Hoe ‘de media’ van toen rond 1600 bijdroegen aan de volkenmoord in zuidelijk Afrika

De Volkskrant

Nederlandse kolonisten troffen rond 1600 in zuidelijk Afrika de oudste bevolkingsgroepen ter wereld, de San en de Khoi. Deze Kaapbewoners werden door de Nederlanders afgebeeld als domme, dierlijke en zielloze holbewoners. Het was de opmaat voor een door de VOC gepleegde volkenmoord. (...)

Het is 4 augustus 1595 als Nederlandse kolonisten onder leiding van Cornelis Houtman hun anker laten zakken in de Mosselbaai. Daar, tijdens hun prille verkenningen van de Kaap, ontmoeten zij de San en de aan hen verwante Khoi. De Nederlanders noemen de San ‘Bosjesmannen’ en de Khoi ‘Hottentotten’, namen die door beide groepen inmiddels als zeer denigrerend worden ervaren.

Zowel de Khoi, een volk van herders, als de San dragen bontmantels, zoals de hier afgebeelde San-mantel van jakhalspelzen. (...)

In de eerste tekeningen die Nederlanders van de Kaapbewoners maken, tonen zij de Khoi en de San gewikkeld in verse schapendarmen. Dat vindt men in Nederland weerzinwekkend en barbaars. Ook het feit dat zij zich insmeren met dierenvet wordt als iets walgelijks gezien. De Nederlanders begrijpen niets van de Khoi en de San. Hoe kun je leven zonder centrale overheid? Ze zien ook geen religie in de levensstijl van de Afrikaanse gemeenschappen. Ingewanden etende, domme, dierlijke en zielloze holbewoners, zo typeren de kolonisten de kaapbewoners. En als kannibalen – dat zij dat waren, is nooit bewezen. (...)

(Tekst gaat door onder de tekening)

Carel Allard, ‘Binnelandse Africanen’, uit: Orbis Habitabilis Oppida et Vestitus, Amsterdam ca. 1692. Beeld: Rijksmuseum.

[I]n werkelijkheid wikkelden de Khoi en San droge repen huid om enkels en scheenbenen ter voorkoming van slangenbeten. En wat dat vet betreft: dat diende ter bescherming tegen de winterkou, iets dat veel Hollanders zelf ook deden.

Naast dit door de Nederlanders gecreëerde beeld van zuidelijk Afrika als hel vol barbaarse bewoners, positioneren de kolonisten zich als verlosser. (...)

Want de San zijn niet van plan hun jachtgronden en waterbronnen zonder verzet aan de nieuwkomers af te staan. Hun in slangengif gedoopte pijlen doden oprukkende koloniale boeren. Hoe groter het koloniale territorium, hoe meer de San hun gebied beschermen. De Khoi stelen vee van de boeren. Jullie ons land, wij jullie vee, zal de gedachte zijn geweest.

Rond 1770 houden San-groepen op zo’n 700 kilometer van de Kaap honderden huifkarren van trekboeren tegen. Als represaille organiseert het VOC-bestuur een klopjacht. (...)

Militair cartograaf Robert Jacob Gordon schrijft in 1778 dat de San, inclusief hun kinderen, door boeren worden gedood en dat hij wil bemiddelen tussen de partijen, om de ‘dagelijkse massacre onder de arme schepsels te doen ophouden’. Gordon noemt ‘onse boeren’ slechte mensen en zegt dat deze moordpartijen voor hen niets voorstellen. In een latere brief voorspelt hij dat de ‘overheerschende Europeanen’ de ‘naturelyke inwoonders der landen’ op verschillende manieren zullen doen verdwijnen.

In 1792 neemt de Politieke Raad een resolutie aan die het doden van de San moet beëindigen. (...)

Toch is het vermoorden van de San daarmee niet ten einde. Er zijn genoeg bronnen uit de laatste vier eeuwen, tot een aantal decennia geleden, die getuigen van een gewoonterecht om de San naar believen te doden. Door de boeren, en in hun kielzog ook door andere groepen. Niet alleen in gewapende conflicten, maar ook zomaar. Voor de jacht of voor de lol, als tijdverdrijf.

Hele artikel

Tags: #nederlands #afrika #kolonialisme #imperialisme #kolonie #koloniale_geschiedenis #cartografie #boeren #zuid-afrika #kaap #kaapkolonie #zuidelijk_afrika #khoi #san #bosjesmannen #hottentotten #beeldvorming #media #massamedia #stereotype #racisme #discriminatie #moorden #uitmoorden #voc

Het lange afscheid van Nieuw-Guinea

Eef Mamoribo zingt haar verdriet over het lot van de Papoea’s.

NRC

Vrijheidsstrijd - Het voor veel inwoners traumatische einde van Nederlands-Nieuw-Guinea, nu zestig jaar geleden, is onderwerp van een docu-theater, ziet Kester Freriks.

‘Nederlands-Nieuw-Guinea was alles, alles, alles voor me. Het mooiste landschap van de wereld en de fijnste mensen.” Zo denkt Hans van Zanten (Bandoeng, 1942) terug aan zijn jeugd en zijn latere jaren in de huidige Indonesische provincie West-Papoea. Van Zanten en zijn ouders vertrokken in 1950 naar Nieuw-Guinea, dat destijds een overzees gebiedsdeel van Nederland was.

Afgelopen zaterdag 1 oktober was het zestig jaar geleden dat Nederland Nieuw-Guinea overdroeg aan de Verenigde Naties. Velen hadden gehoopt op een onafhankelijk Nieuw-Guinea. Maar die hoop vervloog. Indonesië eiste Nieuw-Guinea op en veel mensen moesten het land ontvluchten, onder wie vijfhonderd Papoea’s die naar Nederland vertrokken. Na een referendum in 1969 onder een groep geselecteerde Papoea’s werd het gebiedsdeel Indonesisch.
Protestliederen

Over deze teleurstelling en het onvrijwillige vertrek gaat het docu-theater Verzoening? van theatermaker en performer Betsy Torenbos van Stichting Be-wonder. Ze treedt op met de 82-jarige Papoease Eef Mamoribo en de in 1984 geboren Raki Ap. (...)

„De basis van dit hele project dat Tabee Nieuw-Guinea heet vormen 33 interviews die Paul Pattynama en ik afnamen met mensen die allemaal verbonden zijn met Nieuw-Guinea”, zegt Torenbos tijdens een repetitie. (...)

