Kinderarbeid is nog altijd niet verdwenen in het Westen

NRC
Nieuwslezen - Alles is al eens gebeurd en als het niet gebeurd is, is het wel bedacht. In een rubriek over fictie bij de feiten dit keer: een kinderboek uit 1940 en het kapitalisme van nu.

(Tekst loopt door onder de foto.)

Cristian, een 14-jarige migrant, die werkt op een bouwplaats in Miami. Foto Kirsten Luce/The New York Times .

Soms zijn ze nog geen dertien jaar. De ‘ruferitos’, kinderdakdekkertjes, die in het zuiden van de VS op bedrijfspanden en villa’s dakspanen en dakpannen leggen. Kind-migranten uit Latijns-Amerika zijn het, die voor dit gevaarlijke werk worden ingehuurd door bazen die het met de regels niet nauw nemen. Soms zetten de kinderen filmpjes op TikTok van de afgronden waar ze, ongezekerd, boven balanceren.

The New York Times sprak honderd van deze kinderen en publiceerde er onlangs een uitgebreide, goed gedocumenteerde reportage over. (...)

Levensgevaarlijke kinderarbeid in een rijk westers land. Kinderen, uitgebuit door volwassenen voor smerig en levensgevaarlijk werk, soms tot de dood erop volgt. Waar is Lisa Tetzner als je haar nodig hebt? Haar kinderklassieker Levende bezems (de vier delen verschenen in 1940 en 1941, maar het is nog altijd in druk) verhaalt van het gevaarlijke werk van schoorsteenvegerhulpjes in Milaan. (...)

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

.

In Milaan komen de overlevende jongens terecht bij hardvochtige bazen die ze de verstopte, beroete, soms nog gloeiend hete schoorstenen van het Victoriaanse tijdperk in jagen. Blote handen, blote voeten. Weinig te eten, niets in te brengen.

Kinderarbeid werd tijdens en na de industriële revolutie, die immers ook op vrouwen en kinderen draaide, een geliefd motief in de literatuur – zie bijvoorbeeld Charles Dickens’ Oliver Twist. (...)

Het mag dan bijna twee eeuwen terug spelen, Lisa Tetzner vertelde hetzelfde verhaal als de ruferitos aan de Times. Erbarmelijke omstandigheden thuis, een levensgevaarlijke migratie, bazen die alleen om veiligheid geven als de inspectie eraan komt. De dood van Alfredo, de vriend van Giorgio die aan het roet in zijn longen bezwijkt, spiegelt het lot van -Juan Ortiz en de andere verongelukte dakdekkertjes. De uitwassen van het kapitalisme zijn nu in het Westen misschien minder massaal, Levende bezems laat zien dat ze in wezen niet veranderd zijn.

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #kinderboeken #kinderarbeid #tetzner #dickens #oliver_twist #kapitalisme #uitbuiting

Nog één keer Roald Dahl, omdat het allemaal nét iets anders zit dan werd voorgespiegeld

De Volkskrant

Er werden grote woorden gebruikt in de discussie rond de aanpassingen in het werk van Roald Dahl. Maar is er werkelijk sprake van ‘castratie’, of heeft niemand de nieuwe edities goed gelezen? Loes Reijmer ontrafelt de mediadynamiek en komt tot een opzienbarende ontdekking.

Ugh nee, niet weer over Roald Dahl. We weten het nu wel. De Britse uitgeverij Puffin heeft het oeuvre van de kinderboekenschrijver deels herschreven. (...) Wat valt er nog meer over te zeggen?

Nou, dit bijvoorbeeld: er klopt weinig van het beeld dat in de media is ontstaan. De alarmerende krantenkoppen, het gejammer in talkshows, de verhitte tweetjes van niet-de-minsten: allemaal erg overdreven.

Inmiddels denk ik dat de mediadynamiek die dit onderwerp heeft gekregen meer zegt over de tijd waarin we leven dan het genderneutraliseren van de Oempa Loempa’s. De drang om grote woorden te gebruiken was opzienbarend, het gebrek aan nieuwsgierigheid en zorgvuldigheid óók. (...)

(Tekst loopt door onder de illustratie.)

Lastig is dat niemand de volledige lijst met wijzigingen heeft. (...)

De wereld van Dahl was getransformeerd tot rubberentegelparadijs, zoveel was duidelijk. In de boeken zou voortaan tergend naïef idealisme de toon zetten, niet meer het misantropische, soms wrede realisme dat ze zo bijzonder en aantrekkelijk maakt. (...)

