#suriname

berternste2@diasp.nl

‘Erken het héle koloniale verleden’

NRC

Excuses slavernij - Ghana, Guyana, Myanmar, Madagaskar: de lijst van gebieden die Nederland ooit koloniseerde is lang. Dus waarom kregen alleen Suriname en de Cariben excuses? (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van herdenking
Herdenking van het koloniale verleden van Nederland op de Dam in Amsterdam op 3 mei. Foto Paco Núñez.

Nederland was gedurende zijn koloniale geschiedenis in zo’n dertig landen aanwezig, in zo’n twintig daarvan ook vond slavenhandel plaats, blijkt uit onderzoek van Atlas of Mutual Heritage, opgezet door onder meer het Nationaal Archief. Het exacte aantal gebieden hangt af van de manier van tellen: niet alle gekoloniseerde gebieden vallen nog onder hetzelfde land.

In Azië was Nederland buiten Indonesië onder meer aanwezig in Taiwan, Myanmar en Sri Lanka. De schattingen van de omvang van de Nederlandse slavenhandel rond de Indische Oceaan tussen de zeventiende en de negentiende eeuw lopen uiteen tussen de 660.000 en 1.000.000 mensen, aldus historicus Markus Vink. Ter vergelijking: in de trans-Atlantische slavenhandel gaat dat om zo’n 600.000 slaafgemaakten, volgens de database van SlaveVoyages.

Op het Afrikaanse continent koloniseerde Nederland langere of kortere tijd (delen van) Ghana, Angola, Mozambique en Madagaskar. In Zuid-Afrika was het lang aanwezig: van 1652 tot de komst van de Britten rond 1800. (...)

In de Amerika’s had Nederland een actieve rol in de slavenhandel in New York, de Guyana’s en Brazilië. (...)

Het oudste en langste koloniale bewind van Nederland was in het huidige Indonesië. In de zeventiende eeuw brachten kolonisten delen van het land onder één regering, uiteindelijk onder de naam Nederlands-Indië. De VOC verscheepte, verhandelde en dwong naar schatting tussen de 600.000 en meer dan een miljoen slaafgemaakten om te werken. In 1945 begon een bloedige onafhankelijkheidsoorlog, waarin het Nederlandse leger extreem geweld gebruikte voordat het land in 1949 onafhankelijk werd. (...)

Ver voordat de Britten er arriveerden, was de toenmalige Goudkust (een deel van het huidige Ghana) een kolonie van Nederland, tussen 1612 en 1872. De West-Indische Compagnie (WIC) bouwde daar een groot aantal forten, die werden gebruikt om slaafgemaakten uit het binnenland gevangen te houden totdat ze werden verscheept naar de Amerika’s en Caribische eilanden. Het slavenfort Elmina in de huidige stad Cape Coast was een van de belangrijkste centra van de slavenhandel van de WIC. (...)

Veel Molukkers vochten tijdens de Nederlandse koloniale overheersing in Indonesië in het Koninklijk Nederlands-Indische Leger (KNIL), ook tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog eind jaren veertig. (...)

Na de onafhankelijkheid van Indonesië werd het KNIL opgeheven en werden 12.500 Molukse militairen met hun gezinnen verscheept naar Nederland. Zij wilden zich eigenlijk aansluiten bij de Republiek der Zuid-Molukken, maar Nederland verbood dat. Veel militairen dachen dat zij tijdelijk naar Nederland moesten. Bij aankomst werden ze ontslagen en verspreid over Nederland. De meesten keerden nooit meer terug naar hun thuisland. (...)