Verzoening? Door Stichting Be-wonder. Première 8/10 Museum Sophiahof, Den Haag. Inl: tabeenieuwguinea.nl

Hele artikel

> Meer Nederlands Nieuw-Guinea (op mijn website)

Tags: #nederlands #indonesie #nieuw-guinea #nederlands_nieuw-guinea #west_papua #west_papoea #papoea #papua #kolonie #zelfbeschikking #recht_op_zelfbeschikking #act_of_free_choice #daad_van_vrije_keuze #dekolonisatie #mensenrechten #transmigratie #racisme #discriminatie #autonomie #Verenigde_Bevrijdingsbeweging_voor_West-Papua #ULMWP #politieke_gevangenen #referendum #volksstemming #National_Commission_on_Human_Rights #Komnas_HAM #Humanitarian_Team_for_Intan_Jaya #opm #Organisasi_Papua_Merdeka #Organisatie_Vrij_Papoea #biak #melanesie #censuur #persvrijheid #freeport #grasberg #mijnbouw #ontwikkeling #milieuvervuiling #Freeport-McMoRan

Dekoloniseer de toekomst

NRC

Kolonialisme - Nederland heeft belangrijke stappen gezet om in het reine te komen met het koloniale verleden, ziet David Van Reybrouck. Nog belangrijker is te werken aan de gevolgen van dat verleden voor het klimaat. (...)

De voorbije drie jaar namelijk is de aandacht voor het koloniale verleden van Nederland nagenoeg onafgebroken in het nieuws geweest en daarbij is een ander perspectief steeds nadrukkelijker naar voren gekomen.

Hoogtepunt was op 17 februari dit jaar de publicatie het langverwachte verslag van de drie Nederlandse onderzoeksinstituten, NIOD, KITLV en NIMH, waarin stond: „Tijdens de oorlog gebruikte de Nederlandse krijgsmacht veelvuldig en structureel extreem geweld.” (...)

Hier werd midden op het marktplein met luide stem gezegd dat Nederland zwaar in de fout was gegaan. (...)

En toch is dit verhaal niet af. Als in het reine komen met de koloniale geschiedenis een traject is, dan zou je kunnen zeggen dat van de 100 kilometer die afgelegd moeten worden, we vandaag bij kilometerpaal 25 zijn. Ik wil graag zes ideeën formuleren voor het vervolg.

Ten eerste: oppassen voor veralgemeniseringen. Hoewel extreem geweld en oorlogsmisdaden tijdens de dekolonisatieoorlog van 1945 tot 1949 systematisch voorkwamen, betekent dat niet dat elke militair die aan Nederlandse zijde streed zich eraan bezondigd heeft. Naar schatting heeft slechts een kwart van de soldaten effectief gevechtshandelingen verricht. (...)

Tweede gedachte voor het vervolg: opletten voor de zogenaamde ‘nazificatie van de koloniale tijd’. (...) Heel het kolonialisme herleiden tot een tropische variant van het fascisme is uiterst problematisch, al was het maar omdat het kolonialisme bovenal economisch gemotiveerd was door een elite en het fascisme in eerste instantie ideologisch was en geschraagd door de massa. (...)

We doen de geschiedenis echt geen recht wanneer we alles gaan herleiden tot het grote morele binaire schema van de twintigste eeuw. (...)

Derde gedachte: opletten met enkel de verontwaardiging te beperken tot het wangedrag van Nederlandse soldaten. Ja, er zijn op grote schaal zeer ernstige vormen van extreem geweld en oorlogsmisdaden gepleegd door Nederlandse soldaten, maar het geeft geen pas om enkel te kijken naar het gedrag van Nederlandse dienstplichtigen in de sawa, zonder te kijken naar de hoogste Nederlandse gezagsdragers in Batavia en, meer nog, in Den Haag, zoals ook terecht aangestipt in het rapport van het NIOD, KITLV en NIMH.

De grootste verantwoordelijken bevonden zich niet aan de basis, maar helemaal aan de top van de piramide. Het zijn de regeringen Beel en Drees geweest die het bevel tot de twee militaire offensieven gegeven hebben. (...)

Daarbij heeft Beel (KVP) een buitengewoon kwalijke rol gespeeld. Als minister-president stuurde hij in het voorjaar en de zomer van 1947 duidelijk aan op militaire confrontatie, met de Eerste Politionele Actie als resultaat. (...)

In 1949 was het minister-president Drees (PvdA) die tijdens de Rondetafelconferentie in Den Haag een prijs van 6,3 miljard gulden vroeg aan Indonesië voor zijn onafhankelijkheid: het land moest zich vrijkopen, net zoals een slaaf in de negentiende eeuw zijn baas moest betalen. Tot dat bedrag hoorde tevens de kosten voor de pas gevoerde dekolonisatieoorlog! Of Soekarno even de factuur voor de twee politionele acties kon vereffenen, want die waren best wel aan de prijs geweest. (...)

Vierde gedachte: opletten om de blik te beperken tot de periode 1945-1949. Nagenoeg alle aandacht gaat momenteel uit naar de jaren van de dekolonisatie-oorlog. Begrijpelijk, maar onvoldoende. Het gevaar is niet denkbeeldig dat er nu een beeldvorming ontstaat die zegt: „Ja, wij Nederlanders zijn daar drieënhalve eeuw geweest. Het begin was heel erg, de periode rond 1600, met Coen en de VOC enzo, en het einde was heel erg, de jaren 45-49, maar daartussen was het best oké.”

Ik stoor mij aan die focus op het begin en het einde. De hele zeventiende eeuw is gekenmerkt door geweld in de strijd om specerijenmonopolies. De achttiende eeuw door het inpalmen van Javaanse grond, naast een slachting van de Chinese bevolking in en om Batavia. De negentiende eeuw zag een lange reeks militaire veroveringen door het KNIL om de koloniale staat te vestigen. En de jaren van de ‘Pax Neerlandica’, van 1914 tot de Japanse invasie in 1942, zijn ten diepste gemarkeerd door het neerslaan van de inheemse politieke bewegingen die naar ontvoogding streefden: inclusief het meedogenloos neerslaan van de communistische en nationalistische beweging in de jaren 20 en 30, verbanningen, gevangenissstraffen en ophangingen van politieke dissidenten. Piet Hagen heeft dat alles overtuigend gedocumenteerd. (...)

Ten vijfde moeten we niet alleen in de tijd uitzoomen, maar ook in de ruimte. Wat in Indonesië gebeurde was onderdeel van een breder Europees proces. Nochtans lijkt vandaag elk land louter met zijn eigen belangrijkste voormalige kolonie bezig: België met Congo, Engeland met India, Frankrijk met Algerije, en Nederland met Indonesië. Alles globaliseert, behalve de koloniale herinnering. (...) We zien daardoor niet dat het kolonialisme van de 19de en 20ste eeuw het resultaat was van een westerse kapitalisme vanaf de 16de eeuw. (...)

Gedachte nummer zes vergt de grootste stap: we mogen niet enkel naar het historisch kolonialisme kijken. Vorig jaar kreeg ik een wereldkaart te zien. Daarop stond aangegeven welke landen het meest broeikasgassen uitstoten en welke landen het meest kwetsbaar waren voor de gevolgen van klimaatopwarming. Ik dacht dat ik naar een kopie van de koloniale wereldkaart zat te kijken. De grootste uitstoters zijn de landen van het Globale Noorden, de grootste slachtoffers de landen van het Globale Zuiden, de voormalige kolonies. Zij die het minst bijgedragen hebben aan de opwarming van de aarde, zijn er het grootste slachtoffer van. (...)

