Het toneelstuk ‘Jan Pieterszoon Coen’ was omstreden. De reden? De ontmanteling van zijn mythische status.

NRC

Versmade kunst - Deze zomer verschijnt in NRC de serie Versmade kunst, over kunstwerken die om diverse redenen zijn afgewezen. Aflevering 6: Het toneelstuk ‘Jan Pieterszoon Coen’ was volgens de burgemeester van Amsterdam een gevaar voor de openbare orde.

In 1931 schreef dichter en schrijver Jan Jacob Slauerhoff (1898-1936) zijn eerste en enige avondvullende toneelstuk Jan Pieterszoon Coen, over de ondergang van de vierde gouverneur-generaal van de VOC. Vanwege de politieke gevoeligheid werden door de jaren heen meerdere ensceneringen ervan op het laatste moment geannuleerd of zelfs verboden. Het stuk geldt inmiddels als een van de meest omstreden toneelstukken van Nederlandse bodem. (...)

In elf taferelen laat Slauerhoff de laatste maanden van Jan Pieterszoon Coen voorbijkomen, waarin hij diens mythische status als nationale held genadeloos ontmantelt. Slauerhoff schildert Jan Pieterszoon Coen in het stuk af als angstige, gewelddadige en onvoorspelbare massamoordenaar, een hebzuchtig en racistisch heerser die zich ronduit tiranniek opstelt ten opzichte van zijn directe omgeving. Hij ging drastisch in tegen het publieke beeld van de VOC-topman: Coen werd destijds vooral geroemd als grondlegger van de Gouden Eeuw.

Hij gaf daarmee een kritisch tegengeluid dat politiek gevoelig lag. Inmiddels legendarisch is het verbod van de Amsterdamse burgemeester d’Ailly in 1948, zes dagen voor een groots aangekondigde uitvoering ter gelegenheid van de opening van de Boekenweek. Het was ten tijde van de politionele acties in Indië en aangenomen wordt dat de autoriteiten een dergelijk kritische blik op de gouverneur-generaal niet konden gebruiken. De opvoering ervan, oordeelde de burgemeester, zou „ongetwijfeld de openbare orde in gevaar hebben gebracht” – al bleef een officiële opgaaf van reden voor het verbod uit. (...)

Ook in 1961 stak de Amsterdamse burgemeester, Gijs van Hall in dit geval, een stokje voor een openbaar toegankelijke enscenering van het stuk. Ditmaal vanwege de Nederlandse betrokkenheid bij de crisis in Nieuw-Guinea, die Nederland op veel internationale kritiek kwam te staan. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #literatuur #toneel #slauerhoff #voc #Jan_Pieterszoon_Coen #coen #indie #oost-indie #nederlands_indie #nieuw-guinea #nederlands_nieuw-guinea #kolonie #kolonialisme #racisme #gouden_eeuw #massamoord #banda #banda_eilanden #nootmuskaat #specerijen #politionele_actie #koloniale_oorlog #indonesie #papua #papoea #west_papua #kunst #cultuur #censuur #koloniale_geschiedenis

‘Killed like animals’: documents reveal how Australia turned a blind eye to a West Papuan massacre

The Guardian

Dozens of West Papuans were tortured and thrown into the sea 23 years ago. Days later, Australia knew details of the attack, yet remained silent. (...)

Women and children were cut down before his eyes. Some were singing hymns as the troops opened fire.

Bullets tore through the neck and stomach of two of his friends.

“They were killing like they killed animals,” he says. “They don’t think these are human beings, they are thinking these are animals.”

Korwa’s skull was cracked from the butt of an Indonesian soldier’s rifle and his stomach was bleeding heavily from a machete wound. (...)

In the 23 years since, not one person has been charged with the killings. The massacre is not recognised officially and no government or international inquiry has reported on it.

The Indonesian government has either denied or downplayed the deaths. (...)

Australia has only ever offered a muted response, expressing concern to the Indonesian government but not condemning the massacre.

The true extent of the Howard government’s knowledge of the massacre has, until now, largely remained unknown.

But a newly released, unredacted intelligence report handed to Guardian Australia reveals an Australian intelligence officer provided the government with compelling evidence just 11 days after the killings that Indonesia “almost certainly used excessive force against pro-independence demonstrators”.

The same officer was also handed photographic evidence by West Papuans on Biak, at great risk to their safety. The photos were distributed to his superiors within defence, but never saw the light of day.

New evidence suggests they have since been destroyed by the defence department, despite consistent calls for a proper investigation into the atrocity. (...)

Full article

> More on West Papua (formerly Netherlands New Guinea)

Yudha Korwa fled West Papua and came to Australia in 2006 after a massacre by the Indonesian military. Photograph: Christopher Hopkins/The Guardian.

Tags: #new_guinea #dutch_new_guinea #papua #west_papua #papua_merdeka #independence #act_of_free_choice #referendum #human_rights #racism #discrimination #indonesia #media #censorship #censor #news #freedom_of_the_press #press_freedom #nederlands_nieuw-guinea #human_rights_abuse