#politiek

berternste2@diasp.nl

Formerende partijen kijken weg als het om Wilders gaat, en normaliseren zo zijn ideeën

NRC (€)

Een opmerkelijke stilte daalde neer over Den Haag, nadat PVV-leider Geert Wilders vorige week vrijdag in Boedapest had gesproken op CPAC Hungary. (...)

(Tekst loopt door onder het logo.)

Logo van NRC

De stilte zette door ná zijn toespraak, en dat is nog ernstiger. Hij sprak in Boedapest een klassiek Wilders-verhaal uit, zonder direct hard nieuws, maar het was een opeenstapeling van apocalyptische denkbeelden. Hij had het over „bedreigingen van binnenuit en van buitenaf”, „no go-zones waar onze vrouwen en dochters niet langer veilig zijn”, en schilderde immigratie af als een project van duistere elites, die ook nog eens, onder meer, „het onderwijs aan kinderen perverteerden”. (...)

De andere drie partijen [in de regeringsformatie] reageerden niet, in de vermoedelijke hoop dat alles weer voorbij zou gaan – op naar de volgende toespraak, tweet of uitspraak. Wilders weet wat hij al vermoedde: zijn speelruimte is immens. Een duidelijk signaal aan Wilders – afkeuring, een correctie, een waarschuwing – was het allerminste dat ze hadden kunnen geven. Maar zelfs dat kwam niet. (...)

De PVV staat niet buiten de orde, maar ís de orde. Andere partijen kijken weg als Wilders extreme uitspraken doet, of imiteren hem zelfs. Dat was overigens al een tijd gaande, onder meer bij de VVD. Maar sinds november vorig jaar is dit proces versterkt. De drie formerende partijen, die over ruim een week verder gaan onderhandelen met de PVV, behandelen Wilders’ standpunten als volstrekt redelijk. (...)

Normalisering is niet alleen zwijgen op momenten dat dat beter uitkomt, maar ook het overnemen van Wilders’ ideeën, en zijn harde, op de persoon gerichte politieke stijl. Dat proces is het gevolg van een tragisch gebrek aan tegenspraak.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #politiek #formatie #pvv #wilders #nsc #bbb #vvd #populisme #extreemrechts

berternste2@diasp.nl

Macron pompt nieuwe urgentie in Europees debat

Luuk van Middelaar (NRC)

(...) Aan de Sorbonne hield de Franse president een frappant lange toespraak vol oude en nieuwe plannen – rakend aan alles van Europese defensie en interrail, tot industrie en internetregulering. Veel van dit beleidsprogramma zal komende tijd, al dan niet via de Brusselse band, zijn weg naar Nederlandse debatten en besluiten vinden. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Luuk van Middelaar
Luuk van Middelaar

Toen hij zich eind 2016 als piepjonge politicus in de Franse presidentsrace stortte, liep Macrons analyse voor op die van vrijwel al zijn collega’s. Het was het jaar van de dubbele schok van Brexit en Trump, die de EU tot aan de afgrond bracht. Paniek heerste. Uit die kwetsbaarheid putte Macron een nieuwe kracht, verwoord in de notie van ‘Europese soevereiniteit’. (...)

Nadien volgden nog de Covid-pandemie en de Russische oorlog in Oekraïne. (...) Tegelijk moet veel van het praktische werk om de EU strategischer en robuuster te maken nog gebeuren. (...)

[Macron] redeneert: de wereld is nog sneller in Europa’s nadeel veranderd dan ik in 2017 al vreesde. De mondiale spelregels zijn op drie vlakken fundamenteel gewijzigd. Militair, met Rusland en Iran die steeds openlijker de kaart van nucleaire dreiging trekken. Economisch, met een wereldhandelsorde die definitief kapot is, die ook de VS niet meer kunnen redden (en waarin alleen de EU nog gelooft). En cultureel, met een op hol slaande digitale sfeer die de geestelijke gezondheid van onze kinderen en de democratie bedreigt. Zo pompt Macron in elk geval nieuwe urgentie in het debat, ter versnelling en uitbouw van wat al in gang is gezet. (...)

Sprak de president tot een Europees of Frans publiek? (...)

Vorige week liepen Franse en Europese boodschappen in elkaar over. (...)

Niettemin leert het Europese partners waarop Frankrijk ook na die verkiezingen van 6-9 juni zal hameren, bij de komende topbenoemingen en het programma voor de volgende Commissie. Denk aan gezamenlijke wapenproductie alsmede staatssteun en nieuwe fondsen voor strategische industrie en technologie.

Wie daar in Den Haag niet in meewil, zal een tegenverhaal moeten hebben dat sterker is dan ‘nee’.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #politiek #europa #eu #europese_unie #oekraine #sociale_media #defensie #frankrijk #macron #wereldhandel #economie

berternste2@diasp.nl

Duitsland demonstreert, Nederland praat over een kabinet met radicaal-rechts

Toine Heijmans (De Volkskrant)

Achternagezeten door echo’s uit de Tweede Kamer rij ik naar Duitsland, waar ze wel betogen tegen de opmars van radicaal-rechts, met miljoenen mensen, al wekenlang. Het is een druilerige, doordeweekse dag in Emden en toch staan onder het stadhuis driehonderd demonstranten, en als ik me bekendmaak als Nederlander zeggen ze: dat hadden we niet van de Nederlanders verwacht. Dat ze het zo laten gebeuren.

Daniël Zempel, een van de organisatoren, zo netjes mogelijk: ‘We zijn wel wat verwonderd. Voor veel Duitsers zijn jullie het lichtende voorbeeld van een liberaal land.’ (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van demonstratie
Demonstratie voor de democratie op woensdag in de noordelijke havenstad Emden, Duitsland. Beeld Toine Heijmans.

Geert Wilders wordt in Duitsland gezien als ‘prototype voor andere populisten’, zegt Daniël Zempel. Dat niemand tegen hem demonstreert valt op. (...)

‘De partij van Wilders lijkt ons nog wat extremer dan de AfD,’ zegt Wolfgang Henkelmann, ‘hier durft niemand te zeggen: moskeeën moeten dicht.’ Radicaal-rechtse politici versterken het ‘Alltagsrassismus’, zegt hij ook: ze maken het abnormale normaal.

En: ‘Hebben jullie in Nederland geen verzetscultuur?’ (...)

In Duitsland noemen ze ons ‘Gutmenschen’, zegt Daniël, ‘dat is wat radicaal-rechts altijd doet: een etiket plakken. Het is een effectieve manier om een groep het zwijgen op te leggen.’ De Afd eigent zich ‘het volk’ toe, zegt hij ook, ‘alsof ze de enige vertegenwoordiger zijn. Maar dat zijn ze niet.’