Zolang wij in West-Europa geen aandacht hebben voor die nieuwe kolonisatie van het zuiden, zullen we nooit aan kilometerpaaltje honderd geraken. Nederland en België hebben goed verdiend aan het koloniale en industriële verleden. We moeten de moed hebben om te zeggen: eigenlijk is ons CO2-budget gewoon op. We hebben veel meer uitgestoten dan we überhaupt mochten. (...)

Bij het Klimaatakkoord van Parijs werd beslist om jaarlijks 100 miljard dollar bijeen te brengen voor de meest kwetsbare landen. Die pot raakt niet gevuld. (...)

Nederland heeft de voorbije jaren belangrijke stappen gezet in de omgang met een bezwaard verleden. Nu komt het erop aan stappen te zetten in de omgang met een bezwaard heden.

Hele artikel

Pari, nabij Jakarta, Indonesië. Het eiland, dat ongeveer duizend bewoners telt, kampt met ernstige problemen als gevolg van klimaatveranderingen. Zo vinden er regelmatig overstromingen plaats. Foto Mast Irham/EP.

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #indie #nederland_indie #kolonie #kolonialisme #koloniaal_verleden #koloniale_oorlog #dekolonisatie #politionele_actie #onafhankelijkheid #onafhankelijkheidsstrijd #onafhankelijkheidsdag #onafhankelijkheidsoorlog #nationalisme #oorlogsmisdaden #geschiedenis #koloniale_geschiedenis #drees #beel #coen #voc #knil #japanse_bezetting #pax_neerlandica #batavia #klimaat #klimaatverandering #klimaatcrisis #uitstoot #co2 #co2-budget #klimaatakoord #arme_landen #briekaseffect #neokolonialisme

Steentijdbewoners in de ijzertijd

De Groene Amterdammer

Het beeld dat wordt geschetst van de bevolking van Papoea als een stenentijdperkvolk zegt meer over ons lineaire wereldbeeld dan over de bewoners van de voormalige Nederlandse kolonie. Maar dat beeld wordt ook gebruikt om economische exploitatie te rechtvaardigen.

Papoea, het voormalige Nieuw-Guinea, dat tot 1962 een Nederlandse kolonie was, is nooit echt onafhankelijk geweest. De Papoease bevolking kent nog steeds antikoloniaal verzet, niet vanwege de Nederlandse overheersing, maar in reactie op de onvrijwillige Indonesische incorporatie van het gebied in 1963. (...)

De nieuwe wet zorgt voor opnieuw oplaaiende onrust in het gebied. Veel Papoea’s gingen de straat op om te protesteren. De West Papua National Liberation Army verwierp het plan voor de nieuwe provincies en dreigde betrokken overheidspersonen te vermoorden. (...)

Naast de gewelddadige West Papua National Liberation Army is er een grote groep Papoea’s die op een geweldloze manier naar onafhankelijkheid streeft. (...)

De culturele mythe van Papoea’s als overblijvers van het stenen tijdperk is wijdverspreid. Etnografen observeerden bijvoorbeeld dat Papoea’s uit de Korowai-stam ‘fabriekskleding’ en geïmporteerde goederen opruimen voordat toeristen hen bezoeken. Dit om de toeristen in de waan te laten dat ze authentieke ‘primitievelingen’ ontmoeten die de moderne industrialisatie nog niet meegemaakt hebben. (...)

Het werk van fotograaf Jimmy Nelson is een ander hedendaags voorbeeld van de culturele stenentijdperkmythe die om Papoea zweeft. (...)

Wanneer je medemensen in het verleden positioneert, ontken je hun situatie in het heden en ontzeg je ze een toekomst. In het geval van Papoea is het cruciaal om de inwoners als tijdgenoten te zien, om plaats te maken voor politieke zelfbeschikking en het perspectief op een toekomst als onafhankelijk land zonder Indonesische interventie. (...)

Helaas is het stenentijdperknarratief hardnekkig en wordt het nog steeds gebruikt als rechtvaardiging voor neokoloniale overheersing. Freeport Indonesia, dochteronderneming van het Amerikaanse Freeport-McMoRan, gebruikt het motief bijvoorbeeld om de extractie van natuurlijke grondstoffen in Papoea te rechtvaardigen. Het bedrijf geeft hun de mogelijkheid de sprong van de ‘steentijd’ naar de ‘ijzertijd’ te maken. (...)

In 1967 tekende Freeport Indonesia een contract met het nieuwe Indonesische regime voor het aanleggen van een kopermijn in Papoea in 1967. Cruciaal is hier dat Indonesië dit contract met Freeport twee jaar vóór de controversiële volksstemming liet tekenen. Op eenzelfde manier als de regering-Kennedy beschouwde Freeport Papoea als archaïsch, en de komst van de mijn als een middel om van de steentijd in de ijzertijd te geraken. (...)

Net als toen gebruikt Indonesië dit narratief nu in samenwerking met Freeport Indonesia om Papoea’s het recht op zelfbeschikking te ontnemen en hun natuurlijke hulpbronnen voor eigen economisch belang te exploiteren.

Ondanks Indonesische mensenrechtenschendingen in het Papoea van de jaren zestig bleven de Verenigde Staten achter Indonesië staan. Bovendien wilden ze Soeharto’s anti-communistische regime steunen. De Act of Free Choice, die voor onafhankelijkheid van Papoea had kunnen zorgen, kwam er in 1969, waarbij een geselecteerde groep Papoea’s onder druk van Indonesische militaire intimidatie voor Indonesië stemde. (...)

Het verzet tegen Indonesische onderdrukking is groot in Papoea, getuige het aantal online en internationale initiatieven waarmee Papoea’s strijden voor zelfbeschikkingsrecht. (...)

De verkoop van grond van oorspronkelijke bewoners aan palmoliebedrijven en de aanwezigheid van Freeport dwingt veel Papoea’s om op plantages en in de mijnbouw te werken. De grote bedrijven bieden werkgelegenheid, maar de lonen zijn vaak te laag voor Papoea’s om onderwijsgeld voor hun kinderen te kunnen betalen. Freeport maakte in 2010 een winst van bijna twee derde van de omzet en is de grootste belastingbetaler aan Indonesië. Bovendien ondersteunt het bedrijf de Indonesische veiligheidstroepen financieel om de Grasbergmijn te beveiligen. De milieuschade is enorm: de mijn levert dagelijks 167 miljoen ton mijnafval op dat in de bodem en de Aijkwa-rivier terechtkomt. (...)

Freeport Indonesa zou ontwikkeling, banen en welvaart in Papoea brengen, maar tegen de tijd dat Freeports contract eindigt, in 2041, heeft het naar eigen schatting drie miljard ton mijnafval in land en water van Papoea gedumpt. Bovendien is er mede dankzij de gezamenlijke belangen van Freeport en de Indonesische regering nooit een eerlijk referendum geweest over de mogelijke onafhankelijkheid van Papoea. (...)

