Ons slavernijverleden is niet alleen trans-Atlantisch. Maar van slavernij in de Oost hebben we geen idee
Marcia Luyten (De Volkskrant)
Nadat Ella Schaap in 1939 naar Batavia was gevaren om met haar man een tabaksplantage op Noord-Sumatra over te nemen, deed ze een gruwelijke ontdekking. Als vrouw van een plantage-eigenaar werd ze geacht grote diners te geven – tot zover niks vreemds. Om genoeg mensen in de keuken en bediening te hebben, werd het huispersoneel aangevuld met plantagewerkers. De arbeiders werden gehaald uit de barakken een eind bij het huis vandaan, naast de open schuren waar tabaksbladeren als vleermuizen ondersteboven aan stokken hingen te drogen. Om te kunnen werken, werden de arbeiders bevrijd van de kettingen om hun polsen.
Het was 1939. Tachtig, ja TACHTIG jaar nadat Nederland de slavernij in Oost-Indië had afgeschaft. Vier jaar later, in 1863, waren de koloniën in Suriname en de Cariben gevolgd. Rijkelijk laat allemaal; de Engelsen deden in 1833 slavernij in de ban, alleen Portugal en Spanje hielden in Europa langer vast aan lijfeigenschap. (...)
Na jaren duwen en trekken, hangen en wurgen, verhalen vertellen, onderzoek doen, lobby en smeekbedes door de nazaten van slaafgemaakten uit Suriname, is Nederland nu bezig zich serieus te verhouden tot dat pijnlijke verleden. (...)
Maar ons slavernijverleden is niet alleen trans-Atlantisch. Ook in de kolonie in de Oost was slavernij, en onderzoek daarnaar staat pas aan het begin.
Die onwetendheid heeft drie redenen. De Indonesiërs waren niet in de romp van een galjoen naar een ander continent ontvoerd, maar gevangen in eigen land. En dus minder zichtbaar. Ook kwamen nazaten van Indonesische slaafgemaakten niet met zoveel naar Nederland als die uit Suriname. Het waren deze afstammelingen van Surinaamse slaven die, door niet op te geven, een correctie van de geschiedschrijving afdwongen.
De derde reden zag ik pas onlangs. (...) Laatst interviewde ik voor de radio een Indonesische vrouw over de verschrikkingen van de koloniale oorlog die zo lang ‘politionele acties’ was blijven heten. In Indonesië is daar weinig belangstelling voor, vertelde ze. Het land kijkt met trots en voldoening terug op de geleverde strijd. ‘Wij hebben gewonnen.’ (...)
In werkelijkheid moet die [slavernij in Nederlands-Indië] veel omvangrijker zijn geweest dan de slavernij in het Westen. De kolonie was vele malen groter dan Suriname en de Caribische eilanden. Het aantal plantages vele malen hoger. De hoeveelheid slaven zou navenant een veelvoud kunnen zijn. Maar we hebben geen idee.
In een wederzijds niet willen weten bleef de Indische slavernij toegedekt. (...)
> Zie ook: Nauwkeurig registreerden de Nederlanders alle slaafgemaakten in Indonesië (NRC)
> Zie ook: Afgeranseld, ‘en den geest gegeven’ (NRC)
Marcia Luyten
Tags: #nederlands #nederland #indonesie #nederlands_indie #indie #slavernij #boeken #reggie_baay #kolonie #geschiedenis #koloniale_geschiedenis