Hele artikel

> Meer koloniale geschiedenis

Tags: #nederlands #nederland #slavernij #slavernijverleden #slavenhandel #kolonie #kolonialisme #koloniale_geschiedenis #suriname #nederlandse_antillen #indie #nederlands_indie #indonesie #kaapkolonie #zuid-afrika #nieuw-amsterdam #guyana #myanmar #taiwan #sri_lanka #madagaskar #tobago #brazilie #angola #mozambique #ghana

berternste2@diasp.nl

Sporen van de nederlandse slavernij

Koloniaal netwerk

De Groene Amsterdammer

Het slavernijverleden waar Nederland recent officieel zijn excuses voor maakte, strekt ver voorbij Suriname en de Antillen. Wat was het totale Nederlandse aandeel in de mondiale slavenhandel?

Cupido kwam uit Siam (Thailand) en Plato uit Malabar (India). In 1781 werden ze met 37 andere slaafgemaakten vanuit Batavia (Jakarta) naar Deshima gebracht, een piepklein voc-eilandje in Japan. Louisa van Bengalen kwam uit Bangladesh, afgaande op haar naam. Ze beviel in de Kaapkolonie (Zuid-Afrika) van haar zoontjes Mentor en Spadille. Daar werden ze in februari 1782 gedrieën verkocht voor 501 rijksdaalders aan een Nederlandse bouwopzichter. Jack ontvluchtte in 1694 de plantage van de Friese familie Philipse in Sleepy Hollow (New York), waar hij Nederlands had geleerd. Hij zocht een retourschip naar zijn moederland Madagaskar.

Als het over het Nederlands slavernijverleden gaat, gaat het doorgaans over Suriname en de Nederlandse Antillen. Dat is ook waar vertegenwoordigers van het kabinet in december heen reisden om officiële excuses aan te bieden. Toch beslaat dat nog niet de helft van het Nederlands slavernijverleden, afgaande op het geschatte aantal slachtoffers. Honderdduizenden werden verhandeld in Indonesië, tienduizenden in de Kaapkolonie. Maar zelfs met die grote koloniën zijn we er nog lang niet. Wie kent de Nederlandse slavernijgeschiedenis van Myanmar? Of Taiwan? Sri Lanka? Madagaskar? Tobago? Het gaat niet om kleine aantallen. (...)

Voor dit onderzoek selecteerde De Groene Amsterdammer twintig landen waar Nederland koloniën of handelsposten had die doorgaans over het hoofd worden gezien als het om het slavernijverleden gaat. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #slavernij #slavernijverleden #slavenhandel #kolonie #kolonialisme #koloniale_geschiedenis #suriname #nederlandse_antillen #indie #nederlands_indie #indonesie #kaapkolonie #zuid-afrika #nieuw-amsterdam #guyana #myanmar #taiwan #sri_lanka #madagaskar #tobago #brazilie #angola #mozambique #ghana

berternste2@diasp.nl

De Koning gaat niet over zijn eigen verleden

NRC

Koninklijk Huis De historische verbondenheid van de Oranje-Nassau’s met het koloniale verleden is groot. Waarom heeft het kabinet niet zelf het initiatief genomen dat verder te onderzoeken, vraagt Roel Janssen zich af. (...)

„Er is geen twijfel mogelijk, de Oranjes waren door en door betrokken bij de koloniale geschiedenis”, zei historicus Gert Oostindie onlangs in een interview met de NOS. (...)

(Tekst loopt door onder de tekening.)

Tekening van koning Willem Alexander als koloniaal

[Z]owel de ‘vader des vaderlands’ als zijn zonen Maurits en Frederik Hendrik verdienden grof geld aan de kaperbrieven die ze verstrekten. (...)

Graaf Johan Maurits van Nassau-Siegen, achterneef van Maurits en Frederik Hendrik, was van 1637-1644 gouverneur namens de West-Indische Compagnie van de kortstondige Nederlandse kolonie in Noordoost-Brazilië. (...)

De Braziliaanse kolonie draaide op suikerriet en slavernij. Vanuit zijn paleis Vrijburg in ‘Mauritsstad’ (tegenwoordig Recife) gaf Johan Maurits opdracht voor de verovering van handelsposten langs de Afrikaanse kust om de trans-Atlantische slavenhandel van de WIC te bevorderen. (...)