Hele artikel

De colonne van president Joko Widodo op weg naar de Grasbergmijn van het koper- en goudmijnbedrijf Freeport-McMoRan in Mimika © AFP.

Tags: #nederlands #indonesie #nieuw-guinea #nederlands_nieuw-guinea #west_papua #west_papoea #papoea #papua #kolonie #zelfbeschikking #recht_op_zelfbeschikking #act_of_free_choice #daad_van_vrije_keuze #dekolonisatie #mensenrechten #transmigratie #racisme #discriminatie #autonomie #Verenigde_Bevrijdingsbeweging_voor_West-Papua #ULMWP #politieke_gevangenen #referendum #volksstemming #National_Commission_on_Human_Rights #Komnas_HAM #Humanitarian_Team_for_Intan_Jaya #opm #Organisasi_Papua_Merdeka #Organisatie_Vrij_Papoea #biak #melanesie #censuur #persvrijheid #freeport #grasberg #mijnbouw #ontwikkeling #milieuvervuiling #Freeport-McMoRan,

Gratis pr voor het Britse koningshuis, maar waar zijn de kritische vragen?

NRC

Koloniale geschiedenis - Waarom vullen journalisten uren zendtijd over het Britse koningshuis, zonder de betekenis van het instituut voor de (ex-)koloniën kritisch te bevragen, wil Bram Vermeulen weten.

Sinds de dood van koningin Elizabeth II werden uren zendtijd gevuld met wat we allemaal wisten en de afgelopen jaren – mits je niet onder een steen leefde – met eigen ogen hadden kunnen zien. Dat ze zeventig jaar trouw aan haar vorstenplicht was geweest, dat ze kil was ten tijde van Diana’s dood, maar ook in was voor een grapje met James Bond. Dezelfde anekdotes op alle zenders, en vervolgens in alle kranten, de een soms wat smeuïger verteld dan de ander.

De Britse (ex-)koloniën in Afrika, Azië en de Caribische eilanden waarover ze in haar werkzame leven had geregeerd werden in die anekdotes soms genoemd, maar hooguit als decor. (...)

Het Zuid-Afrika dat de 21 jaar oude Elizabeth bezocht was sinds 1910 geen Britse kolonie meer maar werd geregeerd door een witte minderheid, die in 1948 apartheid invoerde en de scheiding tussen rassen legaliseerde. Dat gebeurde met volmondige steun vanuit Londen. (...)

Kenia was in 1952 nog wel een Britse kolonie waartegen de Kenianen dat jaar een bloedige opstand begonnen. Je zou hele talkshowavonden kunnen vullen met de onbeschrijfelijke gruweldaden die de Britten begingen tegen die Mau Mau-rebellie. (...)

We zagen wel beelden van een bezoek van Nelson Mandela aan de koningin, en we lazen op de BBC over „the Queens long-standing relationship with Africa”. (...)

Je zou kunnen zeggen: over de doden niets dan goeds. Je zou kunnen zeggen: dat kolonialisme is allemaal zo lang geleden. Je zou kunnen zeggen: dit is niet het moment. Maar uit talloze reacties bleek dat dit júíst het moment was om erover te beginnen. (...)

Sommige media, zoals de NOS en The Guardian, onderstreepten dat de koningin niet overal even geliefd was. Maar die uitzonderingen verdronken als een voetnoot in het overige aanbod. (...)

Journalisten moeten dat theater laten zien op zo’n historisch moment. Maar onze taak is ook om het instituut dat nu dagen achtereen in het nieuws is, kritisch te bevragen. Dat is journalistiek. The rest is public relations.

Hele artikel

Mau Mau-rebellen tijdens de traditionele Kikuyu Spelen in de jaren vijftig in Kenia. De Mau Mau vochten tussen 1952 en 1959 tegen het koloniale regime van de Britten. Foto INP / AFP.

Tags: #nederlands #nederland #media #pers #journalist #journalistiek #tv #radio #nos #journaal #jeugdjournaal #queen #the_queen #elizabeth_II #verslggeving #overlijden #bbc #omroep #kolonie #kolonialisme #neo-kolonialisme #gemenebest #koloniale_geschiedenis #zuid-afrika #apartheid #kenia #mau_mau

Kritiekloze verering van de Queen, behalve bij Johan Derksen en het Jeugdjournaal

NRC

ZAP - De BBC ruimde zijn zenders leeg voor dagenlang kruiperige verslaggeving van het overlijden van koningin Elizabeth. Ook op de Nederlandse tv weinig kritiek. Alleen het Jeugdjournaal ging naar Jamaica voor een ander geluid. (...)

De BBC had de gehele programmering schoongeveegd om ononderbroken de overleden koningin Elizabeth te bewieroken. (...)

Voor wie niet alleen televisie kijkt, maar ook de sociale media volgt , was de discrepantie echter opvallend. Vooral mensen afkomstig uit de voormalige Britse koloniën hadden op de socials geen goed woord over voor de overleden koningin. Voor hen was zij het symbool van het Britse Rijk met zijn koloniale geweld en uitbuiting. Omdat Elizabeth na de bloedige dekolonisatie aanbleef als koningin van de 56 voormalige koloniën van het Britse Gemenebest, was zij ook symbool van het neokolonialisme. (...)

Waarom geen kritische noten bij de BBC? (...)

Ook op de Nederlandse zenders was het zoeken met een waxinelichtje naar woorden van kritiek. (...)

De NOS hield het veilig bij het verslaan van de doodsrituelen en de uitingen van rouw op de Londense straten. De enige die bij de NOS de journalistieke eer hooghield was het Jeugdjournaal. Een verslaggever was zelfs op reportage naar Jamaica gegaan om een ander geluid over de koningin vast te leggen. (...)

In twee minuten en dertig seconden werd vervolgens treffend vierhonderd jaar Brits kolonialisme aan de kinderen uitgelegd: „Dat zijn landen die de Britten hadden veroverd en waar ze de baas speelden. Inwoners werden vaak slecht behandeld en er werd veel geweld gebruikt. Ook verdienden de Britten veel geld aan de koloniën.” (...)

Hierna sprak het Jeugdjournaal de verwachting uit dat veel voormalige koloniën in de nabije toekomst afstand zullen doen van de overzeese vorst.

Kijk, zó voedt je de kinderen op.

Hele artikel

Jamaicaanse vrouw op het Jeugdjournaal. NOS.

Tags: #nederlands #nederland #media #pers #journalist #journalistiek #tv #radio #nos #journaal #jeugdjournaal #queen #the_queen #elizabeth_II #verslggeving #overlijden #bbc #omroep #kolonie #kolonialisme #neo-kolonialisme #gemenebest

In de laatste Britse kolonie kon je in 1973 nog als een beest worden gedeporteerd

NRC

Kolonialisme - In zijn nieuwe boek vertelt Philippe Sands de boeiende geschiedenis van de strijd om zelfbeschikking van de inwoners van de Chagos-archipel, de laatste Britse kolonie. (...)