En daarom staan ze vanavond hier, en zijn er dit weekend in Duitsland opnieuw grote demonstraties. ‘Het helpt, je ziet de toon in de maatschappij veranderen. We verliezen iets van waarde, dan is het belangrijk sterk te blijven.’

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #duitsland #pvv #wilders #afd #extreemrechts #demonstratie #populisme #politiek #discriminatie #racisme

berternste2@diasp.nl
berternste2@diasp.nl

De complexiteit van onze tijd wordt platgeslagen in instagramposts en talkshowinterviews

Vrij Nederland (€ - alleen vandaag gratis)

Alle grote ontwikkelingen in de wereld – of ze nu geweldig zijn, of catastrofaal – zijn het gevolg van een complex samenspel van tal van factoren. Maar daar is geen oog meer voor. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van talkshowtafel gezien door tvcamera
Fotografie Phil Nijhuis/ANP

[H]oe meer inzicht in de complexiteit van de (politieke) aanloop naar een gebeurtenis, hoe banaler het menselijk handelen binnen die complexiteit blijkt. We leven in een tijd waarin voor zo’n analyse nauwelijks ruimte is, of het nu over oorlogen, klimaatverandering of #MeToo-affaires gaat.

Sterker nog, de benadering is inmiddels volledig omgekeerd: de complexiteit is platgeslagen in talkshowinterviews of instagramposts, het menselijk handelen ligt onder een vergrootglas. Aan individuen worden bovennatuurlijke krachten toegedicht: iemand is eigenhandig schuldig aan een conflict, omstanders zijn ‘goed’ of ‘fout’, een beroemd figuur wordt gezien als hoofdoorzaak van geweldige dan wel catastrofale ontwikkelingen in de wereld. Er is minder aandacht voor het duizelingwekkende web van historische, (geo)politieke, economische en ideologische factoren dat achter die ontwikkelingen schuilgaat. (...)

Betekent dit dan dat niemand verantwoordelijk is voor wat dan ook? Dat elk conflict of probleem een samenloop van omstandigheden is waarvan het moment van ontploffing door een willekeurige godheid wordt bepaald? Integendeel. (...)

Voor 2024 wens ik een wereld met meer aandacht voor de achtergronden en minder voor de poppetjes. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #oorlog #metoo #achtergrond #complexiteit #poppetjes #talkshow #media #journalistiek #geopolitiek #complottheorie #boeken #politiek #sociale_media

berternste2@diasp.nl

De terreur van schelden en bedreigen (onder meer via sociale media) werkt. Diep treurig!

Sigrid Kaag geen lijsttrekker voor D66 bij komende verkiezingen vanwege zorgen om haar gezin

NRC

De reden voor het neerleggen van haar werk is de zware wissel die haar functie heeft getrokken op haar gezin, aldus de politica. Kaag wordt ernstig bedreigd en zwaar beveiligd, dat valt haar familie zwaar. (...)

Foto van Sigid Kaag
Sigrid Kaag, demissionair minister van Financien, na de val van het kabinet. Foto Bart Maat.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #politiek #sociale_media #bedreigingen #beveiliging #d66 #kaag #sigrid_kaag #verkiezingen #haatzaaien #seksisme

berternste2@diasp.nl

Mensen zijn zelf de natuur, stupid

Marijn Kruk (NRC)

We weten wat er aan de hand is met het klimaat, maar toch doen we te weinig. (...)

Maar als er én draagvlak is én er gebeurt te weinig, lijkt het me vooral dat er iets mis is met onze politieke organisatie. En er is, denk ik, nog een fundamenteler probleem, van filosofische aard. Lastig te bevatten in een pragmatisch ingesteld land als Nederland, maar we kunnen er niet omheen: de mens heeft de band met zijn leefomgeving doorgesneden. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Marijn Kruk
Marijn Kruk

Op enig moment is er een scheiding aangebracht tussen ‘de mens’ en wat bekend zou komen te staan als ‘de natuur’. (...)

Die toe-eigening klinkt nog steeds door in goedbedoelende zinnetjes als ‘we moeten het klimaat redden’. Maar het klimaat heeft niets te vrezen; wij zijn het die gered moet worden van het klimaat. We spreken onze zorgen uit over ‘de biodiversiteit’, maar zonder onszelf daarin als een van de soorten te beschouwen.

Deze manier van denken rechtvaardigde eerder tal van moreel dubieuze situaties (van kolonisatie tot onverantwoorde exploitatie tot de bio-industrie), maar blijkt inmiddels ronduit gevaarlijk. (...) Hoog tijd dus om af te rekenen met de tweedeling mens-natuur. Maar hoe? (...)

Laat ons beter spreken over le vivant stelt Morizot voor, het levende. Dat verbindt ons met al het andere leven op aarde dat bedreigd wordt, en met de evolutie, dus waar we vandaan komen. „Het is geen slogan, maar een routekaart”, benadrukte Morizot in interviews.

Ik volg hem wel: weg met de natuur; leve het levende!

Hele artikel

Tags: #nederlands #boeken #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #politiek #Bruno_Latour #Philippe_Descola #Baptiste_Morizot #latour #descola #morizot #natuur #natuurbescherming

berternste2@diasp.nl

Van Brexit tot Trump: we zijn in de tijd van de grote desillusies beland

NRC

Donkere wolken hangen boven ons: een verstoorde wereldorde, een klimaatcrisis. Maar in Nederland gaat het amper over de grote boze wereld. (...)

(Tekst loopt door onder de illustratie.)

Illustratie

In 2014 pikte Vladimir Poetin straffeloos de Krim in. Donald Trump won twee jaar later het Amerikaanse presidentschap, Jair Bolsonaro werd in 2018 president van Brazilië. De Britten braken met de Europese Unie. Het waren aardschokken, tekens aan de wand.

Nog geen tien jaar later zijn we in de tijd van de grote desillusies beland, op de boulevard of broken dreams. Trump heeft Amerika allesbehalve ‘great’ gemaakt; hij heeft de democratie in vier door uitzinnige schandalen geplaagde jaren uitgehold, zijn radicale aanhang opgehitst met leugens om zijn mislukking en corruptie aan het zicht te onttrekken. Brexit heeft Britain, zoals van alle kanten werd voorspeld, vooralsnog eerder kleiner gemaakt dan global. (...)

Toen Poetin begin 2022 zijn imperialistische fantasieën daadwerkelijk wilde verwezenlijken, spatten die in een paar weken uiteen op de slagvelden in Oekraïne. Hij heeft Rusland niet groot gemaakt, maar naar de rand van de afgrond gebracht. (...)

In de VS heerst de geest van een burgeroorlog. Het zuivere ressentiment dat door Trump en zijn aanhang wordt aangejaagd, heeft de Republikeinse Partij nog altijd in zijn greep. (...)