In de achttiende eeuw waren de erfstadhouders Willem IV en V ‘opperbewindhebbers’ van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en van de WIC. Ze verdienden hier goed aan. (...)

Koning Willem I (...) richtte hij de Nederlandsche Handel-Maatschappij op met zichzelf als grootaandeelhouder. De NHM, die op gezag van de koning een jaarlijks dividend van 4,5 procent uitkeerde, kreeg het monopolie op de Aziatische opiumhandel en introduceerde het ‘cultuurstelsel’ in Indië. (...)

Eind vorig jaar kondigde koning Willem-Alexander aan dat hij opdracht had gegeven tot onderzoek naar de rol van het huis Oranje-Nassau in de koloniale geschiedenis. (...) [H]oe welkom dit onderzoek ook is, het initiatief had niet door het Koninklijk Huis, maar door het kabinet moeten worden genomen. Nu laat de koning op eigen kosten zijn koloniale familieverleden onderzoeken, terwijl de ministers voor de uitkomsten verantwoordelijk zijn.

Het Koninklijk Huis kan wel andere stappen ondernemen. Om te beginnen openheid over het aandeel van koloniale inkomsten in de opbouw van het vermogen van de Oranjes sinds prins Willem Frederik in 1813 berooid aan land kwam op het strand van Scheveningen. En daarnaast over de koloniale herkomst van kunstschatten in de diverse paleizen. (...)

Hele artikel

Tags: #mederlands #nederland #kolonie #kolonialsime #slavernij #salvenhandel #koloniale_geschiedenis #geschiedenis #koningshuis #willem_de_zwijger #maurits #frederik-hendrik #johan_maurits_van_nassau-siegen #brazilie #willem_IV #willem_V #suriname #wic #voc #nederlandse_handel-maatschappij #nhm #willem_I #indie #nederlands_indie #opiumhandel #cultuurstelsel #West-Indische_Maatschappij #wim

berternste@pod.orkz.net

Geen excuses aan Indonesië, terwijl ook daar grootschalige slavenhandel plaatsvond

Trouw

Nederland maakt geen excuses aan Indonesië voor het slavernijverleden. Terwijl de slavenhandel daar omvangrijker was dan in de Atlantische koloniën, en even bruut. (...)

“Het is vergelijkbaar met de Atlantische route naar Suriname en de Caribische eilanden”, zegt Matthias van Rossum, onderzoeker van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, die zich met de slavernij in de Indonesische archipel bezighoudt. Hij schat dat er door de eeuwen heen tussen de 660.000 en 1,1 miljoen slaven zijn gemaakt in Nederlands-Indië, een aantal dat een stuk hoger ligt dan het aantal slaafgemaakten in de voormalige koloniën in het westen.

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van
Koelies werkten op suikerplantages in Indonesië als de moderne slaven

De VOC haalde slaven uit India, en het koninkrijk Arakan, het huidige Myanmar, later kwamen slaafgemaakten ook uit Taiwan, Madagaskar en Mozambique. In Indonesië werden onder meer op Bali en Sulawesi mensen gevangengenomen en als slaaf tewerkgesteld op suikerplantages rond Batavia en in goud- en zilvermijnen in Noord-Sumatra. (...)

Pas in 1860 werd de slavernij in Indonesië formeel afgeschaft. Maar voor die tijd werd heel ingenieus het cultuurstelsel geïntroduceerd, waarbij Indonesiërs die onder meer peper, suiker of tabak produceerden verplicht waren die tegen een vaste prijs te verkopen aan de Nederlandse staat.

In combinatie met het cultuurstelsel ontstond er een contractstelsel. Zo werden vele Chinese arbeiders geronseld. Zij tekenden als analfabeet een arbeidsovereenkomst. De omstandigheden waaronder zij moesten werken vertoonden veel gelijkenis met slavernij. De koelies werden de moderne slaven van de negentiende en begin twintigste eeuw. (...)