De laatste kolonie, heet het boek dat de Brit Philippe Sands schreef over de Chagos-archipel. Het is geen verhaal dat het grote publiek zal kennen, maar één van de eilanden doet waarschijnlijk wel een belletje rinkelen: Diego Garcia. De Amerikanen hebben er een grote luchtmacht- en marinebasis die onder andere werd gebruikt in de oorlog tegen Irak. Later kwam Diego Garcia ook in het nieuws als vermoedelijke black site van de CIA, voor het verhoren en mogelijk martelen van terreurverdachten. (...)

De laatste kolonie is een ogenschijnlijk ‘klein’ verhaal. Het gaat over de strijd van de 1500 gedeporteerde bewoners van de Chagos-archipel om te mogen terugkeren naar hun geboortegrond. Maar Sands verbindt dat verhaal listig met internationale rechtszaken en verdragen, waardoor het zich ook laat lezen als een geschiedenis van het recht op zelfbeschikking van volkeren – een principe dat centraal staat in vrijwel elk naoorlogs conflict, zoals ook nu weer in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne.

De Chagos-archipel was onderdeel van de Britse kolonie Mauritius, ook al ligt de eilandengroep daar zo’n 2000 kilometer vandaan. Voordat de Britten instemden met de onafhankelijkheid van Mauritius in 1968, maakten ze de Chagos-archipel los van het Afrikaanse eiland. In feite creëerden ze daarmee een nieuwe kolonie – vandaar de titel van het boek, De laatste kolonie. (...) De kleine eilandjes waren onderdeel van een groot geopolitiek spel: eind jaren vijftig, de Koude Oorlog was in volle gang, begonnen de Amerikanen plannen te maken voor militaire bases overal in de wereld. Daarbij lieten ze ook hun ogen vallen op onbeduidende atollen als Diego Garcia. De Britten wilden hun bondgenoot ter wille zijn, en stelden het eiland gratis ter beschikking. De Mauritiaanse leiders werd voorgehouden dat hun onafhankelijkheid in gevaar was als ze niet meewerkten aan het plan. De internationale gemeenschap werd verteld dat de eilanden geen permanente bewoners hadden – een leugen.

Aan die bewoners werd niks gevraagd. (...)

De Amerikanen legden een landingsbaan aan. Camp Justice werd de basis genoemd, ‘zonder enige ironie’ merkt Philippe Sands op. Ironisch is wel: juist de Britten en de Amerikanen stonden aan de basis van moderne ideeën over zelfbeschikkingsrecht voor volkeren. (...)

Aan de hand van een aantal concrete zaken (over Zuid-Afrika dat het internationale recht schond in Namibië, de VS in Nicaragua en Rusland in Georgië) legt Sands uit hoe de tijd langzaam rijp werd voor een zaak over de Chagos-archipel bij het Internationaal Gerechtshof. (...)

Mauritius wint de zaak, en vervolgens nemen de VN een resolutie aan waarin staat dat Chagos ‘een integraal deel’ van Mauritius is en dat de hervestiging van Chagossianen ‘een kwestie van urgentie’ is. Alleen: Groot-Brittannië weigert tot op de dag van vandaag om daar gehoor aan te geven. (...) ‘Terwijl Groot-Brittannië klaagt over de illegale bezetting van Rusland in Oekraïne bezet het zelf nog altijd illegaal een deel van Afrika.’

Hele artikel

> Zie ook: Laat de Chagossians terugkeren naar Diego Garcia (mijn blog)

Diego Garcia, het grootste eiland van de Chagos-archipel, waar de Amerikanen een grote militaire basis hebben. Foto Getty Images.

Tags: #diego_garcia #imperium #koloniaal #kolonie #kolonialisme #dekolonisatie #mauritius #mensenrechten #militaire_basis #us #united_kingdom #verenigd_koninkrijk #verenigde_staten #vs #koloniale_geschiedenis #Atlantisch_Handvest #handvest_van_de_Verenigde_Naties #handvest_van_het_oorlogstribunaal_in_Neurenberg #verenigde_naties #volkenrecht #zelfbeschikking

Dit kanon staat symbool voor de Nederlandse overheersing en roof in Sri Lanka

De Volkskrant

Een kostbaar Nederlands geschenk aan Sri Lanka belandde later als oorlogsbuit weer in Den Haag. Zo staat dit kanonnetje symbool voor een veelbewogen geschiedenis van diplomatie, exploitatie, kunst, geweld – en Nederlandse postkoloniale koppigheid.

In de zaal Nederland Overzee van het Rijksmuseum staat een opvallend blauw onderstel. Het is in rococostijl beschilderd en erop bevestigd is een met robijnen, goud en zilver gedecoreerd kanon. Volgens het tekstbordje stond dit sierkanon in het paleis van Kandy, het laatste koninkrijk van Sri Lanka, waaruit de Nederlanders het roofden in 1765.

Vanwege die roof is het kanon middelpunt van een voortdurend debat. Sri Lanka wil het kanon terug, in Nederland wordt er nog steeds over gediscussieerd. Het kanon vertelt een complexe koloniale geschiedenis die niet alleen over roof en oorlogvoering gaat, maar ook over diplomatie, koloniale exploitatie, lokale politiek en kunst. En over postkoloniale Nederlandse koppigheid. (...)

Hele artikel

> Meer over roofkunst

Het kanon staat in het Rijksmuseum. Foto: Rijksmuseum.

Tags: #nederlands #nederland #musea #kunst #kunstschatten #roofkunst #koloniale_geschiedenis #parthenon #parthenon_marbles #elgin_marbles #portugal #spanje #azteken #indonesie #nederlands_indie #kris #british_museum #louvre #sri_lanka #kanon_van_kandy #indie #kolonie #rijksmuseum #naturalis

Een ‘koloniale stuiptrek’: Nederland weigert 17 augustus 1945 te erkennen als begin van Indonesië

Trouw (alleen voor abonnees)

Op 17 augustus 1945 riep Indonesië de onafhankelijkheid uit. Nederland erkent die datum niet, tot frustratie van sommige Indonesische Nederlanders. ‘Waarom wil Nederland nog steeds het laatste woord hebben?’

“Wij, het volk van Indonesië, roepen hierbij de onafhankelijkheid van Indonesië uit. Zaken betreffende de machtsovername en andere kwesties zullen op ordelijke wijze en in zo kort mogelijke tijd worden geregeld”, zo proclameerde de eerste Indonesische president Soekarno op vrijdag 17 augustus 1945. (...)

Ook 77 jaar na de Indonesische onafhankelijkheidsverklaring blijft juridische erkenning van die datum uit, zelfs na het in februari gepubliceerde Nederlandse onderzoek Onafhankelijkheid, dekolonisatie, oorlog en geweld in Indonesië 1945-1950. Dat maakte duidelijk dat de Nederlandse krijgsmacht zich schuldig maakte aan onder meer marteling, plundering, verkrachting en executies zonder proces. Voor dit ‘extreme geweld’ maakte minister president Rutte namens de regering zijn ‘diepe excuses’ aan de Indonesische bevolking. (...)