In Rusland heeft de brutale assertiviteit plaatsgemaakt voor kosmisch slachtofferschap: iedereen is tegen ons, de halve wereld is erop uit om ons te vernietigen, leve de geest van Stalingrad. (...)

Intussen gaat het in Nederland nauwelijks meer over de grote boze wereld – echt verbazingwekkend. Ik kan me vergissen, maar het lijkt erop dat er een algemene verwachting is dat het na de oorlog gewoon weer business as usual zal zijn, dat onze levens er – na de korte schrik over de hoge gasprijzen – niet blijvend door geraakt zullen worden. (...)

De politiek heeft zich, zeker na de Provinciale Statenverkiezingen, met overgave vastgebeten in het kleine. (...)

Maar intussen lijkt het er wel op dat de grote wereld geriefelijk uit het zicht is geraakt, alsof de donkere wolken die zich boven ons hebben samengepakt – de heftig verstoorde wereldorde, de klimaatcrisis – allemaal de schuld zijn van een slecht functionerend kabinet en een premier die over zijn houdbaarheid heen is. (...)

Met het opeisen van het recht om gezien te worden, zo lijkt het, eist de ongeziene Nederlandse burger ook het recht om, wanneer het gaat over wat buiten zijn wereld ligt, zijn ogen stijf dicht te knijpen. Ook die ontkenning zal niet houdbaar blijken, daar kun je op wachten, ook die illusie zal stuklopen op de muur van de harde werkelijkheid.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #brexit #trump #poetin #krim #wereldorde #klimaatcrisis #stikstof #bbb #bolsonaro #politiek #geopolitiek

berternste2@diasp.nl

Jeroen Pauw collaboreert met de macht voor een paar grijpstuivers

Villamedia

Mark Koster laat in de rubriek 'In de Coulissen' zien wat zich achter de gordijnen van het journalistieke toneel afspeelt. Dit keer een analyse over Jeroen Pauw, die in Kosters ogen van nuttige journalistieke hofnar is verworden tot een lakei van de commercie en een fanatieke uitdrager van tv-clickbait. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Mark Koster
Mark Koster

[BNNVARA] heeft Jeroen Pauw ingehuurd om op zondag 12 maart een knaldebat te organiseren ter ere van de Provinciale Staten verkiezingen.

In de ene hoek: de premier en de lijstrekker voor de Eerste Kamer fractie, Edith Schippers. In de andere hoek: PvdA partijleider Attje Kuiken en Jesse Klaver van GroenLinks. Motto van de politieke bokswedstrijd: Linksom of rechtsom. (...)

De opzet is een krankzinnig construct. Niet één van de vier deelnemers staat op het stembiljet. Het is een debat-gedrocht om de VVD te plezieren. De VVD, een liberale partij zonder eigenschappen, wil zich profileren als hét rechtse alternatief en hoopt met de tv-twist het nieuwlinkse monsterverbond weg te kunnen zetten als rood-groen gevaar. (...)

BNNVARA boeit waarheidsvinding uiteindelijk niet wezenlijk, de omroep vecht voor lijfbehoud. De omroep aast op een tijdslot door een populaire presentator naar voren te schuiven, die het debat ook nog zelf mag produceren. (...)

Het is des te pijnlijker om te zien dat zelfs het commerciële RTL de uitnodiging voor het Snollebolleke debat weigerde. Ook Talpa had in de gaten dat de opzet stonk. Sam Hagens, de presentator van dienst van HLF8, confronteerde Pauw met zijn ‘misser’.

Pauw, die er een handje van heeft critici te kleineren als hij wordt aangevallen, lachte even mee, maar toonde toen zijn ware aard weer. ‘Maar het is niet zo dat als je zes keer hetzelfde zegt, dat het daardoor meer waar wordt’, bitchte hij tegen Hagens.

Conclusie: we kunnen vaststellen dat de commerciële omroepen over meer journalistieke ruggengraat beschikken dan het publieke BNNVARA. (...)

Jeroen Pauw, lang de nuttige journalistieke hofnar is verworden tot een lakei van de commercie en een fanatieke uitdrager van tv-clickbait. Maxim Februari stelde recent in Vrij Nederland vast dat het bevragen van de macht niet langer onderdeel uitmaakt van de gereedschapskist van het journaille.

De zachte collaboratie met de macht zal de journalistiek uiteindelijk ten gronde richten.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland media #journalist #journalistiek #omroep #bnnvara #jeroen_pauw #politiek #verkiezingen #debat #tv-debat #politiek

berternste2@diasp.nl

De echte dreiging voor democratieën? De invloed van technologie, aldus techcriticus Jamie Susskind.

NRC

Interview | Jamie Susskind - Mensen zijn niet perfect. Dus hoe kan je erop vertrouwen dat softwareontwikkelaars technologie ontwikkelen die mensen en democratieën dient? Hoog tijd om na te denken over betere controle. (...)

Het grootste probleem van dit digitale tijdperk is níét dat de grote technologiebedrijven lak hebben aan onze privacy. De echte dreiging voor ons, en onze democratieën, is breder. Namelijk: dat Google, Meta, Amazon en de andere grote techbedrijven een enorme politieke factor zijn geworden, terwijl ze nauwelijks ter verantwoording te roepen zijn. (...)

(Tekst loopt door onder de illustratie.)

Illustratie

Hij geeft zelf een krachtige voorzet, inclusief praktische suggesties, in zijn vorig jaar verschenen boek The Digital Republic; On Freedom and Democracy in the 21st Century.

Susskind richt zijn pijlen niet in de eerste plaats op de techreuzen of op de topmannen die het daar voor het zeggen hebben. Hij spreekt over „ons gemeenschappelijke falen” om technologie in goede banen te leiden. „Veel te lang hebben we digitale technologieën bekeken vanuit de optiek: wat hebben we er als consument aan, of wat is de commerciële waarde ervan? Ik vind dat we er in politieke termen over moeten denken.” (...)

„Nu gaan we een tijdperk in waarin technologie [bijv. ChatGPT] politieke betogen kan opstellen. Sneller, en soms beter, dan de gemiddelde mens dat kan. Dat vind ik nogal een wezenlijke verandering voor onze democratie.” (...)

„Straks hebben we het niet meer over door technologie geschreven regels op een pagina, maar over door AI gegenereerde gezichten en stemmen die overtuigend zijn. Ze kunnen er zelfs op worden toegesneden om speciaal aantrekkelijk te zijn voor de specifieke persoon die ernaar kijkt.

„Daarom zeg ik: het digitale is politiek.” (...)

„[Software engineers] oefenen macht uit over ons leven. Ze reguleren de informatie die via digitale systemen over de wereld wordt verspreid. De algoritmes die ze schrijven, kunnen invloed hebben op het functioneren van de democratie en op kwesties van sociale rechtvaardigheid: op de toewijzing van woningen, de vaststelling van verzekeringspremies of het functioneren van ons strafrechtelijk systeem. Als je regels schrijft die miljoenen mensen moeten volgen, dan is dat politiek – ook al komt er geen parlement aan te pas.” (...)