Hele artikel

> Zie ook: Ons slavernijverleden is niet alleen trans-Atlantisch. Maar van slavernij in de Oost hebben we geen idee (NRC)

> Zie ook: Nederlandse slavernijexcuses moeten ook gaan over genocide op indianen (De Volkskrant)

Tags: #nederlands #nederland #boeken #nederlands_indie #indie #indonesie #de_oost #slavernij #slaven #slaafgemaakten #suriname #antillen #transatlantische-slavernij #plantages #dwangarbeid

berternste@pod.orkz.net

Nederlandse slavernijexcuses moeten ook gaan over genocide op indianen

De Volkskrant

De transatlantische slavernij begon van west naar oost, maar dat deel wordt vaak vergeten. De rol van Nederland bij de kolonisatie en genocide op indianen moeten we daarom ook ruiterlijk erkennen, betoogt Serv Wiemers. (...)

[W]einigen zijn zich ervan bewust dat de eerste transatlantische slavenhandel niet van oost naar west (van Afrika naar Amerika), maar van west naar oost (van Amerika naar Europa) plaatsvond.

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

Afbeelding van schilderij
Schilderij van Jean Leon Gerome Ferris (1863-1930): De ondergang van Nieuw-Amsterdam. De prent toont Peter Stuyvesant, in 1664, staande aan de wal tussen de inwoners van Nieuw-Amsterdam. Beeld Jean Leon Gerome Ferris / US Library of Congress.

In de huidige rapporten over slavernij is vreemd genoeg weinig te vinden over de oorspronkelijke bewoners van Amerika. De Europese ‘ontdekking’ van hun wereld vormde het begin van de slavenhandel. Velen zien Christoffel Columbus, die in 1492 contact maakte met het Westelijk halfrond, als een held of in ieder geval een ontdekkingsreiziger. Indianen (de term waar ze zelf over het algemeen de voorkeur aan geven) kennen Columbus helemaal niet als held, maar als veroveraar, verkrachter, moordenaar, en, jawel, als slavenhandelaar. (...)

Columbus en zijn mannen begonnen al snel een handel in indiaanse meisjes als seksslaven. Volwassenen en kinderen werden voor de kolonisten aan het werk gezet of aan hun honden gevoerd. En Columbus bracht op zijn reizen honderden slaven mee uit Amerika naar Europa: transatlantische slavernij.

De onmetelijke grofheid van Columbus en de zijnen – binnen twee jaar vonden naar schatting 250.000 indianen op Hispanolia (het huidige Haïti en de Dominicaanse Republiek) de dood – maakte hem rijk, maar keerde zich ook tegen hem. Er was snel weinig slavenkracht meer over. En ook toen al kreeg Columbus kritiek op zijn barbaarsheid.

Sommigen in Nederland zullen zich afvragen wat wij te maken hebben met de Spaanse grofheden. Maar er is ook direct of indirect onder Nederlands gezag genocide gepleegd op inheemse Amerikanen. Nederland was een van de koloniale mogendheden. Onder leiding van Willem Kieft, gouverneur van Nieuw Nederland (het gebied rond het huidige New York), vielen onze troepen in de 17de eeuw willekeurige dorpen aan en vermoordden honderden mannen, vrouwen en kinderen.

Die kolonie groeide uit tot de Verenigde Staten; het Nederlandse stempel bleef. Twee Amerikaanse presidenten van Nederlandse komaf spanden de kroon wat betreft de indiaanse genocide. Martin van Buren (1837-1841) liet indianen deporteren via de beruchte Trail of Tears; zeker tienduizend kwamen daarbij om het leven. Theodoor Roosevelt (1901-1909) stelde dat de enige goede indiaan een dode indiaan is. (...)