Voor Nederland werd Indonesië pas na ondertekening van de soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949 een onafhankelijke staat. Onder internationale druk stemde Nederland toen eindelijk in met het einde van zijn koloniale bewind. (...)

Het streven naar onafhankelijkheid begon niet pas toen de Japanse bezetting op 15 augustus 1945 ten einde kwam, aldus Subiyanti. “Het was niet alsof Indonesiërs door de komst van de Japanners ineens besloten dat ze een onafhankelijke republiek wilden worden. De strijd voor onafhankelijkheid werd eeuwenlang gevochten. Denk bijvoorbeeld aan de Atjeh-oorlog in 1873”, gaat zij verder. “Door zich enkel te richten op wat er in 1945-1950 is gebeurd, doet Nederland zijn eigen koloniale geschiedenis tekort, en daarmee ook Indonesiërs.” (...)

Volgens Veraart heeft de Nederlandse regering koudwatervrees voor volmondige en juridische erkenning van de Indonesische datum van onafhankelijkheid. “Aan de ene kant zijn ze huiverig voor de reacties van veteranen die in 1945-1950 onder barre omstandigheden hun leven op het spel hebben gezet voor het terugwinnen van de kolonie. Het zou verder voeding kunnen geven aan het debat over gepleegde oorlogsmisdrijven en de verantwoordelijkheid daarvoor bij de hoogste militaire en politieke leiding van destijds”, zegt hij. (...)

Hele artikel

Scholieren lopen in Banda Atjeh mee in een optocht om de Indonesische onafhankelijkheid te vieren. Beeld ANP / EPA.

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #indie #nederland_indie #kolonie #koloniale_oorlog #politionele_actie #onafhankelijkheid #onafhankelijkheidsstrijd #onafhankelijkheidsdag #onafhankelijkheidsoorlog #nationalisme #oorlogsmisdaden #geschiedenis #koloniale_geschiedenis

Zestig jaar geleden: vertrek <br />Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 18

Biak (Nederlands Nieuw-Guinea) 1961

Vandaag is het zestig jaar geleden dat ik met mijn moeder, broer en zussen vertrok uit Nederlands Nieuw-Guinea met een DC8 van de KLM zoals die van de foto. (Deze foto is niet van mijn hand, maar komt van deze website.)

We hadden langer zullen blijven, maar Indonesië, dat het gebied opeiste, werd steeds dreigender. Omdat 17 augustus de dag is dat Indonesië de onafhankelijkheid uitriep (in 1945), werd gevreesd dat juist onze vlucht misschien doelwit zou zijn van een actie door Indonesië.

Jachtvliegtuigen van de Nederlandse luchtmacht begeleidden ons daarom op het eerste stuk van de vlucht. Voor de elfjarige knaap die ik toen was, een spannend avontuur. ‘Mama, ik kan de piloot zien zitten!’ Wat er allemaal speelde, besefte ik natuurlijk maar ten dele.

Mijn vader bleef nog wat langer. Hij werkte bij de staf van het Korps Mariniers.

Bij de formele machtsoverdracht van Nederlands Indië in 1949 was Nederlands Nieuw-Guinea tegen de wil van Indonesië buiten de overdracht gehouden. Het bleef het gebied opeisen.

Onder dreiging van een invasie en internationale druk (men vreesde dat Indonesië zich anders in de invloedssfeer van de Sovjet-Unie zou komen) droeg Nederland in 1962 de macht over aan een tijdelijke VN-macht (UNTEA). In 1963 nam Indonesië het gebied definitief over. Een volksstemming in 1969 werd zwaar gemanipuleerd, wat de wereldgemeenschap aanvaardde ten koste van de lokale bevolking die nu onderdrukt wordt en waarvan velen streven naar onafhankelijkheid van Indonesië.

Een treurige geschiedenis.

> Meer herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea

> Meer Nederlands Nieuw-Guinea | West Papua

#act-of-free-choice #biak #daad-van-vrije-keuze #dc8 #indie #indonesie #klm #koloniale-geschiedenis #kolonie #nederland-2 #nederlands-indie #nederlands-nieuw-guinea #nieuw-guinea #papoea #papua #west-papoea #west-papua

Originally posted at: https://blog.ernste.net/2022/08/17/zestig-jaar-geleden-vertrek-herinneringen-aan-nederlands-nieuw-guinea-18/

De staat en het Koninklijk Huis profiteerden van de verdiensten van de ‘troostmeisjes’ in Nederlands-Indië

Follow the Money

Tussen 1932 en 1945 rolde Japan een dwangbordeelsysteem uit in alle bezette gebieden in China, Zuidoost-Azië en de Stille Oceaan. Naar schatting 500 duizend jonge vrouwen werden weggevoerd uit interneringskampen, gekidnapt of onder valse voorwendselen gelokt en als ‘troostmeisje’ tewerkgesteld. Het geld dat bezoekers voor de jonge vrouwen betaalden, werd bij Japanse oorlogsbanken gestort om de oorlog te financieren. Zowel de Nederlandse staat als het Koninklijk Huis blijken van dit bordeelgeld te hebben geprofiteerd.

Dit stuk in 1 minuut

• 14 augustus is International Comfort Women’s Day, de dag waarop wereldwijd de slachtoffers van Japanse dwangprostitutie worden herdacht. Op die dag in 1991 onthulde de Koreaanse Kim Hak Soon dat ze jarenlang als ‘troostmeisje’ door Japanse militairen was misbruikt. Ze eiste dat Japan verantwoordelijkheid nam voor het structurele seksueel misbruik in de eerder door hen bezette gebieden. Door als eerste de stilte te doorbreken, gaf Kim Hak Soon een stem en een gezicht aan de duizenden slachtoffers van deze dwangprostitutie.
• De kwestie rond deze ‘troostmeisjes’ speelt tot op de dag van vandaag, omdat de Japanse regering weigert excuses aan te bieden. Daarbij komt dat de geallieerde landen al die jaren weggekeken hebben: de handelsbetrekkingen met Japan zijn belangrijker dan het lot van de misbruikte vrouwen in de voormalige kolonies in Zuidoost-Azië.
• Pas nadat de Nederlandse Jan Ruff-O’Herne in december 1992 bekendmaakte dat ze als jonge vrouw was misbruikt in een officiersbordeel in Semarang, Java, werd Nederland gedwongen onderzoek te doen naar de omvang van deze oorlogsmisdaad in Nederlands-Indië, de voormalige kolonie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren daar ruim 350 duizend Japanse militairen en mariniers gestationeerd.
• De conclusie van het daaropvolgende onderzoeksrapport – ‘met zekerheid 65 en naar alle waarschijnlijkheid driehonderd Nederlandse vrouwen zijn slachtoffer geworden op de eilanden Java en Sumatra’ – verhult de waarheid: ten minste 70 duizend jonge vrouwen (Hollands, Indo-Europees, Indonesisch, Moluks, Papoea) zijn misbruikt in dwangbordelen, verspreid over heel Nederlands-Indië.
• Er is meer verborgen gebleven: met het geld dat in de dwangbordelen werd verdiend, financierde Japan de oorlog. Dat ontdekten medewerkers van de Nederlandse inlichtingendienst NEFIS na de Japanse capitulatie. Het NEFIS-rapport is in Nederland nooit in zijn geheel gepubliceerd, en daardoor buiten zicht gebleven.
• Follow the Money gebruikte het NEFIS-rapport om het geldspoor van de dwangbordelen te reconstrueren. Integraal onderdeel daarvan is de geschiedenis van de ontmanteling van de Japanse oorlogsbanken, waarvan zowel de Nederlandse staat als het Koninklijk Huis geprofiteerd blijken te hebben: een deel van de liquidatieopbrengsten betrof het geld dat door ‘troostmeisjes’ in Japanse dwangbordelen is verdiend.