„Bij artsen, advocaten, bankiers en exploitanten van kerncentrales vertrouwen we er ook niet zomaar op dat ze de juiste beslissingen nemen. Zij moeten voldoen aan normen en regels, omdat we weten dat mensen, en de instellingen die ze oprichten, niet perfect zijn.” (...)

„Je zou van digitale systemen bovendien kunnen eisen dat ze gecertificeerd zijn, zodat je ervan op aan kan dat ze aan bepaalde normen voldoen en je data er veilig zijn. Als je een gebouw binnenloopt, word je ook niet geacht zélf de kwaliteit van de architectuur te inspecteren. Je mag ervan uitgaan dat het veilig is en dat daarop is toegezien. Als je in een auto stapt, kan je er ook van op aan dat hij is goedgekeurd. Ik zie niet in waarom zo’n certificatie niet ook geregeld kan worden voor kunstmatige intelligentie of andere krachtige digitale technologieën.” (...)

Hele artikel

Omslag boek

Tags: #nederlands #boeken #technologie #ai #artificial_intelligence #kunstmatige_intelligentie #politiek #democratie #big_tech #tenologiebedrivn #regulering #algoritme #haatzaaien #google #alphabet #meta #facebook #apple #microsoft #twitter #amazon #social_media #software #softwareontwikkelaar #chatgpt #zoekmachine #data #big_data

berternste2@diasp.nl

Holocaustonderzoek rammelt aan alle kanten: steekproef niet representatief, percentages lukraak opgeteld

De Volkskrant

Dát er Nederlandse jongeren zijn die de Holocaust ontkennen, staat vast en is een misstand op zich. Maar betreft dat een op de vier, zoals de Amerikaanse organisatie Claims Conference beweert? Waarschijnlijk niet, blijkt bij nadere inspectie van de cijfers die de organisatie woensdag met veel tamtam naar buiten bracht.

‘Ik kan slecht tegen de suggestie dat je een Holocaustontkenner zou zijn als je de historische cijfers niet zo goed kent. Toch is dat wat hier gebeurt’, zegt hoogleraar statistiek Casper Albers (Rijksuniversiteit Groningen), na inzage in het onderzoek. Ook Albers benadrukt dat hij absoluut de Jodenvervolging niet wil relativeren. ‘Juist zo’n belangrijk onderwerp verdient goed onderzoek. En dit rapport rammelt aan alle kanten.’

De politiek schoot woensdag niettemin in de hoogste alarmfase. (...)

Om de cijfers toch nog een beetje representatief te krijgen, verdeelde men de deelnemers in leeftijdsgroepen. Daarbij gaat echter van alles mis: zo is iedereen onder de 40 bestempeld tot ‘jongere’. Ook blijkt een op de drie mensen die de telefoon opnam student, een zware oververtegenwoordiging.

Van de bevraagde 40-minners onderschrijft niet een kwart, maar 6 procent de stelling dat de Holocaust een ‘mythe’ is. Nog eens 17 procent was het eens met de stelling dat het aantal Holocaustslachtoffers sterk overdreven is. Vandaar 23 procent: voor de presentatie aan de buitenwereld telde men beide percentages op. (...)

Ook de andere hoofdboodschap van Claims Conference, dat Nederland verhoudingsgewijs de meeste Holocaustontkenners heeft, houdt bij nadere inspectie geen stand. (...)

Hele artikel

Foto van holocaustmonument
Het Holocaust Namenmonument aan de Weesperstraat in Amsterdam, de voormalige Jodenbuurt. Het ontwerp is gemaakt door Daniel Libeskind.Beeld Arie Kievit.

Tags: #nederlands #nederland #holocaust #geschiedenis #joden #jodenvervolging #onderwijs #educatie #geschiedenisonderwijs #holocaustonderzoek #statistiek #claims_conference #politiek #waan_van_de_dag

berternste@pod.orkz.net

Gaat Habermas ons helpen bij ons sociale mediagebruik?

NRC

Filosofie - Sociale media beloven een vrije uitwisseling van gedachten onder burgers, maar volgen louter de logica van de markt en de privé-sfeer. Jürgen Habermas, nestor van de democatie-filosofie, zoekt een uitweg. (...)

Minder goed nieuws is de boodschap die Habermas in zijn essay brengt: onze publieke sfeer is er niet best aan toe.

De problemen zijn als volgt samen te vatten: sociale media zijn in handen van multinationals met een verdienmodel dat draait op de ruil van gebruikersdata voor gratis toegang tot de dienstverlening van hun sociale platformen. Dat platformkarakter van sociale media maakt dat iedere gebruiker tevens auteur is van ongeredigeerde, publiek toegankelijke uitingen. De algoritmes waarop het verdienmodel van de mediabedrijven is gebaseerd, benaderen gebruikers echter niet als burgers die argumenten uitwisselen over het algemeen belang, maar als consumenten met persoonlijke voorkeuren. Dat leidt ertoe dat gebruikers zichzelf ook zo gaan zien en het platform vooral gebruiken als een publicatiekanaal van persoonlijke leefstijlkeuzes en meningen. Ze spreken zichzelf en elkaar niet langer aan als burgers die standpunten onderbouwen met het oog op het algemeen belang.

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

Omslag boek

Dit maakt de openbaarheid van sociale media een vreemd gedrocht. Het is een sfeer die vrije uitwisseling belooft, maar de logica en taal van de private sfeer volgt. (...)

Sterker nog, wie sociale media werkelijk als democratische publieke sfeer probeert te gebruiken, wordt genadeloos gestraft. Wie iets probeert te zeggen over het algemeen belang wordt hypocrisie verweten; wie van standpunt verandert na overtuigd te zijn door een beter inzicht is zwak of onbetrouwbaar. Resultaat: gebruikers beroepen zich op niets anders dan hun eigen ervaringen, belangen en perspectieven en zetten daarbij hun hakken in het zand, want hun identiteit staat op het spel.

Een uitstekende voedingsbodem voor nepnieuws, aldus Habermas. (...)

In de logica van de deal waarop sociale media is gebaseerd – gratis, ongereguleerde toegang tot publiciteit in ruil voor gebruikersdata – is de bijdrage van een wetenschapper of journalist evenveel waard als die van iedere andere consument van sociale media. Dit is de logica van de kapitalistische vrije markt, waarin vrijheid gelijk staat aan ongereguleerdheid, de vrijheid te zeggen en doen wat je kunt en wilt, zonder dat iemand je aan regels houdt die voorbij de regels van de ruilhandel gaan.

