekerheid van alles en iedereen op aarde ondermijnen.

Dit is het dagelijkse commentaar van NRC. Het bevat meningen, interpretaties en keuzes. Ze worden geschreven door een groep redacteuren, geselecteerd door de hoofdredacteur. In de commentaren laat NRC zien waar het voor staat. Commentaren bieden de lezer een handvat, een invalshoek, het is ‘eerste hulp’ bij het nieuws van de dag.

De kennis over de effecten van de overconsumptie is inmiddels ruimschoots voorhanden. (...)

Waarom lukt het dan niet om het gedrag van mensen daadwerkelijk aan te passen? Dat thema stond centraal in de briljante film _Don’t Look Up-. (...) De boodschap is even helder als zorgelijk: de mens kijkt liever weg dan dat hij het onheil aangaat.

In een van de artikelen die de serie ‘Minder’ die NRC deze weken publiceert, wordt ingegaan op dat onvermogen. (...)

Toch zal er iets drastisch moeten gebeuren. Tech-optimisme lijkt een pijnloze uitweg. (...)

Maar het zou naïef zijn daar volledig op te gokken, om twee redenen. Stel dat het niet lukt om op tijd een oplossing te vinden, dan is het hoe dan ook te laat om nog daadwerkelijk het tij te keren als we daarachter komen. En twee: ook al lukt het om bijvoorbeeld geen fossiele brandstoffen meer te gebruiken, de CO2-uitstoot omlaag te brengen en alternatieve energiebronnen aan te boren, dan nog consumeren we te veel. Zo lang de mensheid meer weghaalt van de aardbol dan die aardbol kan regenereren, zijn we gedoemd om uiteindelijk te verliezen. (...)

Het zal dus hoe dan ook minder moeten, althans, voor de landen die nu meer dan hun eerlijke deel verbruiken. Matiging in het rijke westen kan en moet ruimte opleveren voor landen die tot nu toe achterblijven in welvaart. (...)

Beleid is nodig. En niet alleen voor 2030, 2040 of 2050, maar ook acuut. Van de burger kan uit eigen beweging geen volledige gedragsverandering worden verwacht. Een overheid kan de problemen niet overlaten aan de krachten van de vrije markt alleen. En een herverdeling van de pijn kan alleen via een democratische weg. (...)

Afscheid nemen van het paradigma van economische groei kan een route zijn die daarbij helpt. Opmerkelijk is dat al in 2019 132 landen hun handtekening zetten onder een VN-rapport over biodiversiteit dat exact dat bepleitte. De kennis is er, de wil is er. Nu de maatregelen nog om daadwerkelijk de draai te maken.

Hele artikel

Tags: #nederlands #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #klimaatbeleid #broeikaseffect #oceaan #opwarming_aarde #onderwaterleven #zeeleven #koraal #koraalrif #co2 #uitstoot #luchtvervuiling #fossiele_brandstof #olie #gas #steenkool #zuurgraad #ph #ipcc #algen #biodiversiteit #dead_zones #broeikasgas #visvangst #visserij #energie #energietransitie #uitstoot #luchtvervuiling #fijnstof #stroomnet #investico #tennet #duurzame_energie #zonnepanelen #windmolens #netbeheerder #woningbouw #alliander #enexis #nuon #essent #privatisering #decentralisatie #groei #consumentisme #economishe_groei #internationale_ongelijkheid

Twee tips voor de consument die alles op mag lossen, terwijl het grootkapitaal geld verdient en de aarde verder vervuilt

Teun van de Keuken (De Volkskrant)

(...) Oplossingen zijn moeilijk, zeker als het hele systeem fout is. (...)

Daarom twee kleine tips, die helemaal passen binnen het huidige denkkader waarin de consument alles moet oplossen, terwijl het grootkapitaal mag doorgaan met geld verdienen en de aarde vervuilen: de snelkookpan en de opwindbare weegschaal. Geen wereldschokkende oplossingen, maar toch fijne beetjes die helpen. (...)

Een weegschaal met een draaiknop eraan. Als je er een paar keer aan draait heb je opeens stroom om je waren mee af te wegen. Er komt geen batterij aan te pas. (...)

Helemaal blij ben ik met de snelkookpan. Ideaal nu de energieprijzen zo zijn gestegen, want alles wat je moet koken gaat stukken sneller. (...) [J]e kunt er gedroogde bonen in koken die je niet eerst een etmaal hoeft te weken. Meteen snelkoken en opeten! (...) Met een snelkookpan kun je je bonenbehoefte direct bevredigen, zonder je tot blik- of potvoer te wenden. (...)

Het is heel goed om bonen te eten. Ze zijn een supergezonde bron van eiwitten. We weten inmiddels allemaal dat het beter is direct eiwitrijke gewassen op te eten, dan ze eerst te voeren aan dieren om ze vervolgens als vlees naar binnen te werken. Vlees zet heel veel voer om in veel minder voedsel , dus dat is superinefficiënt. (...)

Tot zover mijn consumentenpraatje, maar uiteindelijke moet het systeem natuurlijk toch op de schop. Laten we daar aan werken terwijl we genieten van een lekker potje bonen.

Hele artikel

Teun van de Keuken

Tags: #nederlands #consument #grootkapitaal #vervuiling #milieuvervuiling #keukenweegschaal #batterijen #dynamo #knijpkat #opwindbaar #snelkookpan #bonen #vegetarier #vlees_eten #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #broeikaseffect #uitstoot #broekasgas #milievervuiling #kapitalisme #groei #neoliberalisme