(...)

Hele artikel

Een Javaanse jonge vrouw na haar bevrijding uit marinebordelen op Timor door geallieerde troepen, september 1945. Vlak voor de capitulatie kregen ze opdracht Rode Kruisarmbanden te dragen om te verhullen dat ze als ’troostmeisjes’ misbruikt waren. © Collectie Australian War Memorial.

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #indie #nederlands_indie #kolonie #koloniale_geschiedenis #woII #tweede_wereldoorlog #japanse_bezetting #japan #troostmeisje #dwangprostituee #gedwongen_prostitutie #prostitutie #koninghuis #koninklijk_huis #nederlandse_handels_maatschappij #nhm #International_Comfort_Womens_Day #nefis #nefis-rapport

Het toneelstuk ‘Jan Pieterszoon Coen’ was omstreden. De reden? De ontmanteling van zijn mythische status.

NRC

Versmade kunst - Deze zomer verschijnt in NRC de serie Versmade kunst, over kunstwerken die om diverse redenen zijn afgewezen. Aflevering 6: Het toneelstuk ‘Jan Pieterszoon Coen’ was volgens de burgemeester van Amsterdam een gevaar voor de openbare orde.

In 1931 schreef dichter en schrijver Jan Jacob Slauerhoff (1898-1936) zijn eerste en enige avondvullende toneelstuk Jan Pieterszoon Coen, over de ondergang van de vierde gouverneur-generaal van de VOC. Vanwege de politieke gevoeligheid werden door de jaren heen meerdere ensceneringen ervan op het laatste moment geannuleerd of zelfs verboden. Het stuk geldt inmiddels als een van de meest omstreden toneelstukken van Nederlandse bodem. (...)

In elf taferelen laat Slauerhoff de laatste maanden van Jan Pieterszoon Coen voorbijkomen, waarin hij diens mythische status als nationale held genadeloos ontmantelt. Slauerhoff schildert Jan Pieterszoon Coen in het stuk af als angstige, gewelddadige en onvoorspelbare massamoordenaar, een hebzuchtig en racistisch heerser die zich ronduit tiranniek opstelt ten opzichte van zijn directe omgeving. Hij ging drastisch in tegen het publieke beeld van de VOC-topman: Coen werd destijds vooral geroemd als grondlegger van de Gouden Eeuw.

Hij gaf daarmee een kritisch tegengeluid dat politiek gevoelig lag. Inmiddels legendarisch is het verbod van de Amsterdamse burgemeester d’Ailly in 1948, zes dagen voor een groots aangekondigde uitvoering ter gelegenheid van de opening van de Boekenweek. Het was ten tijde van de politionele acties in Indië en aangenomen wordt dat de autoriteiten een dergelijk kritische blik op de gouverneur-generaal niet konden gebruiken. De opvoering ervan, oordeelde de burgemeester, zou „ongetwijfeld de openbare orde in gevaar hebben gebracht” – al bleef een officiële opgaaf van reden voor het verbod uit. (...)

Ook in 1961 stak de Amsterdamse burgemeester, Gijs van Hall in dit geval, een stokje voor een openbaar toegankelijke enscenering van het stuk. Ditmaal vanwege de Nederlandse betrokkenheid bij de crisis in Nieuw-Guinea, die Nederland op veel internationale kritiek kwam te staan. (...)

Hele artikel

Tags: #nederlands #nederland #literatuur #toneel #slauerhoff #voc #Jan_Pieterszoon_Coen #coen #indie #oost-indie #nederlands_indie #nieuw-guinea #nederlands_nieuw-guinea #kolonie #kolonialisme #racisme #gouden_eeuw #massamoord #banda #banda_eilanden #nootmuskaat #specerijen #politionele_actie #koloniale_oorlog #indonesie #papua #papoea #west_papua #kunst #cultuur #censuur #koloniale_geschiedenis

Deze kaart toont het machtige Afrika, een gewiste herinnering

De Volkskrant

Waarom zijn de Hollanders ooit naar Afrika getrokken? Anders dan veel mensen denken waren de grote rijkdom, kennis en cultuur van West-Afrika hier bekend. En dat trok de varende gelukszoekers aan. Toen het kolonialisme aanving, werd die herinnering aan deze rijke beschavingen vervolgens van de kaart gewist.

In 1324 maakte de Afrikaanse Mansa Musa (koning Moses) op zijn bedevaart naar Mekka een tussenstop in Caïro. Zijn gevolg van onder meer tienduizend met goud bepakte dragers en tientallen met goudstof en zout beladen kamelen, was zo overweldigend rijk dat het tijdelijk inflatie veroorzaakte in de Egyptische stad. (...)

Timboektoe, een van de voornaamste handelssteden van het koninkrijk van Mali, dat in de 15de en 16de eeuw zijn hoogtijdagen kende, stond vanaf het moment van deze intocht op de kaart. (...)

Dit beeld van een rijk en machtig Afrika botst met de grotendeels dominante westerse voorstelling van Afrika als een statisch en onveranderlijk continent ‘zonder geschiedenis’. Een beeld dat overheersend werd gedurende de periode van kolonialisme. Maar in de 14de eeuw was de rijkdom van verschillende Afrikaanse beschavingen bekend en begeerd, van Ethiopië tot de Swahili-stadstaten en de koninkrijken in de Sahel. Afrika was in deze periode niet de ‘periferie’, maar eerder onderdeel van het ‘centrum’ van de toen bekende wereld. (...)

Maar het was vooral de snelle opkomst van de handel via de Atlantische Oceaan die uiteindelijk de steden in de Sahel hun invloedrijke positie ontnam. Die zeevaart veroorzaakte een verschuiving van het machtscentrum naar de kustgebieden, in zowel Afrika als Europa. Toen Afrika tot aan de evenaar per boot bereikbaar werd, verloren de Sahel-handelssteden hun strategische positie en kwam de macht van de koningen onder druk te staan. De wereldfaam van deze steden bleef echter nog enige tijd zichtbaar. Toen Willem Blaeu in 1635 zijn beroemde wereldkaart drukte, werd de Zuid-Atlantische oceaan nog de Oceanus Aethiopicus genoemd. Grote handelssteden als Timboektoe, Goa en Kano waren nog duidelijk zichtbaar op de kaart. (...)

