Oorlogseconomie

De Groene Amsterdammer

Het woord oorlogseconomie valt steeds vaker. De generaals Bauer en Eichelsheim moesten eraan te pas komen om onze politici erop te attenderen dat bij een oorlog ook een oorlogseconomie hoort (waar waren de economen?). Het volstaat niet om Zelensky te knuffelen, geel-blauw te dragen en plechtig ‘as long as it takes’ te zeggen. Er moet ook geleverd worden, een miljoen granaten bijvoorbeeld. (...)

Essentiële zaken moeten dan voorrang krijgen, van bovenaf geregeld, want spontaan en van onderop gebeurt zoiets niet. (...)

(Tekst loopt door onder de illustratie.)

Maar zijn onze middelen eigenlijk wel schaars? (...)

Die schaarste zit hem niet in de middelen; die zijn misschien wel overvloedig. Kijk even mee.

Te weinig mensen in zorg, onderwijs en techniek? In de horeca werken nu 65 procent meer mensen dan in 1995, in de vastgoedhandel 34 procent meer. Maar in de bouw 18 procent, in het openbaar bestuur 17 procent en in de energievoorziening 13 procent meer mensen dan in 1995. Nogal een scheefgroei tussen essentiële sectoren en andere bezigheden. Er werken evenveel mensen, zo’n dertigduizend, in persoonlijke dienstverlening voor rijke huishoudens (koks, dienstmeisjes, butlers, tuinlieden en babysitters) als in de hele sector energievoorziening. Overvloed of schaarste?

Te weinig stikstofruimte? Er zijn in Nederland twaalf miljoen varkens, vier miljoen koeien, honderd miljoen kippen, een miljoen schapen, nog wat geiten. Te weinig geld voor woningen? Tussen 2013 en 2021 investeerden institutionele beleggers 15 miljard in onze woningmarkt, Nederlandse huishoudens staken er nog eens 100 miljard via hypotheken in. Het geld is er wel, maar hoe wordt het gebruikt? Te weinig huizen dan? Misschien voor starters, maar het aantal tweede huizen en huizen aangekocht door private equity en andere beleggers nam ongeveer even snel toe als de officiële woningschaarste. Er is dus schaarste en overvloed tegelijk. De woningen zijn er wel, maar niet in de juiste handen – althans, als we met ‘juist’ bedoelen: de juiste verdeling om de schaarste op te lossen. (...)

Het kan, want we hebben genoeg middelen: genoeg mensen, materialen, ruimte, talent, kennis, zeker genoeg geld.

Slechts op één gebied hebben we misschien echt een tekort. In staatsmanschap en wijs beleid zijn we dezer dagen niet ruim bemeten.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #economie #oorlogseconomie #schaarste #personeel #woningbouw #woningmarkt #zorg #onderwijs #techniek #stikstof #stikstofruimte #energie #energievoorziening

Rutte IV regeert niet meer, en dat is funest voor het vertrouwen in politiek

NRC

Zeven keer staat het woord ‘vertrouwen’ in het coalitieakkoord dat VVD, D66, CDA en ChristenUnie in 2022 sloten, na bijna een jaar formeren. (...)

En de grote problemen die het gevallen kabinet-Rutte III zou moeten oplossen – compensatie van toeslagenouders, de stikstofcrisis, de vastgelopen infrastructuur en woningbouw – waren keer op keer vooruitgeschoven. (...)

Doet het kabinet wat het toen beloofde te doen? Het coalitieakkoord was ambitieus, met vooral veel extra geld voor klimaat- en stikstofbeleid. Maar in de praktijk komt er nog weinig van terecht. De stikstofcrisis verlamt niet alleen bouw- en infrastructurele projecten, maar leidt ook politiek tot stilstand. (...) Sterker nog: het is de vraag of er nog wel een kabinet ís. Na crisisberaad, vorige week vrijdag, kwam het kabinet met een verdeelde boodschap naar buiten. (...)

(Teskt loopt door onder het logo.)

Aan alle kanten zit het stikstofbeleid vast. Het probleem is duidelijk: er moet fors minder stikstof geproduceerd worden. Zolang dat niet gebeurt, loopt de natuur ernstige schade op en kunnen talloze projecten door rechterlijke uitspraken niet doorgaan. Het was verstandig dat de coalitie in 2022 afsprak de helft minder stikstof in 2030 te produceren. Maar het CDA, een partij in zwaar weer, is gaan morrelen aan die afspraak. (...)