Hele artikel

> Zie ook: Onderzoekers verbaasd dat kabinet omvangrijke slavernij in de Oost negeert (NOS Nieuws)

Tags: #nederlands #nederland #boeken #nederlands_indie #indie #indonesie #de_oost #slavernij #slaven #slaafgemaakten #suriname #antillen #transatlantische-slavernij #plantages #dwangarbeid #transatlantische_slavenhandel #afrika #amerika #latijns_amerika #indianen #columbus

berternste@pod.orkz.net

Onderzoekers verbaasd dat kabinet omvangrijke slavernij in de Oost negeert

NOS Nieuws

De slavernij en slavenhandel waren in de Nederlandse gebieden in voormalig Oost-Indië groter van omvang dan in de Nederlandse koloniën in de West, zeggen historici en onderzoekers. Toch zijn de geplande erkenning en excuses vooral gericht op het slavernijverleden in Suriname en het Caribisch gebied.

(Tekst loopt door onder de afbeelding.)

Omslag boek ‘Daar werd wat gruwelijks verricht’

"Dat de Surinaamse en de Caribische-Nederlandse gemeenschap meer uitgesproken is, betekent niet dat de omvang van slavernij in de Oost verbloemd moet worden", zegt Reggie Baay, een schrijver en onderzoeker van Indische afkomst, die veel heeft geschreven over het voormalige Nederlands-Indië. (...)

Hele artikel

> Zie ook: Ons slavernijverleden is niet alleen trans-Atlantisch. Maar van slavernij in de Oost hebben we geen idee (NRC)

Foto van detail van standbeeld geketende voet

Tags: #nederlands #nederland #boeken #nederlands_indie #indie #indonesie #de_oost #slavernij #slaven #slaafgemaakten #suriname #antillen #transatlantische-slavernij #plantages #dwangarbeid

berternste@pod.orkz.net

Van de tambúdrum ging een gevaarlijke kracht uit, vonden slavendrijvers

De Volkskrant

De muziek van de tambúdrum was nog tot 1952 verboden op Curaçao. Een overblijfsel van de tijd dat de koloniale machthebbers bang waren voor de kracht van muzikale rituelen.

Wie naar Suri-jazz, Curaçaose salsa of hiphop luistert, zal zich er zelden van bewust zijn dat er ritmes in verwerkt zijn die nog niet zo heel lang geleden verboden waren. Dat wil zeggen: in de voormalige koloniën Suriname en Curaçao. Het gaat om ritmes die in de tijd van de slavernij zijn ontstaan. Op Curaçao was alles wat met de tambúmuziek te maken had tot 1952 bij wet strafbaar; pas in 2012 werden de laatste beperkingen opgeheven. In Suriname verdween het verbod op wintimuziek en -dans pas in 1971. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van drum

In Suriname werd in de 18de eeuw alles wat nu winti (de Afro-Surinaamse religie, de bijbehorende geesten en dansen) wordt genoemd, samengevoegd onder de naam watramamadansen. Die werden verboden vanwege ‘de dangereuze gevolgen’.

Op Curaçao, waar veel slaafgemaakten rooms-ka­tho­liek waren gedoopt, gold hetzelfde voor de tambú-, Sint Jans- en andere dansen. Hoewel die eigenlijk bedoeld waren om katholieke heiligen te eren, maakten de dansers van de gelegenheid gebruik om onderling te communiceren en de geesten en goden aan te spreken die uit Afrika waren meegekomen. (...)

Veel rijke slaveneigenaren hadden hun eigen orkestje gevormd met soms wel tientallen slaafgemaakten. Zij moesten Europese muziek leren spelen, met Europese muziekinstrumenten, en speelden walsen op de bals en soirées van de rijken. Toch ontbrak ook daar de Afro-percussie meestal niet.