De democratische publieke sfeer volgt een heel andere logica. Vrijheid betekent daar niet vrij te zijn van regels en normen – een goed functionerende publieke sfeer staat juist bol van de regels en normen – maar vrij te zijn van manipulatie in het belang van iets anders dan het algemeen belang en vrij te zijn om je ideeën te laten meewegen in politieke besluitvorming die jou aangaat, zonder angst voor onderdrukking of uitsluiting. (...)

Biedt Habermas een uitweg? Jazeker: bedrijven moeten, net als uitgevers van kranten, verantwoordelijk gehouden worden voor wat er op hun platforms gebeurt. Het is volgens Habermas begrijpelijk dat de Eurocommissaris van mededinging de markt voor sociale media wil reguleren, maar het mededingingsrecht is volgens Habermas niet het juiste instrument.

Het juiste instrument is de grondwet, want die beschermt onze democratische rechten: ‘Het is een grondwettelijke plicht een mediastructuur overeind te houden, die het inclusieve karakter van het publieke domein en het deliberatieve karakter van de openbare menings- en wilsvorming mogelijk maakt.’ (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #filosofie #sociale_media #social_media #democratie #grondwet #publieke_ruimte #debat #boeken #politiek #media #regulering #facebook #meta #twitter #mastodon #tiktok #youtube #google #alphabet #meningen #feiten #nepnieuws #fake_news

berternste@pod.orkz.net

Hans Goslinga over nepnieuws en beeldvorming: ‘Vertel de waarheid en maak de duivel te schande’

Villamedia

Trouw-commentator Hans Goslinga waarschuwt in dit essay voor stichting KIM, het forum voor reflectie en journalistiek, dat nepnieuws en beeldvorming de democratische rechtsstaat uithollen. ‘De beeld- en emotiecultuur zet de journalistiek die naar objectiviteit streeft onder druk.’

De Amerikaanse journalist Walter Lippman vond dat er geen hogere wet in ons vak kon zijn: ‘Vertel de waarheid en maak de duivel te schande’. (...)

In zijn boek Liberty and the news (1920) omschreef Lippmann de krant als ‘de bijbel van de democratie’. Op grond van de feiten die de krant aanleverde, konden mensen zich een oordeel vormen en hun gedrag bepalen. (...) In de periode tijdens en na de Eerste Wereldoorlog ontdekte Lippmann dat dit beeld veel te rooskleurig was. De publieke opinie kon worden gekneed en de krant kon worden gebruikt voor andere belangen dan die van de democratie, de staatsvorm die valt of staat met de vrijheid de waarheid te zoeken en op grond van de feiten rechtvaardige besluiten te nemen. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van man met pet met naam van Trump

Daarmee is de bestaansreden van de journalistiek, ook in een democratie, afdoende weergegeven.

Tegelijk is duidelijk dat haar belagers niet alleen degenen zijn die naar de waarheid een lange neus trekken, maar ook moeten worden gezocht onder de meest rechtschapen figuren die een machtspositie hebben. Misschien wel juist, omdat eenmaal aan de macht alle mechanismen in werking treden om de macht te behouden.

Dat levert in politiek Den Haag een dynamiek op die draait om de bijna grenzeloze zucht de dingen te beheersen, verrassingen zoveel mogelijk uit te sluiten en onwelgevallige zaken onder het tapijt te vegen. (...)

De journalisten Pieter Klein en Jan Kleinnijenhuis, die het toeslagenschandaal blootlegden, werden vanuit de overheid niet alleen tegengewerkt, maar zelfs verdacht gemaakt bij collega’s als jongens die spoken zagen. Deze chicanes lieten zien hoezeer Den Haag in de greep is geraakt van controlezucht en beeldvorming. (...)

Zowel de afdelingen communicatie als de ambtelijke toppen zijn gepolitiseerd, in die zin dat het haast een heilige, maar nogal on-Nederlandse missie is geworden de minister ‘uit de wind te houden’. (...)

Toen Lippmann zijn boek over de vrijheid en het nieuws schreef, was Amerika in de greep van een bijna hysterische communistenangst. (...)

Lippmann zag met lede ogen aan dat de kranten in deze hysterie meegingen of onvoldoende weerwerk boden. Met de opkomst van het Trumpisme is er dus wezenlijk niets nieuws onder de zon, zij het dat Donald Trump de gemeenschappelijke vloer onder de democratie finaal heeft weggetrokken met zijn ‘alternatieve waarheden’. (...)

De vlucht in beeldvorming is in mijn ogen begonnen na de Fortuyn-revolte in 2002, die een harde breuk liet zien tussen Den Haag en een deel van de bevolking. Voor die tijd lag het accent in de politieke cultuur sterk op het woord, nadien regeerden het beeld en de emotie. (...)

Iedereen bekijkt de dingen van de dag vanuit een bepaald mens- en wereldbeeld, maar dat hoeft objectieve, waarheidsgetrouwe verslaggeving niet in de weg te zitten. (...)

Juist in een krachtenveld waarin nepnieuws en alternatieve feiten woekeren, blijft het streven naar objectiviteit een hoeksteen van betrouwbare journalistiek en, ruimer gezien, de uitdrukking van een democratische deugd, de liefde voor de waarheid en hart voor de publieke zaak. (...)

De Franse denker Tocqueville drukte het belang van de pers als tegenmacht in een democratie zo uit: ‘Ik heb haar lief vanwege het kwaad dat zij voorkomt, niet zozeer vanwege het goede dat zij voortbrengt’. Nou ja, het is al heel wat dat de pers de heersende machten tot publieke verantwoording kan dwingen.

Dat is de essentie van ons bestel, waarmee gezagsdragers, van welke signatuur ook, nog altijd de grootste moeite hebben. (...)

‘Macht moet van repliek worden gediend, naar redenen worden gevraagden gedwongen tot antwoorden. Je mag er niet van uitgaan dat macht zich uit zichzelf aan de regels houdt.’ (...)

Stendhal schreef in zijn politieke schelmenroman La Chartreuse de Parme over een minister van buitenlandse zaken: ‘De graaf was een fatsoenlijk mens, zolang het niet om politiek ging’.

Hele artikel

Tags: #nederlands #media #nieuws #journalistiek #journalist #nepnieuws #fake_nieuws #feiten #waarheid #beeldvorming #den_haag #politiek #spindoctor #woordvoerder #pr #voorlichter #trump #fortuyn #krant #tv #radio #propaganda

berternste@pod.orkz.net

De digitale dictator van Brazilië

Mondiaal Nieuws

De Braziliaanse president Jair Bolsonaro presteerde begin oktober onverwachts goed bij de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. Een van Bolsonaro’s cruciale wapens daarbij is zijn wijdverbreide digitale netwerk, waarin een hoofdrol weggelegd is voor nepnieuws en propaganda. WhatsApp-spraakberichtjes, onechte filmpjes, miljoenen volgers op sociale media: ‘Het is heel geraffineerd wat Bolsonaro doet.’ (...)