De uitweg is nu dat er gewacht wordt. Op het Landbouwakkoord, waarover de onderhandelingen nog bezig zijn. Op de formaties in de provincies. En op de financiële regelingen die nu al in gang zijn gezet. (...) De coalitie is diep verdeeld, met name CDA en D66, en in deze impasse gaat er helemaal niets gebeuren. (...) Die provincies zullen het beleid uiteindelijk naar eigen inzicht moeten uitvoeren. Maar wat het kabinet nu doet, is op de achterbank plaatsnemen en maar kijken wat er gebeurt. Dat is ongepast. Het kabinet dient voorop te lopen, de doelen te stellen, en duidelijk de context te bieden waarbinnen die doelen gehaald moeten worden. (...)

Stikstof was één van de grote problemen die Rutte IV moest oplossen. Het is bedroevend dat in dit dossier zo weinig gebeurt, hoe moeilijk het dossier ook is. (...) Waar is de beloofde compensatie voor de toeslagenouders? Waar is de afhandeling van het gasdossier in Groningen? Daar komt de stilstand in het stikstofdossier nu nog bij. (...) Er zal geregeerd moeten worden, lastige keuzes moeten niet steeds worden uitgesteld. (...) De vraag dringt zich steeds meer op wat schadelijker is: een missionair kabinet dat niet regeert of een kabinet dat aftreedt en nieuwe verkiezingen uitschrijft.

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #democratie #regering #kabinet #rutte #toeslagenschandaal #vvd #d66 #cda #christenunie #BoerBurgerBeweging #bbb #stikstof #stikstofcrisis #infrastructuur #woningbouw #woningnood

Klimaatmaatregelen zijn meer dan een links thema

Aylin Bilic (NRC)

Een nationaal hitteplan en een smogwaarschuwing, de afgelopen dagen ging het over weinig anders. (...)

En het wordt alleen maar erger, waarschuwen weermannen en wetenschappers. (...)

Sommige Nederlanders zeuren op sociale media niet over de hitte, maar over vermeende verdienmodellen achter alle aandacht voor de hitte. Ze zien de machtige hand van lobby’s van windmolenfabrikanten, zonnepaneelfetisjisten, elektrische-autodealers, banken die vergroeningshypotheken verstrekken, waterstofgelovigen en weet ik wie nog meer. Hoewel je een ongelofelijk bord voor je kop moet hebben om klimaatverandering nog steeds te ontkennen, is gek genoeg nog lang niet iedereen ervan overtuigd dat we behoorlijke maatregelen moeten treffen en deze niet op de lange baan moeten schuiven.

Tegenwoordig zien tegenstanders van oplossingen voor urgente problemen (lees: geen zin in verantwoordelijkheid nemen) op veel meer terreinen een verborgen ‘verdienmodel’. Belanghebbenden – ‘de lobby’ – zouden verdienen aan overdreven ‘niet-haalbare’ doelen, verkondigen ze. Dat geldt voor uiteenlopende terreinen als coronamaatregelen, stikstofreductie, plasticsoepvisserij, het ‘vermeende’ woningtekort. (...)

Dat twintig jaar geleden vrijwel nog niemand koeling in de auto had, kunnen we ons bijna niet meer voorstellen. (...)

Steeds vaker denk ik dat we een lethargisch volkje worden. De onverschilligheid bij urgente problemen baart me serieus zorgen. Het rijke Westen kan uit eten, op vakantie naar andere landen, heeft spaartegoeden met dank aan goede pensioenregelingen als zekerheid voor de oude dag. Maar door ons aanhoudende vooruitgangsdenken accepteren we niet dat we misschien gewoon wat moeten inleveren om ernstige problemen op te lossen voor de aankomende decennia: een extra belasting voor klimaatmaatregelen bijvoorbeeld. (...)

Klimaatmaatregelen verdienen een hogere prioriteit dan het te zien als links thema. (...)