Eigenlijk was er altijd en overal wel muziek te horen. Iedere werkzaamheid waarbij ritme van pas kwam, zoals suikerriet kappen, koffiebonen omscheppen, boten roeien, zout ophopen of scheepstouw oprollen, nodigde uit tot zang in het Sranan of Papiaments. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #koloniale_geschiedenis #kolonialisme #slaven #slavernij #slaafgemaakten #muziek #drum #tambudrum #tambúdrum #tambumuziek #tambúmuziek #curaçao #suriname #plantages #Suri-jazz #Curaçaose_salsa #hiphop #winti #wintimuziek #wintidans #John_Gabriël_Stedman #stedman #Sra­nan­ton­go #papiaments #watramamadansen

berternste@pod.orkz.net

Ons antikoloniale verleden verdient nu alle aandacht

De Volkskrant

Het Nederlands kolonialisme en slavernijverleden staan hoog op de maatschappelijke agenda. Toch dreigt één onderwerp qua aandacht achter te blijven: ons antikoloniale verleden. Daar moet verandering in komen, betoogt historicus Sander van der Horst.

De kogel is door de kerk. Het kabinet heeft aangekondigd officieel excuses te maken voor het aandeel van de Nederlandse overheid in de slavernij. (...)

Toch wringt er iets. Want terwijl de slavernij, ons erfgoed en de koloniale oorlog in Indonesië (terecht) veel aandacht krijgen, blijven andere verhalen achter. Een van de belangrijkste is die van het antikolonialisme. Dat is het verhaal van Indonesische en Surinaamse activisten uit de koloniën die in de vorige eeuw in Nederland opkwamen voor onafhankelijkheid. (...)

(Tekst loopt door onder de foto.)

Foto van standbeeld van Anton de Kom
Het beeld van Anton de Kom in Amsterdam-Zuidoost, omstreden omdat het de Surinaamse verzetsheld half naakt laat zien.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

Eén van die activisten is gelukkig steeds bekender aan het worden: de Surinaamse schrijver Anton de Kom. Maar de eenzijdige focus op De Kom zorgt ervoor dat het grotere verhaal van verzet op de achtergrond raakt. Wie weet dat er Indonesische studenten in Leiden samenkwamen die later aan het roer van het onafhankelijke Indonesië zouden staan? Dat diezelfde Indonesiërs maandenlang zonder proces in een Haagse gevangenis zaten? Of dat De Kom samen met de Afro-Amerikaanse vrouw Ada Wright heel Nederland afreisde voor een antiracistische campagne? Dat de Indonesische vrouw Soekaesih een soortgelijke tour maakte om te pleiten voor de afschaffing van concentratiekamp Boven-Digul in Indonesië, waar ze zelf in had gezeten? En dat de Tweede Kamer meer dan tien jaar lang de Indonesische Roestam Effendi als lid had? (...)

Wat zegt het dat deze activisten in hun eigen tijd zo gewelddadig de mond werden gesnoerd en vervolgens zo lang werden vergeten? (...)

Er zou een antikoloniale herdenkingsdag moeten komen, waarbij door het hele land wordt stilgestaan bij het moedige verzet tegen kolonialisme. (...)

Hele artikel

> Ook onder de Nederlanders waren er vroeger al critici van het koloniale systeem. Zie Ewald Vanvugt, Nestbevuilers. 400 Jaar Nederlandse critici van het koloniale bewind in de Oost en de West.

Tags: #nederlands #nederland #kolonialisme #imperialisme #kolonie #koloniale_geschiedenis #stereotype #racisme #discriminatie #indie #indië #indonesie #suriname #inheemse_bevolking #oorspronkelijke_bevolking #suriname #antikolonialisme #anton_de_kom #de_kom #soekaesih #boven-digul #boven-digoel #concentratiekamp #nieuw-guinea #Roestam_Effendi #hatta

berternste@pod.orkz.net

Eerst verspreidden kolonisten verwoestende ziekten. Toen gaf de bestrijding ervan hen nog meer macht

De Volkskrant

Europese kolonisten zorgden voor de verspreiding van verwoestende ziekten en trokken daarna in de bestrijding ervan alle macht naar zich toe. Javaanse artsen kwamen in verzet tegen het denigrerende optreden van de Nederlanders.

