Relschoppen en een grote bek is de snelste route naar macht, weet de boze boer

Merel van Vroonhoven (De Volkskrant)

(...) Want de boer is boos. Dit keer zijn de groene plannen uit Brussel de lont in het boerenkruitvat. De onvermijdelijke overgang naar meer duurzame landbouw. (...)

(Tekst loopt door onder de tekening.)

Merel van Vroonhoven

‘Bloemetjes en bijtjes gaan vóór gevulde buiken van bevolking en boer’, roepen de boeren getergd. Een grotendeels fictief, maar uiterst doeltreffend narratief, zeker wanneer het gepaard gaat met de beproefde boerenprotesttactiek van trekkerblokkades en strontstortpraktijken. Voor de schermen veroordeeld, achter de schermen gretig ondersteund door agro-organisaties en multinationals uit de voedselverwerkings- en pesticidenindustrie, die hun lucratieve winsten niet graag zien verdampen en dus geen enkel belang hebben bij verandering. Het grootste deel van de Europese landbouwsubsidies belandt immers in de portemonnee van deze hele grote bedrijven, becijferde de The New York Times. (...)

‘Boeren zoeken hun toevlucht tot extreem geweld omdat ze weten dat politici daar gevoelig voor zijn’, zegt Yves Segers, hoogleraar aan de KU Leuven in Knack. Volgens Segers zijn tractoren ‘de tanks van het platteland, waardoor mensen zich laten intimideren en bang worden.’ (...)

Dat er boeren zijn die de gewelddadige acties verafschuwen, bleek deze week gelukkig ook. Helaas worden zij, net als de boeren die best openstaan voor een natuurinclusiever bedrijfsmodel, overstemd door schreeuwende herriemakers. Tekenend voor de huidige tijdgeest waarin relschoppen en een grote bek, versterkt door (sociale) media, de snelste routes naar macht en invloed zijn. Hierdoor wint het kortetermijnbelang van enkelen het steeds vaker van het langetermijnbelang van velen. Schreeuwers zijn verworden tot superhelden in onze extraversie-minnende samenleving. Voor fluisterstemmen van empathie, bedachtzaamheid en nuance is geen plek.

‘Ons einde zal uw honger zijn!’ schreeuwen de boeren in Brussel. ‘Mijn einde de uwe’, fluistert de Natuur. Tot op een dag de stilste stem het uitschreeuwt. Dan kan de vlag weer uit. Halfstok.

Hele artikel

Tags: #nederlands #eu #europese_unie #landbouw #green_deal #natuur #natuurbescherming #vergroening #bestrijdingsmiddelen #pesticiden #agro-industrie #biodiversiteit #boeren #landbouwlobby #lobby

Europarlement schrapt terugdringen pesticiden en torpedeert vergroeningsplan landbouw

NRC

Green deal - Een voorstel voor het terugdringen van chemische pesticiden werd afgewezen. Die stap is uniek en toont hoe zwaar de vergroening van de landbouw onder druk staat.

(Tekst loopt door onder de foto.)

.

De vergroeningsplannen voor de Europese landbouw dreigen volledig van de rails te lopen. Woensdag verwierp het Europees Parlement een ambitieuze wet die het gebruik van pesticiden terug moest dringen. De afwijzing is zeer uitzonderlijk en betekent dat het wetsvoorstel vrijwel zeker een vroege dood sterft. Daarmee verdwijnt ook het doel om het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in de EU per 2030 te halveren vrijwel zeker uit zicht.

Het is de eerste keer dat een voorstel uit de zogeheten Green Deal afgewezen wordt, maar die treft direct een cruciale bouwsteen voor de vergroening van de landbouw. (...)

Sarah Wiener, de Duitse Groene Europarlementariër die de onderhandelingen over de wet leidde, sprak van een „zwarte dag voor de samenleving en het milieu – en ook voor boeren die bevrijd willen zijn van de agro-industrie”. (...)

Aanleiding voor de nieuwe wetgeving was de dramatische staat van biodiversiteit in Europa, die, zo blijkt uit talloze onderzoeken, direct samenhangt met het grootschalige gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Pesticiden zoals de omstreden onkruidverdelger glyfosaat worden bovendien in toenemende mate in verband gebracht met gezondheidsschade. Onomstotelijk bewijs voor de samenhang met ziektes als Parkinson is er nog altijd niet, waardoor het middel toegestaan blijft. Juist vorige week verlengde de Europese Commissie de toelating van glyfosaat op de Europese markt met nog eens tien jaar. (...)

Nu de pesticidewet door het Europarlement is afgewezen, lijken de reductiedoelen vrijwel zeker onhaalbaar. (...)

Ook andere groene voorstellen staan onder druk. Dit najaar werd al duidelijk dat de normen voor uitlaatgassen van auto’s niet verder aangescherpt gaan worden. Een voorstel om de voedingsketen vergaand te verduurzamen is helemaal geschrapt, net als een herziening van de lijst verboden chemicaliën. Tenslotte is een plan om de leefomstandigheden van dieren in de bioindustrie te verbeteren flink vertraagd en dreigt dat volgens critici ook verzwakt te worden.