Hele artikel

> Zie ook: Deze hitte is nog maar een voorproefje van de komende extremen

Aylin Bilic

Tags: #nederlands #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #klimaatbeleid #broeikaseffect #oceaan #opwarming_aarde #onderwaterleven #zeeleven #koraal #koraalrif #co2 #uitstoot #luchtvervuiling #fossiele_brandstof #olie #gas #steenkool #zuurgraad #ph #ipcc #algen #biodiversiteit #dead_zones #broeikasgas #visvangst #visserij #energie #energietransitie #uitstoot #luchtvervuiling #fijnstof #stroomnet #investico #tennet #duurzame_energie #zonnepanelen #windmolens #netbeheerder #woningbouw #alliander #enexis #nuon #essent #privatisering #decentralisatie #groei #consumentisme #economishe_groei #internationale_ongelijkheid

Deze hitte is nog maar een voorproefje van de komende extremen

NRC

Klimaatverandering - Door klimaatverandering zal het vaker zo warm worden als dinsdag. De tijd om ontwrichtende opwarming nog te voorkomen wordt steeds krapper. „Het is now or never.” (...)

De extreme hitte van dinsdag confronteerde Nederland met de realiteit van een zeer snel opwarmende aarde. En dit wierp een blik vooruit naar een toekomst die zich steeds sneller aandient: van ontwrichtende klimaatverandering, waarin steeds hogere temperaturen steeds vaker voorkomen.

Klimaatverandering, zegt KNMI-klimaatwetenschapper Karin van der Wiel, „is hier en nu”. (...)

En Nederland ís al twee graden opgewarmd ten opzichte van het pre-industriële tijdperk, bijna dubbel zoveel als het wereldwijde gemiddelde. (...)

Dat is de nieuwe klimaatwerkelijkheid: overal warmer. Daarin verschilt deze hitte met die van 1976, toen de hittegolf vooral geconcentreerd was in West-Europa. Dit jaar wordt de hele wereld geconfronteerd met extreme hitte. In India en Pakistan was het in mei op veel plekken rond de 45 graden. Op sommige weerstations op Antarctica was het in juni veertig graden warmer dan normaal. (...)

En dan te bedenken dat de huidige problemen plaatsvinden in een omgeving die ‘slechts’ 1,2 graden is opgewarmd ten opzichte van 1850. De wereld koerst af naar mogelijk een verdubbeling daarvan en staat pas aan het begin van wat een langdurig tijdperk van ontwrichtende opwarming kan worden. Als het niet lukt om in 2050 de CO2-uitstoot naar nul te brengen, dan kan de opwarming drie of vier graden bereiken aan het einde van deze eeuw. (...)

Om de kans op opwarming van anderhalve graad op 50 procent te houden zouden rijke landen in 2034 volledig gestopt moeten zijn met het winnen van fossiele brandstoffen .

Zelfs die ‘beperkte’ opwarming blijkt ontwrichtender dan in 2015 werd gedacht, zegt Van Aalst. (...)

Al decennia is duidelijk dat de aarde opwarmt door het gebruik van fossiele brandstoffen. Al decennia is duidelijk dat dit drastisch beperkt moet worden om desastreuze opwarming eerst te keren, en inmiddels te beperken. En al decennia gebeurt dat te weinig: in 2021 werd wereldwijd een recordhoeveelheid energiegerelateerde CO2 uitgestoten.

Door de energiecrisis die de oorlog in Oekraïne veroorzaakt, vallen landen terug op soms nog vervuilendere fossiele brandstoffen. (...)

„Deze crisis zou kunnen aanzetten om sneller méér te investeren in duurzame energie”, zegt Van Aalst. „Maar die urgentie zie ik eigenlijk niet.” (...)

Hele artikel

> Zie ook: Het moet met minder. De aarde vraagt er om. (NRC)

Mensen op het strand in Brighton, Verenigd Koninkrijk, 19 juli 2022 Foto Peter Cziborra/Reuters.

Tags: #nederlands #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #klimaatbeleid #broeikaseffect #oceaan #opwarming_aarde #onderwaterleven #zeeleven #koraal #koraalrif #co2 #uitstoot #luchtvervuiling #fossiele_brandstof #olie #gas #steenkool #zuurgraad #ph #ipcc #algen #biodiversiteit #dead_zones #broeikasgas #visvangst #visserij #energie #energietransitie #uitstoot #luchtvervuiling #fijnstof #stroomnet #investico #tennet #duurzame_energie #zonnepanelen #windmolens #netbeheerder #woningbouw #alliander #enexis #nuon #essent #privatisering #decentralisatie #groei #consumentisme #economishe_groei #internationale_ongelijkheid

Het moet met minder. De aarde vraagt er om.