Infectieziektes en kolonialisme zijn diep verweven, enerzijds door grootschalige ziekteverspreiding, anderzijds door bestrijding. Vanaf het prille begin faciliteerde de kolonisator – onbedoeld – nieuwe reisroutes voor bacteriën en virussen van continent naar continent. Het bekendste voorbeeld hiervan is vermoedelijk de massasterfte van de oorspronkelijke inwoners van de Amerika’s die niet eerder te maken hadden gehad met ‘uitheemse’ ziektes als de griep, mazelen, pokken en malaria. Een Spaanse missionaris noteerde omstreeks 1580 hoe in sommige gebieden van het huidige Peru vrijwel de gehele bevolking was uitgeroeid door ziekte-uitbraken. (...)

Met het verspreiden van ziekten kwam ook het bestrijden ervan. Die bestrijding ging vanaf het begin hand in hand met het versterken van de koloniale machtsverhoudingen. Traditionele geneeswijzen werden als barbaars afgedaan of zelfs verboden door de Europeanen. (...)

(Tekst loopt door onder de foto)

Foto van vaccinatiecampagne in Indië
Detail van de foto van de medische post in Malang. Op de achtergrond een Nederlandse arts, op de voorgrond een Indische vaccinateur. Beeld: Rijksmuseum.

Een opmerkelijk overblijfsel uit de koloniale tijd waarin zendingsdrift, cultuurimperialisme en ziektebestrijding samenkomen is de voormalige leprakolonie Batavia, zo’n 100 kilometer ten westen van Paramaribo in Suriname. Op deze geïsoleerde plek werden tot slaaf gemaakte mensen met een vermoeden van een leprabesmetting – een ziekte die tot ernstige lichamelijke vervormingen van kan leiden – in quarantaine gehuisvest en tewerkgesteld. (...)

In 1899 werd de School tot Opleiding van Inlandsche (in 1919 veranderd in ‘Indische’) Artsen, Stovia, opgericht, in Batavia (het huidige Jakarta). Indische artsen die de opleiding voltooiden kregen de titel dokter Djawa, ‘Javaanse arts’. Ondanks hun uitvoerige medische opleiding mochten ze meestal alleen werken als vaccinateur of in de basiszorg – wat tot frustratie leidde bij de uit gegoede Javaanse kringen afkomstige studenten. (...)

Op 20 mei 1908 richtten Stovia-studenten mede de vereniging Boedi Oetomo op voor ‘verheffing’ van Javanen: de datum geldt als de geboortedatum van het Indonesisch nationalisme. (...)

Hadden de Nederlanders beter opgelet dan hadden ze een waarschuwing kunnen horen in de woorden van Raden Soetomo, student aan de Stovia en latere revolutionair: ‘…dit uitsluitend negatieve en denigrerend oordeel van de Hollanders zal eens het zaad ontkiemen, waaruit zich de grote nationalistische kracht zal ontwikkelen, die nodig is om zich van de Nederlandse overheersing te ontdoen.’ En zo geschiedde: de Indonesische onafhankelijkheid was, veel bloedvergieten later, in 1945 een feit. (...)

Dat grootschalige vaccinatieprogramma’s of toegang tot betaalbare medische zorg wereldwijd niet langer in het belang van de voormalige kolonisator zijn, wordt maar al te zichtbaar bij de internationale verdeling van coronavaccinaties. In Nederland beleven we deze herfst een nieuwe (vijfde) boostercampagne, terwijl in de meeste lagelonenlanden – niet zelden voormalige koloniën – bij gebrek aan (betaalbare) vaccins nog geen 2 procent van de bevolking een inenting ontving.

Hele artikel

Tags: #nederlands #kolonialisme #imperialisme #kolonie #koloniale_geschiedenis #stereotype #racisme #discriminatie #ziekte #gezondheidszorg #indie #indonesie #suriname #inheemse_bevolking #oorspronkelijke_bevolking #lepra #peerke_donders #batavia #vaccinatie #nationalisme #onafhankelijkheid #stovia #griep #mazelen #pokken #malaria