Hele artikel

Tags: #nederlands #eu #europese_unie #landbouw #green_deal #natuur #natuurbescherming #vergroening #glyfosaat #bestrijdingsmiddelen #pesticiden #agro-industrie #biodiversiteit #boeren #landbouwlobby #lobby

De rijken hebben het gedaan

De Groene Amsterdammer

De millennials in de oude industriesteden, die elkaar de maat nemen over vlieggedrag en eetpatroon, zijn blind voor de omstandigheden waaronder hun voedsel, kleding en smartphone worden geproduceerd. Volgens de Amerikaanse geograaf Matt Huber moet de klimaatbeweging de klassenstrijd herontdekken.

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto: Golfbaan en huizen naast de onontwikkelde woestijn op 7 december 2022 bij Palm Desert, Californië. Volgens de U.S. Seasonal Drought Outlook is een vierde opeenvolgend jaar van droogte waarschijnlijk in Californië, ondanks twee recente stormen die in een groot deel van de staat voor neerslag hebben gezorgd © Mario Tama / Getty Images.

1871 was een keerpunt in de geschiedenis van het economisch denken. In dat jaar publiceerden de Oostenrijker Carl Menger, de Fransman Léon Walras en de Brit Stanley Jevons teksten waarin zij de markt in het centrum plaatsten van de wetenschappelijke aandacht. (...)

Oftewel: economie gaat uitsluitend over marktgedrag. (...)

Het zijn de kosten van arbeid, kapitaal en grondstoffen die bepalen hoeveel de consument moet betalen, niet de schaarsteverhoudingen op markten. En zeker bij Marx moet dit worden begrepen als een fenomeen dat mede bestaat bij de gratie van ecologische en sociale processen die zelf pre- of buiten-kapitalistisch van aard zijn. (...)

Menselijke activiteiten zijn ook ondenkbaar zonder een continu stofuitwisselingsproces met de natuur. In Das Kapital weidt Marx uitvoerig uit over hoe kapitalistische winst niet alleen de uitkomst is van het afromen door de kapitalist van de relatieve meerwaarde die de arbeider produceert, maar ook afhankelijk is van de toe-eigening van schaarse grondstoffen en de mogelijkheid om afval, uitstoot en deposities kosteloos over de schutting van de buren te kieperen. In het derde deel van Das Kapital voegt bezorger Friedrich Engels aan een passage van Marx over de chemische transformatie van kool in gas een zinsnede toe waarin hij er fijntjes op wijst dat dit leidt tot de uitstoot van CO2: in 1894! (...)

[D]e jonge Marx was eigenlijk een ecoloog avant la lettre met een opmerkelijke gevoeligheid voor de biologisch-ecologische fundamenten van het menselijk bestaan. (...)

De Amerikaanse geograaf Matt Huber uit het voormalige industriestadje Syracuse in de staat New York is een van de loten aan deze stam. Zijn vorig jaar verschenen Climate Change as Class War: Building Socialism on a Warming Planet is een fantastisch uithangbord voor de conceptuele rijkdom, analytische precisie en thematische diepte die een marxistisch perspectief op de huidige klimaatcrisis te bieden heeft. (...)

Climate Change as Class War maakt, zoals de titel al aangeeft, overtuigend duidelijk dat de strijd tegen klimaatverandering alleen gewonnen kan worden als de klimaatbeweging het belang van klassenstrijd herontdekt en zich niet laat afleiden door de erkenningsstrijd van identitaire bewegingen. (...)

71 procent van alle CO2-emissies die sinds 1988 in de atmosfeer terecht zijn gekomen, schrijft Huber, is afkomstig van een ampele honderd bedrijven, waaronder de grootste olie-ondernemingen, staalfabrieken en chemische concerns, en de grootste voedselproducenten. (...)

Het is om die reden dat Matt Huber en zijn ideologische geestverwanten het woord ‘Antropoceen’ ter aanduiding van het tijdvak waarin de mens de belangrijkste determinant van de klimatologische condities op aarde is geworden, radicaal afwijzen en vervangen door het neologisme Kapitaloceen: het zijn de rijken die verantwoordelijk zijn voor het leeuwendeel van de ecologische destructie. Of nog preciezer: het is de klasse van eigenaren van de productiemiddelen (kortweg kapitalisten geheten) die verantwoordelijk is en dus politiek ter verantwoording moet worden geroepen. Dat is de klassenstrijd waar Huber toe oproept. (...)

Progressieve bewegingen worden gekenmerkt door een bijna neurotische obsessie met de marge en vergeten dat de sleutel voor maatschappelijke verandering niet daar ligt maar bij de grote meerderheid die tot de werkende klasse kan worden gerekend. (...)

[W]ie grote groepen mensen wil mobiliseren moet zich richten op de gedeelde belangen van die mensen; en die gedeelde belangen zijn klassenbelangen: meer bestaanszekerheid bij een rechtvaardige verdeling van de vergroeningsopdracht om klimaatopwarming tegen te gaan. (...)