In de Nederlandse reacties bleef onderbelicht dat The Daily Telegraph een conservatieve, rechtse krant is. De site heeft zelfs een apart kopje ‘Woke’, waaronder afgelopen week onder meer een opiniestuk van Jordan Peterson werd gepubliceerd (‘Justin Trudeau, Canada’s clown prince, is the future of the woke-West’). Ook verscheen er een enthousiast artikel over zuivelboeren die op sociale media ‘vegan-mythes’ te lijf gaan. Ook het nieuws over de aanpassingen in het werk van Dahl en de onthutste reacties erop werden bij dit kopje ondergebracht. (...)

Toch zijn veel van de wijzigingen begrijpelijk of niet zo erg, zeker als je de verleiding weerstaat ze in het overzichtelijke, versimpelde frame van ‘woke-censuur’ te zien.

Contextloos en kort na elkaar opgesomd leken ze absoluut potsierlijk. De heksen die niet meer werkzaam zijn als caissière ‘of brieven tikken op een kantoor’, maar die wetenschapper of zakenvrouw zijn. Het kamermeisje dat veranderd is in schoonmaker. Matilda die geen Rudyard Kipling leest, maar Jane Austen. Graafmachines die niet eens meer zwart van kleur mogen zijn, hoe overspannen wil je het hebben?

Maar sommige elementen in de tijdloos geachte verhalen zijn ook gewoon gedateerd. (...)

Is daarmee het hele boek ‘gereduceerd’, ‘tandeloos gemaakt’, ja zelfs ‘gecastreerd’?

Eerder waren er ook al dingen aangepast, vertelde de Nederlandse uitgever. Eigenlijk gebeurde dat bij elke nieuwe editie. In een vorige herziening, hij wist niet meer precies om welk boek het ging, sprak een Chinees personage niet langer de ‘r’ als ‘l’ uit. Een stereotiep grapje van het niveau Gordon, dat kunnen we missen. Niemand zei er iets over. (...)

‘de boeken lagen al acht maanden in de winkel, maar niemand had de aanpassingen opgemerkt.’

Kennelijk waren de wijzigingen zo subtiel dat niemand er acht op sloeg, maandenlang. Tot een krant ze bij elkaar veegde, en ze in grote chocoladeletters in de etalage zette.

Hele artikel

Tags: #nederlands #literatuur #jeugdliteratuur #boeken #kinderboeken #roald_dahl #sensitivity_reader #sensitiviteitslezer #uitgever #verbeelding #censuur #pim_lammers #woke #anti-woke #dekolonisatie #diversiteit #markt #marktdenken #censuur #media #hype #mediahype

Roald Dahl postuum gecastreerd

Frits Abrahams (NRC)

Roald Dahl gecensureerd? Het lijkt er eerder op dat hij postuum gecastreerd is – door zijn Britse uitgever Puffin en zijn erfgenamen. Er zijn om commerciële redenen honderden passages uit zijn kinderboeken aangepast of geschrapt door een team van sensitivity readers van de Britse organisatie Inclusive Minds. (...)

Als we deze trend in Nederland volgen, staat ook tegendraadse Annie M.G. Schmidt nog het een en ander te wachten. Zij dichtte in ‘Leeszaal’: ‘Ik lever geestrijk voedsel aan mevrouwen/ die binnenkomen en alleen maar van/ de allernieuwste liefdesboeken houen.’ Mag je nog wel zo schamper over vrouwen schrijven, of zullen we maar ‘mensen’ van die vele ‘mevrouwen’ bij Schmidt maken? – dan zijn we van alle problemen af.

(Tekst loopt door onder de foto.)

Frits Abrahams

En wat te denken van E. du Perron die in Het land van herkomst schreef: „Een inlandse vrouw kan afstotend zijn om twee redenen: haar sirihmond en de klapperolie in haar haar; het eerste viel te verbieden of te vermijden, maar het tweede scheen onontbeerlijk en het terugvinden van die lucht op een hoofdkussen kon een Europeaan doen beseffen hoe diep hij was gezonken.”

Een kwalijke passage, jawel, maar er zijn wel meer meesterwerken met kwalijke passages. Toch maar verbieden omdat er genoeg meesterwerken zijn zonder kwalijke passages?

Zo komen we vanzelf bij Gerard Reve terecht en het beruchte citaat uit een brief aan Simon Carmiggelt: „Ik ben er erg voor, dat die prachtvolken zo gauw mogelijk geheel onafhankelijk worden, en ons niks meer kosten, zodat we ze allemaal met een zak vol spiegeltjes en kralen op de tjoekie tjoekie stoomboot kunnen zetten, enkele reis Takki Takki Oerwoud, mijnheer!” (...)