NRC

Minder groei - In de klimaatrapporten van de Verenigde Naties staat het tegenwoordig al bijna als een gegeven: we moeten af van het huidige beperkte paradigma van economische groei. Alleen zo zijn diersoorten te behouden, kan voorkomen worden dat de aarde uitgeput raakt. Zolang groei het paradigma blijft, zal de mens in sneltreinvaart de bestaanszekerheid van alles en iedereen op aarde ondermijnen.

Dit is het dagelijkse commentaar van NRC. Het bevat meningen, interpretaties en keuzes. Ze worden geschreven door een groep redacteuren, geselecteerd door de hoofdredacteur. In de commentaren laat NRC zien waar het voor staat. Commentaren bieden de lezer een handvat, een invalshoek, het is ‘eerste hulp’ bij het nieuws van de dag.

De kennis over de effecten van de overconsumptie is inmiddels ruimschoots voorhanden. (...)

Waarom lukt het dan niet om het gedrag van mensen daadwerkelijk aan te passen? Dat thema stond centraal in de briljante film _Don’t Look Up-. (...) De boodschap is even helder als zorgelijk: de mens kijkt liever weg dan dat hij het onheil aangaat.

In een van de artikelen die de serie ‘Minder’ die NRC deze weken publiceert, wordt ingegaan op dat onvermogen. (...)

Toch zal er iets drastisch moeten gebeuren. Tech-optimisme lijkt een pijnloze uitweg. (...)

Maar het zou naïef zijn daar volledig op te gokken, om twee redenen. Stel dat het niet lukt om op tijd een oplossing te vinden, dan is het hoe dan ook te laat om nog daadwerkelijk het tij te keren als we daarachter komen. En twee: ook al lukt het om bijvoorbeeld geen fossiele brandstoffen meer te gebruiken, de CO2-uitstoot omlaag te brengen en alternatieve energiebronnen aan te boren, dan nog consumeren we te veel. Zo lang de mensheid meer weghaalt van de aardbol dan die aardbol kan regenereren, zijn we gedoemd om uiteindelijk te verliezen. (...)

Het zal dus hoe dan ook minder moeten, althans, voor de landen die nu meer dan hun eerlijke deel verbruiken. Matiging in het rijke westen kan en moet ruimte opleveren voor landen die tot nu toe achterblijven in welvaart. (...)

Beleid is nodig. En niet alleen voor 2030, 2040 of 2050, maar ook acuut. Van de burger kan uit eigen beweging geen volledige gedragsverandering worden verwacht. Een overheid kan de problemen niet overlaten aan de krachten van de vrije markt alleen. En een herverdeling van de pijn kan alleen via een democratische weg. (...)

Afscheid nemen van het paradigma van economische groei kan een route zijn die daarbij helpt. Opmerkelijk is dat al in 2019 132 landen hun handtekening zetten onder een VN-rapport over biodiversiteit dat exact dat bepleitte. De kennis is er, de wil is er. Nu de maatregelen nog om daadwerkelijk de draai te maken.

Hele artikel

Tags: #nederlands #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #klimaatbeleid #broeikaseffect #oceaan #opwarming_aarde #onderwaterleven #zeeleven #koraal #koraalrif #co2 #uitstoot #luchtvervuiling #fossiele_brandstof #olie #gas #steenkool #zuurgraad #ph #ipcc #algen #biodiversiteit #dead_zones #broeikasgas #visvangst #visserij #energie #energietransitie #uitstoot #luchtvervuiling #fijnstof #stroomnet #investico #tennet #duurzame_energie #zonnepanelen #windmolens #netbeheerder #woningbouw #alliander #enexis #nuon #essent #privatisering #decentralisatie #groei #consumentisme #economishe_groei #internationale_ongelijkheid

Verbouwen zonder gereedschap

De Groene Amsterdammer

Al jaren ontbreekt een plan om het Nederlandse stroomnet toekomstbestendig te maken. Den Haag weigert regie te nemen. De klimaatdoelen lijken daarmee verder weg dan ooit. (...)

Afgelopen maand bleek dat in heel Limburg en Noord-Brabant geen nieuwe bedrijven meer aangesloten kunnen worden, het net zit simpelweg vol.