Huber heeft dan ook weinig op met het degrowth-denken van de romantische tak van de klimaatbeweging. Net zoals Marx en Engels zich in het Communistisch manifest afzetten tegen de idealen van kleinschaligheid en ambachtelijkheid van het utopisch socialisme, en benadrukten dat het communistische eindstation wat hen betrof niet een breuk met de geïndustrialiseerde moderniteit van het kapitalisme was, maar juist een verdere radicalisering ervan, zij het onder meer eigendomsverhoudingen. (...)

Dat is, zegt Huber, de politieke strijd die gestreden moet worden: hoe verdelen we de beschikbare ecologische ruimte op een manier die de mondiale armen noodzakelijke welvaartsgroei toestaat. Niet: hoe stoppen we de mondiale grondstof-intensieve economische groei om snel binnen de beschikbare ecologische bandbreedte te komen. (...)

oortkomend uit de golf van sociale bewegingen in het mondiale noorden van de jaren zestig en zeventig is de klimaatbeweging primair buitenparlementair, beschikt ze over een beperkt actierepertoire (demonstraties, blokkades, ludieke acties) en vertrouwt ze op de veranderingsmacht van de kleine voorhoede voor systeembrede transities. (...)

Volgens Matt Huber is de strijd voor een duurzame toekomst vergeefs als werknemers en burgers geen controle weten te verkrijgen over de productiemiddelen. En dat is een strijd die je niet wint met kleine, leninistische voorhoedes, maar alleen door te bouwen aan grote politieke meerderheden. (...)

Wie door zijn oogharen naar het milieudebat kijkt, ziet inderdaad een opmerkelijke versmalling van het probleem en een al even opmerkelijke technocratisering van de oplossingen opdoemen. Het probleem zou te veel koolstof zijn en de oplossing het beprijzen van dat surplus en het vervolgens construeren van markten waarop die beprijsde koolstof verhandeld kan worden. (...)

De hoogopgeleide professionals die tegenwoordig de industriesteden van weleer bevolken en hun brood verdienen met het analyseren en bewerken van (digitale) ideeën wentelen zich in zalige onwetendheid over de omstandigheden waaronder hun voedsel, hun kleding, hun smartphone en hun schoeisel worden geproduceerd.

Volgens Huber heeft de groeiende afstand tussen de plek van consumptie en de plek van productie ertoe geleid dat het merendeel van de hoogopgeleide stadsbewoners die gaan over politiek, beleid en debat zelf zijn gaan geloven in de schone, groene en vreedzame idylle van het gedeïndustrialiseerde kapitalisme, die hen in een dagelijkse omgeving constant aanstaart. (...)

Fabrieken, werkplaatsen en andere fysieke manifestaties van de bewerking van grondstoffen door arbeid en kapitaal die we productie noemen, zijn simpelweg buiten het blikveld van de meeste burgers beland. (...)

Ten tweede komt het door het breed gedeelde narratief – van academia tot media – dat in het postindustriële kapitalisme van vandaag klasse er niet langer toe doet. Opleiding is belangrijker dan financieel kapitaal. En dus is discriminatie op basis van etniciteit en gender belangrijker geworden dan klasse. (...)

Het gevolg zie je in de klimaatbeweging: een desastreuze combinatie van technocratische marktoplossingen aan de ene kant en een loos appèl op individueel consumptiegedrag aan de andere. En het grootkapitaal is de lachende derde: geen pijnlijke inperkingen van het eigendomsrecht, veel gloednieuwe markten voor groene technologieën, en ondertussen mooie sier makend met een moraliserende agenda van inclusiviteit, diversiteit en duurzaamheid.’ (...)

Huber is erg positief over de oorspronkelijke Green New Deal zoals in 2018 gepresenteerd door Ocasio-Cortez en Markey. Dat is nu ruim vier jaar geleden. Hoe kijkt u daar nu naar?

‘Ik was en ben erg gecharmeerd van de veranderingstheorie die aan het plan ten grondslag ligt. Namelijk dat verduurzaming alleen mogelijk is als je het vooral ten goede laat komen aan de werkenden. (...)

De vraag is alleen of het voldoende is om het diepgewortelde politieke cynisme bij de niet-stemmers te doorbreken. (...) Ik kreeg steeds opnieuw te horen dat het weliswaar mooi klonk, maar dat het toch nooit zou gebeuren. Veertig jaar neoliberalisme heeft kiezers murw gemaakt. (...)

En dat betekent dat het anders moet: niet mobiliseren door verhalen te vertellen en plannen te maken, maar door effectief iets te doen, materieel, aan de leefomstandigheden van de afgehaakten, om op die manier hun vertrouwen terug te winnen.’

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #marx #engels #economie #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #klimaatbeweging #ecologie #natuur #grondstoffen #arbeiders #kapitaal #klassenstrijd #klimaatbeweging #consumentisme #markt #marktdenken #marktfundamentalisme #antropoceen #kapitaloceen #identitaire_bewegingen #degrowth #vergroening #duurzame_energie #green_new_deal #verduurzaming