Maar zelfs als Lula wint, heeft hij al bij voorbaat verloren. In de eerste ronde hebben de Brazilianen ook voor alle 513 parlementszetels en 27 van de 81 senaatzetels gestemd. En daarbij won Bolsonaro flink. Als Lula verkozen zou worden, zal hij voor elk besluit moeten vechten met een oerconservatieve volksvertegenwoordiging in het parlement en de senaat. (...)

(Tekst loopt door onder de foto. Maar lees vooral het originele artikel.)

Foto van verkiezingscampagne: vrouw in pro-Bolsonaro outfit voor Bolsonaro-poster

‘Ik ben sprakeloos’, zei Carole. ‘Een half miljoen mensen zijn overleden aan covid. De Amazone staat in brand. Hoe kan iemand in godsnaam nog op Bolsonaro stemmen?’ Carole is kunstenares en geeft les. Die twee sectoren, kunst en onderwijs, hebben het onder president Bolsonaro zwaar te verduren. (...)

‘De ware reden dat mijn ouders voor Bolsonaro stemmen is “fake news”’, zei Carole. ‘Zij krijgen via WhatsApp dagelijks een ongelooflijke stroom van nepnieuws en propaganda binnen. Het is echt heel geraffineerd wat Bolsonaro doet.’ (...)

[Bolsonaro] beschikt over een zeer professioneel, deels illegaal netwerk om kiezers te beïnvloeden, zo onthulde de Braziliaanse journaliste Patricia Campos Mello op 18 oktober 2018. Braziliaanse bedrijven sponsorden Bolsonaro door WhatsApp-pakketten met duizenden boodschappen gericht tegen de PT te kopen. Kostprijs: zo’n 2,5 miljoen euro per pakket.

De berichten werden verstuurd via de miljoenen volgers van Bolsonaro en zijn zonen Carlos, Eduardo en Flavio, maar ook rechtstreeks naar stemgerechtigden. Mello ontdekte dat daarvoor persoonlijke gegevens zoals sociaal verzekeringsnummers, geboortedata en telefoonnummers gekocht werden van reclamebureaus. Het voornaamste doelwit waren oudere, tussen 1932 en 1953 geboren kiezers. (...)

‘In 2018 werd duidelijk dat Bolsonaro over een uitgebreid digitaal netwerk beschikte, terwijl de PT nog heel traditioneel campagne voerde’, zegt Heloisa Massaro, directeur van InternetLab, een wetenschappelijke denktank op het gebied van recht en technologie. ‘Het was de voornaamste reden voor de verrassende winst van Bolsonaro. Dat is nu wel veranderd, maar de PT loop nog steeds ver achter.’ (...)

‘Ik denk niet dat enkel sociale media schuld hebben aan de verdeeldheid’, zei Massaro. ‘Het gaat dieper dan dat. Sommige verhaallijnen bestaan al heel lang. Die van de “communistische dreiging”, bijvoorbeeld, en van de christelijke moraal. Bolsonaro tapt in dat soort oude angsten en overtuigingen en presenteert zich als een ouderwetse held in de strijd van goed tegen kwaad.’ (...)

Hoewel Bolsonaro zeker fascistische trekjes heeft, is het te makkelijk om zijn aanhang in zijn geheel als fascistisch af te doen. (...)

Hele artikel

Foto van smartphone met Whatsapp

Tags: #nederlands #brazilie #brazilië #bolsonaro #lula #verkiezingen #presidentsverkiezingen #propaganda #nepnieuws #politiek #verdeeldheid #amzone #ontbossing #christelijke_waarden #pt #arbeiderspartij #parlement

berternste@pod.orkz.net

Media nu zelf aan zet: pak megafoon van FVD’ers af

NRC

Forum voor Democratie Een cordon sanitaire rond Thierry Baudet en de zijnen is nu de enige juiste aanpak, stellen Harm Ede Botje en Mischa Cohen.

Het waren voorspelbare reacties na de zoveelste bedreiging door een politicus van Forum voor Democratie, dit keer van de Haagse verslaggever van SBS. Na veel ‘dit kan niet meer’, ‘schande’ en ‘gevaar voor de democratie’ lijkt het de hoogste tijd dat de media een cordon sanitaire optrekken rond Thierry Baudet en zijn partijgenoten. Pak hun megafoon af. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van Thierry Baudet
Thierry Baudet (FVD) voorafgaand aan de stemming over het voorstel om hem tijdelijk te schorsen vanwege het niet melden van zijn nevenfuncties. Foto Bart Maat / ANP.

Politici en collega-journalisten spraken weer eens hun afschuw uit. (...)

En dan? Wat gebeurt er vervolgens? Tot nu toe weinig tot niets. (...)

Chris Aalberts schreef het boek De partij dat ben ik over de partij van Baudet. Wij publiceerden Mijn meningen zijn feiten. De wording van Thierry Baudet. Beide boeken, waarin de denkbeelden en de werkwijze van Baudet uitgebreid uit de doeken werd gedaan, kwamen in het najaar van 2020 uit. Onze conclusie was dat Forum voor Democratie geen normale politieke partij is: Baudet en zijn partijgenoten zijn in wezen antidemocratisch. Het parlement gebruiken ze slechts als podium om de democratie van binnenuit uit te hollen.

Het veroorzaken van ophef dient als middel om dat antidemocratische doel te bereiken, Baudet heeft dat ook letterlijk gezegd. (...)

Op die manier slagen Baudet c.s. erin het publieke debat te kapen en de aandacht af te leiden van belangrijker zaken.

In Luxemburg en Wallonië pakken ze dat anders aan: daar hebben de media besloten extreem-rechts te isoleren. (...)

Pak de publieke megafoon af zodat de FVD’ers worden verbannen naar de echoput van hun eigen sociale mediakanalen.

Geen incidentenjournalistiek dus, ook al levert dat steevast clicks en hoge leescijfers op. Dat wil niet zeggen dat de journalistiek geen onderzoek naar de partij moet doen, of niet moet berichten over hun standpunten in het parlement. Maar dan wel altijd in een bredere context. (...)

De hoofdredacties moeten nu een streep trekken.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #boeken #media #nieuws #clickbait #krant #radio #tv #praatprogramma #journalist #journalistiek #democratie #fvd #Forum_voor_Democratie #baudet #thierry_baudet #Gideon_van_Meijeren #van_Meijeren #politiek #tweede_kamer #cordon_sanitaire

berternste@pod.orkz.net

Woke heeft bewonderenswaardige emoties, maar doet afstand van universalisme, zegt moraalfilosoof Susan Neiman

De Volkskrant

De Amerikaanse moraalfilosoof Susan Neiman werd beroemd door haar studie naar de wortels van het kwaad. In de veertigste Van der Leeuwlezing richt ze haar pijlen op nieuwe progressieve bewegingen. ‘Woke mensen hebben bewonderenswaardige emoties, maar de verkeerde theorieën. (...)