En niet alleen in Limburg en Brabant zien bedrijven hun duurzaamheidsplannen stranden vanwege de problemen op het net. In de Amsterdamse haven kan een producent van duurzame brandstoffen zich niet vestigen en ook een bedrijf uit de windindustrie wordt nee verkocht. (...)

‘Bedrijven zijn al jaren bezig met het maken van verduurzamingsplannen. Nu komen ze ermee naar buiten, en dan horen ze dat het niet kan.’

De problemen op het stroomnet zijn niet langer incidenten. Niemand zegt het nog hardop, maar Nederland staat aan het begin van een landelijke kettingbotsing op het stroomnet met verstrekkende gevolgen. Dat blijkt uit een inventarisatie van Investico voor De Groene Amsterdammer en Trouw. (...)

[B]ijna nergens in het land kunnen nieuwe plannen voor windmolenparken en zonneweides nog gerealiseerd worden. In de helft van de Nederlandse provincies kunnen bedrijven en woningbouwprojecten geen nieuwe aansluiting op het stroomnet meer krijgen, in nog eens drie provincies zal binnenkort vrijwel zeker hetzelfde gebeuren. (...)

In vier jaar tijd vervijfvoudigde het aandeel van elektriciteit uit zonnepanelen. In Europa liep Nederland op dat vlak altijd achter, maar nu zijn we een van de koplopers. (...)

Dat is een stille ramp. Want verduurzaming betekent in de regel elektrificatie. Gasboilers worden elektrisch, benzinetanks worden accu’s, aluminium smelten we niet meer met cokes of stookolie, maar dankzij elektrolyse. (...)

In een brief aan de regering van afgelopen april waarschuwden de netbeheerders: ‘Het doel van minimaal 55% CO2-emissiereductie in 2030, samen met de ambitie voor de versnelling van de woningbouw én de groeiende economie, vallen buiten de bandbreedte van wat haalbaar is.’ Twee weken geleden leidde de publicatie van de brief, ongetwijfeld vanwege de oorlog in Oekraïne, nauwelijks tot beroering in de Tweede Kamer. (...)

In de helft van de provincies moeten nieuwe plannen voor woonwijken door netbeheerders geweigerd worden. (...)

Dat juist de netbedrijven nu obstakels zijn voor de energietransitie in plaats van faciliteerders van onze groene ambities, vindt Nijpels onbegrijpelijk. Twee jaar geleden wees hij minister Wiebes op dit probleem. Daar werd niets mee gedaan. (...)

Terwijl de afgelopen tien jaar de bedrijven in ongekend tempo elektriciteitsstations, transformatoren en dikkere stroomkabels hadden moeten aanleggen, bleven ze functioneren als cash cows. (...)

Het uitbreiden van het net is bovendien handwerk, terwijl technisch personeel nauwelijks te vinden is. (...)

Alle problemen waar we nu tegenaan lopen zijn kenmerkend voor de kabinetsaanpak van de energietransitie in de afgelopen vijftien jaar. Expertise werd afgestoten en verantwoordelijkheid geprivatiseerd door Nederlandse energiebedrijven als Nuon en Essent te verkopen aan grote, buitenlandse partijen. De oplossing voor het klimaatprobleem werd gedecentraliseerd naar overlegtafels bij de Sociaal-Economische Raad met bijna vijftig onderhandelende partijen, die het op hun beurt weer doorschoven naar dertig energieregio’s die mogen bepalen waar in de polder een windmolen komt te staan. (...)

Nederland liep decennia achteraan bij verduurzaming en moet nu een inhaalslag van jewelste maken terwijl de netten er niet op zijn voorbereid. De klimaatdoelen lijken daarmee verder weg dan ooit. (...)

Hele artikel

Hoogspanningsmasten bij Rotterdam, 18 april 2021 © Lex van Lieshout / ANP.

Tags: #nederlands #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #klimaatbeleid #broeikaseffect #oceaan #opwarming_aarde #onderwaterleven #zeeleven #koraal #koraalrif #co2 #uitstoot #luchtvervuiling #fossiele_brandstof #olie #gas #steenkool #zuurgraad #ph #ipcc #algen #biodiversiteit #dead_zones #broeikasgas #visvangst #visserij #energie #energietransitie #uitstoot #luchtvervuiling #fijnstof #stroomnet #investico #tennet #duurzame_energie #zonnepanelen #windmolens #netbeheerder #woningbouw #alliander #enexis #nuon #essent #privatisering #decentralisatie