Wat al die ingrepen, zoals bij Dahl, gemeen hebben, is een volstrekt gebrek aan respect voor het werk van de schrijver. Die mag alleen maar kreukvrije, risicoloze teksten schrijven. (...)

Hele artikel

> Zie ook: Bewerking van Roald Dahls werk is onderdeel van slappe tijdgeest (NRC)

Tags: #nederlands #literatuur #jeugdliteratuur #boeken #kinderboeken #roald_dahl #sensitivity_reader #sensitiviteitslezer #uitgever #verbeelding #censuur #pim_lammers #woke #anti-woke #dekolonisatie #diversiteit #markt #marktdenken #censuur #reve #gerard_reve #du_perron #annie_mg_schmidt #becket

> Zie ook: Bewerking van Roald Dahls werk is onderdeel van slappe tijdgeest (NRC)

Tags: #nederlands #literatuur #jeugdliteratuur #boeken #kinderboeken #roald_dahl #sensitivity_reader #sensitiviteitslezer #uitgever #verbeelding #censuur #pim_lammers #woke #anti-woke #dekolonisatie #diversiteit #markt #marktdenken #censuur

Bewerking van Roald Dahls werk is onderdeel van slappe tijdgeest

NRC

Censuur - Dat de boeken van Roald Dahl herschreven worden is geen verrassing te noemen, schrijft Daniela Hooghiemstra. Marketeers draaien de verbeelding de nek om.

‘Sensitiviteitslezers’ van de Britse uitgeverij Puffin hebben de boeken van Roald Dahl herschreven. In de plaats van bijvoeglijke naamwoorden die beledigend kunnen zijn, hebben ze zachtere termen verzonnen en ook hebben ze uitleg toegevoegd, zoals dat een vrouw geen heks hoeft te zijn om een kaal hoofd te hebben. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Dahl nam kinderen over een glibberig paadje mee naar een wereld die, hoe vreemd en genadeloos ook, behaaglijk was. Immoraliteit vormt de essentie van zijn werk, en opent voor kinderen die van volwassenen gewend zijn te horen wat wel of niet juist is, luikjes. Het verzachten van zijn taal is dan ook wel de meest belachelijke interventie die strijders voor inclusie tot nu toe gepleegd hebben, en het is jammer dat Dahl zelf niet meer in leven is om de daders met een bevroren lamsbout literair de hersens in te slaan en die, eenmaal ontdooid, op te eten met de politiemannen die komen om de moord op te lossen.

Kort hiervoor woei de wind in Nederland nog uit andere hoek: Pim Lammers, uitgekozen om het Kinderboekenweekgedicht te schrijven, werd ‘gecanceld’ door reactionairen, die op hun manier ‘ontwaakt’ reageerden op het feit dat hij in 2016 een erotisch verhaal schreef over de relatie tussen een voetbaltrainer en zijn minderjarige pupil. (...)

In het moraliserende vuur dat van twee kanten komt, sterft de verbeelding en het intellectuele debat daarover valt tegen. Alleen Salman Rushdie, een half leven bedreigd en na een aanslag nog maar met één oog, verdedigde tot nu toe het werk van collega Dahl. (...) Maar des te sterker is Rushdie’s argument dat niet de moraliteit, maar de verbeelding bescherming verdient. Het individu dat zichzelf altijd en overal centraal stelt, lijkt dat intussen niet meer te begrijpen. Dat fictie nu juist niet gaat over wie je zelf bent of denkt te moeten zijn, gaat er in een tijdperk waarin copywriters de bestsellerslijsten aanvoeren, nog moeilijk in, net zo min als het idee dat één waarheid een teken van intellectuele armoede is. (...)

Vroeger was het de kerkelijke moraal die aan de verbeelding grenzen stelde, tegenwoordig is het de grillige werking van de markt, die geen ander belang kent dan ‘koop dit nu’. (...)

Hele artikel

> Roald Dahl werd al eerder aangepast aan de tijdsgeest, waarom wringt het nu? (NRC)

Tags: #nederlands #literatuur #jeugdliteratuur #boeken #kinderboeken #roald_dahl #sensitivity_reader #sensitiviteitslezer #uitgever #verbeelding #censuur #pim_lammers #woke #anti-woke #dekolonisatie #diversiteit #markt #marktdenken #censuur