Dat nieuwe boek vormt de basis voor de 40ste Van der Leeuwlezing, die Neiman op 4 november zal uitspreken in de Groningse Martinikerk. De polemische titel: Why Left is not Woke. Neiman is fel gekant tegen wat zij ziet als een hang naar ‘diversiteit über alles’ in de progressieve kringen waarin zij zich ook begeeft. In Why left is not Woke richt de linkse intellectueel haar pijlen op een soort tribalisme dat volgens Neiman welig tiert op de linkerflank van het politieke spectrum, zowel in Europa als in de Verenigde Staten. (...)

Wie of wat bedoelt u als u het heeft over ‘woke’?
‘Dan heb ik het over mensen die linkse emoties koesteren, die zich diep betrokken voelen bij het lot van onderdrukte minderheden, die geven om sociale rechtvaardigheid en willen handelen om positieve verandering teweeg te brengen. Ze hebben bewonderenswaardige emoties, alleen de verkeerde theorieën, ze doen afstand van ideeën die ik als noodzakelijk beschouw voor links: universalisme, het geloof in vooruitgang en een strikte scheiding tussen macht en rechtvaardigheid.’ (...)

De in Amerika geboren, in Berlijn woonachtige Neiman is zelf een devote aanhanger van het universalisme; het in de Verlichting van de 18de eeuw gestolde idee van een universele mensenrechten, van waarden die mensen ongeacht etnische, culturele of nationale verschillen met elkaar delen. (...)

Sinds 2000 is ze directeur van het researchcentrum Einstein Forum in Potsdam. In die hoedanigheid, maar ook als verdediger van de waarden van de door haar zo gekoesterde Verlichting, ziet Neiman met lede ogen aan dat etniciteit en gender allesbepalend zijn geworden. ‘Neem Hillary Clinton, die onlangs in een interview de overwinning van de rechts-radicale Italiaanse politica Giorgia Meloni prees omdat ‘elke vrouw die wordt gekozen tot staatshoofd of hoofd van een regering een stap voorwaarts is’. Ik haat dat, ik haat dat! Het doet me denken aan een boek dat onlangs uitkwam, over vrouwen in de CIA. het centrale punt van het boek is dat de CIA veel beter is dan we denken, omdat er vanaf het begin coole vrouwen werkten. Alsof bijdragen aan marteling en moord op enigerlei wijze minder erg is als het door vrouwen wordt gedaan. Of de Britse regering, die wordt geprezen omdat zij zo divers is, terwijl het zo’n beetje de slechtste regering is die het Verenigd Koninkrijk ooit heeft gehad.’

U claimt in uw boek dat links ten prooi valt aan tribalisme. Wat bedoelt u daarmee?
‘Met tribalisme bedoel ik het idee dat je alleen maar een verbinding of serieuze verplichting aan gaat met mensen die tot je eigen groep behoren. Ik hoorde voor het eerst de term woke zo’n vier jaar geleden, en ik vatte het toen op als een compliment, een term die van zwarte activisten kwam en zoiets betekende als wakker zijn, de ogen geopend hebben voor de vele vormen van racisme, ook de vormen die niet opzettelijk zijn. Maar het is uitgemond in een nadruk op ras en gender, en zo’n focus binnen linkse kringen op machtsverschillen op het gebied van gender en etniciteit, dat andere grote problemen niet worden aangepakt.’ (...)

U verwijt linkse activisten dat ze minderheidsgroepen reduceren tot uitsluitend slachtoffers van racisme of seksisme. Maar feministen, antiracisten en transgender activisten zullen zeggen: dat reduceren doen wij niet, wij zetten ons juist af tegen de beperkende identiteit die ons is opgelegd
‘Zo begon woke natuurlijk ook. Het Black Lives Matter-protest uit 2020 is de grootste sociale beweging van Amerika, nooit eerder protesteerden zoveel mensen tegen racisme en waren de demonstranten zo divers: meer dan de helft was wit en dat midden in een levensbedreigende pandemie. Ik vond dat een zeer hoopvol moment in de geschiedenis, en helemaal niet tribalistisch. Trump bekritiseerde de protesten door te zeggen dat ze een gevaarlijke vorm van identiteitspolitiek waren, terwijl de demonstranten universele waarden uitdroegen: we wilden allemaal dat het politiegeweld tegen ongewapende zwarte mannen zou stoppen. Maar toen zeiden sommige leiders van Black Lives Matter dat het inderdaad identiteitspolitiek was, ze suggereerden dat het hun strijd was, en dat witte mensen hoogstens bondgenoten kunnen zijn. Nou, ik ben geen bondgenoot. Een bondgenoot is iemand wiens belangen tijdelijk samengaan met die van jou, niet iemand die ten diepste strijdt voor dezelfde principes.’ (...)

**U verzet zich hevig tegen wat u beschrijft als ‘enlightment bashing’ onder linkse denkers en wetenschappers op het gebied van postkoloniale theorie: het idee dat de Verlichting, die wordt geassocieerd met rationalisme en de erkenning van individuele rechten, in feite diep eurocentrisch was.
‘Ja, dat klopt gewoon echt niet! Verlichtingsdenkers drongen er juist op aan dat Europa zichzelf zou zien vanuit het perspectief van non-Europeanen en ze namen daarmee gigantische risico’s. Een beroemd voorbeeld uit de eerste helft van de achttiende eeuw is de filosoof Christian Wolff, door wie Immanuel Kant is beïnvloed. Wolff bestudeerde Chinese filosofie en stelde dat deze van morele waarde was, al was die niet christelijk. Hij kreeg vervolgens 48 uur de tijd om zijn hoogleraarschap op te zeggen, anders zou hij worden onthoofd. Als ik activisten zie twitteren dat de Verlichting eurocentrisch is, dan denk ik: jongens, verdiep je een beetje in de geschiedenis. Mensen hebben echte offers gebracht.’ (...)

‘Bijna alle verlichtingsdenkers hebben wel eens racistische opmerkingen gemaakt. Dat waren vaak ondoordachte opmerkingen, die haaks staan op hun filosofieën. Wat mensen zich te weinig realiseren is dat diezelfde denkers ook de sterkste kritiek op kolonialisme hadden, die kritiek wordt nooit geciteerd. Neem Diderot, zijn felle teksten zou je zo kunnen verwarren met die van Frantz Fanon (Frans-Martinikaanse psychiater, geestelijk vader van het post-kolonialisme, red.). Mensen graven altijd die paar racistische citaten van Kant op, maar reppen niet over zijn kritiek op kolonialisme en de universele waarden die hij uitdroeg. Kant zou de eerste zijn om toe te geven dat iedereen zijn beperkingen heeft en dat hij niet over alles gelijk had.’

Verlichtingsdenkers waren uitgesproken seksisten.
‘Dat klopt, daar kun je niet omheen. Ik heb daar lang over nagedacht, en ben op een plek uitgekomen waar ik ze enigszins kan vergeven. Ik ontdekte dat vrouwen uit die tijd gemiddeld vijf kinderen baarden, er was een gigantische kinder-moedersterfte. De levens van vrouwen waren biologisch gezien zo anders dan die van mannen, tenzij je naar het klooster ging, en daar zaten wel veel nadenkende vrouwen. De mechaniek van bevallen had zo’n beperkende invloed op vrouwenlevens en deze mannen gingen ervan uit dat dit altijd zo zou blijven, en vrouwen nooit dezelfde levens en rechten zouden kunnen krijgen.’ Ze zakt even achterover in haar stoel: ‘Ben ik deze mannen aan het verdedigen? Nee, ik probeer te begrijpen waarom denkers als Rousseau, Diderot en Kant zo hoog opgaven van het idee dat alle mensen, ongeacht etniciteit en culturele achtergrond, fundamenteel gelijke rechten hebben, maar dat niet dachten over de vrouwen die naast hen woonden.’ (...)

In uw boek en lezing klinkt kritiek door op de prioriteiten onder linkse mensen. Ze zouden te veel belang hechten aan voornaamwoorden en andere genderkwesties en te weinig oog hebben voor de grote gevaren.
‘Ik vind dat de voornamen-kwestie (het belang dat nonbinaire mensen aan de keuzevrijheid voor voornaamwoorden als hen of die, red.) wordt gepresenteerd alsof het een kwestie van leven en dood is. Dat is niet zo. Waar we wel mee te maken hebben is oprukkend fascisme, en op dit moment is er zelfs sprake van een nucleaire dreiging! Als fascisten erin slagen om aan de macht te komen, dan worden transgenders en non-binaire mensen als eerste onderdrukt. Wie dat niet inziet, is gewoon politie[k] naïef. Ik ben aangevallen op deze mening, maar mij gaat het om prioriteiten stellen. Als ik als vrouw mijn rechten moest opgeven om een nucleaire oorlog te voorkomen en fascisme te bestrijden, ik dat zou doen.’ (...)

Wat zouden linkse partijen in de tussentijd moeten doen om fascisme te bestrijden?
‘Een universele agenda formuleren die grote groepen mensen samenbrengt, een ijzersterk front vormen tegen antidemocratische krachten. Daarbij geef ik graag een historisch voorbeeld: als de sociaaldemocraten en de communisten hadden samengewerkt, dan hadden we geen Tweede Wereldoorlog gehad. Rechts is ontzettend goed georganiseerd, allerlei rechtse bewegingen en voormannen, van Steve Bannon tot het Alternative für Deutschland komen samen en nodigen elkaar uit, ze zweren samen en zijn daar zeer succesvol in. Links zou zich daar bewust moeten worden en daar veel meer naar moeten handelen.’ (...)

Hele artikel

Foto van Susan Neiman
Susan Neiman

Tags: #nederlands #links #politiek #woke #universalisme #mensenrechten #racisme #discriminatie #seksisme #ras #gender #verlichting #black_lives_matter #tribalisme #identiteitspolitiek #franz_fanon #fanon #kant #diderot #wolff #christian_wolff #kolonialisme #socialisme #communisme #sociaal-democratie #fascisme #links #rechts #diversiteit

berternste@pod.orkz.net

Twitter en Facebook gaan ons niet redden

NRC

Bingewatch-maatschappij - In Kapitalistisch realisme van Mark Fisher wordt beschreven hoe de ‘consument-toeschouwer’ doelloos ronddoolt in een gedepolitiseerde maatschappelijke orde. Is opstand nog wel mogelijk? (...)

In Kapitalistisch realisme legt Fisher ‘met meedogenloze luciditeit’ (Sebastiaan Olma in zijn nawoord) de culturele effecten bloot van het late kapitalisme en de illusie dat er ‘geen alternatief’ zou zijn. In de decennia na de val van de Muur en de ondergang van het ‘reëel bestaande socialisme’ zijn inmiddels hele generaties opgegroeid die het ontbreken van zo’n alternatief niet eens meer als probleem zien, aldus Fisher. ‘Het kapitalisme neemt naadloos de horizon van het denkbare in beslag’. Ook is de relatie vervlogen met het oudere, kapitalistische modernisme, dat nog werd gekenmerkt door paternalistisch geloof in innovatie en collectieve vooruitgang. Wat rest is de figuur van de ‘consument-toeschouwer, die door de ruïnes en relikwieën sjokt’. Series bingen is de ‘post-geletterde subjectiviteit van de laat-kapitalistische consument’ – een observatie die doet denken aan Herbert Marcuse’s One-Dimensional Man (1964).

Fishers filippica tegen die ogenschijnlijk onwrikbare, gedepolitiseerde maatschappelijke orde sloeg aan onder linkse intellectuelen en activisten. Zijn afkeer van de ‘geen alternatief’-mantra zal ook nu nog tot de verbeelding spreken van cohorten jongeren voor wie sociale mobiliteit en politieke turbulentie hooguit een vaag verhaal uit het verleden zijn (van ‘boomers’) en die zelf alleen het ideologisch stilstaande water kennen van ‘neoliberaal’ Nederland. (...)

Het werk van Fisher spreekt vermoedelijk ook aan omdat hij niet de klassenstrijd bezingt, zoals orthodoxe marxisten, maar zijn schuldbewuste lezers oproept te accepteren ‘dat we op het niveau van het verlangen meedraaien in de meedogenloze vleesmolen van het kapitaal’. Eerst moet de neoliberale meeloper in onszelf worden herkend. Als dan de bezwering ‘geen alternatief’ eenmaal is ontmaskerd als een dooddoener en de orde in zijn voegen begint te kraken, kan een ‘gerevitaliseerd links’ ontdekken dat plotseling weer ‘alles mogelijk’ is. Ook dat is een reprise van een oudere slogan: de verbeelding aan de macht. (...)

Hele artikel

Foto van straat met slogan op muur: ‘Slaaf van het geld’
Nederland, Breda, juni 2022. Foto ANP / Hollandse Hoogte / Peter Hilz.

Tags: #nederlands #boeken #mark_fisher #fisher #maatschappij #kapitalisme #facebook #twitter #sociale_media #consument #politiek #opstand #protest #socialisme #modernisme #maatschappij #hebert_marcuse #marcuse #one-dimensional_man #fordisme #post-fordisme