Dit beeld zou snel kantelen. (...) Ze werden zo irrelevant geacht dat ze uiteindelijk zelfs ontbraken op de nieuwe landkaarten. (...)

Die behoorlijk lege kaarten van Afrika zetten de mythe kracht bij van een onontwikkeld continent dat ‘beschaafd’ diende te worden. Dat idee legitimeerde vervolgens het nieuwe imperialisme waarmee Europese landen in de 19de eeuw hele delen van Afrika toe-eigenden. (...)

Hele artikel

De Atlas Catalán van Abraham Cresques, 1375, collectie Bibliothèque Nationale de France, Parijs. Bron: Wikimedia.

Tags: #nederlands #afrika #kolonialisme #imperialisme #kolonie #mali #timboektoe #mansa_musa ##koloniale_geschiedenis #cartografie #kaarten #sahel #ethiopie #swahili-stadstaten #hausa #Djenné #Gao #Niger #dar_al-islam #Taghaza #Tombouctou_Manuscripts_Project #Willem_Blaeu

Ons slavernijverleden is niet alleen trans-Atlantisch. Maar van slavernij in de Oost hebben we geen idee

Marcia Luyten (De Volkskrant)

Nadat Ella Schaap in 1939 naar Batavia was gevaren om met haar man een tabaksplantage op Noord-Sumatra over te nemen, deed ze een gruwelijke ontdekking. Als vrouw van een plantage-eigenaar werd ze geacht grote diners te geven – tot zover niks vreemds. Om genoeg mensen in de keuken en bediening te hebben, werd het huispersoneel aangevuld met plantagewerkers. De arbeiders werden gehaald uit de barakken een eind bij het huis vandaan, naast de open schuren waar tabaksbladeren als vleermuizen ondersteboven aan stokken hingen te drogen. Om te kunnen werken, werden de arbeiders bevrijd van de kettingen om hun polsen.

Het was 1939. Tachtig, ja TACHTIG jaar nadat Nederland de slavernij in Oost-Indië had afgeschaft. Vier jaar later, in 1863, waren de koloniën in Suriname en de Cariben gevolgd. Rijkelijk laat allemaal; de Engelsen deden in 1833 slavernij in de ban, alleen Portugal en Spanje hielden in Europa langer vast aan lijfeigenschap. (...)

Na jaren duwen en trekken, hangen en wurgen, verhalen vertellen, onderzoek doen, lobby en smeekbedes door de nazaten van slaafgemaakten uit Suriname, is Nederland nu bezig zich serieus te verhouden tot dat pijnlijke verleden. (...)

Maar ons slavernijverleden is niet alleen trans-Atlantisch. Ook in de kolonie in de Oost was slavernij, en onderzoek daarnaar staat pas aan het begin.

Die onwetendheid heeft drie redenen. De Indonesiërs waren niet in de romp van een galjoen naar een ander continent ontvoerd, maar gevangen in eigen land. En dus minder zichtbaar. Ook kwamen nazaten van Indonesische slaafgemaakten niet met zoveel naar Nederland als die uit Suriname. Het waren deze afstammelingen van Surinaamse slaven die, door niet op te geven, een correctie van de geschiedschrijving afdwongen.

De derde reden zag ik pas onlangs. (...) Laatst interviewde ik voor de radio een Indonesische vrouw over de verschrikkingen van de koloniale oorlog die zo lang ‘politionele acties’ was blijven heten. In Indonesië is daar weinig belangstelling voor, vertelde ze. Het land kijkt met trots en voldoening terug op de geleverde strijd. ‘Wij hebben gewonnen.’ (...)

In werkelijkheid moet die [slavernij in Nederlands-Indië] veel omvangrijker zijn geweest dan de slavernij in het Westen. De kolonie was vele malen groter dan Suriname en de Caribische eilanden. Het aantal plantages vele malen hoger. De hoeveelheid slaven zou navenant een veelvoud kunnen zijn. Maar we hebben geen idee.

In een wederzijds niet willen weten bleef de Indische slavernij toegedekt. (...)

Hele artikel

> Zie ook: Nauwkeurig registreerden de Nederlanders alle slaafgemaakten in Indonesië (NRC)

> Zie ook: Afgeranseld, ‘en den geest gegeven’ (NRC)

Marcia Luyten

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #nederlands_indie #indie #slavernij #boeken #reggie_baay #kolonie #geschiedenis #koloniale_geschiedenis

Telefoneren met Nederlands Indië

De postbode op Java, die gisteren op dit weblog stond, deed mij denken aan het feit dat je vroeger niet veel contact kon hebben met familie of vrienden die ver weg woonden. Telefoneren met verre oorden was vaak gewoon onmogelijk en als het al kon voor veel mensen te duur. Dus moest men het doen met brieven die er vaak lang over deden.

Gaandeweg kwam daar verandering in. In 1916 werden de eerste aanzetten gegeven voor een radioverbinding tussen Nederland en Nederlands Indië, maar pas in 1929 werd het mogelijk om de menselijke stem die afstand te laten overbruggen. Zie de advertentie hierboven. Interessante geschiedenis. > Hier meer

Voor mensen die toen voor het eerst weer de stem van een dierbare konden horen was het wel wennen, zoals bezongen door Willy Derby in deze smartlap (tekst onder de video):

https://youtu.be/0130cvtfaOU

Hallo! Bandoeng!

‘t Kleine moedertje stond bevend

Op het telegraafkantoor

Vriendelijk sprak de ambtenaar: “Juffrouw

Aanstonds geeft Bandoeng gehoor”

Trillend op haar stramme benen

Greep zij naar de microfoon

En toen hoorde zij, o wonder

Zacht de stem van haren zoon

Hallo, Bandoeng

“Ja moeder, hier ben ik”

“Dag lieve jongen,” zegt zij, met een snik

Hallo, hallo

“Hoe gaat het ouwe vrouw”

Dan zegt ze alleen

“Ik verlang zo erg naar jou”

“Lieve jongen,” zegt ze teder

“Ik heb maanden lang gespaard

‘t Was me, om jou te kunnen spreken

M’n allerlaatste gulden waard”

En ontroerd zegt hij dan: “Moeder

Nog vier jaar, dan is het om

Oudjelief, wat zal ‘k je pakken

Als ik weer in Holland kom”

Hallo, Bandoeng

“Ja moeder, hier ben ik”

“Dag lieve jongen,” zegt zij, met een snik

Hallo, hallo

“Hoe gaat het ouwe vrouw”

Dan zegt ze alleen

“Ik verlang zo erg naar jou”

“Jongenlief,” vraagt ze, “hoe gaat het

Met je kleine, bruine vrouw”

“Best hoor,” zegt hij, en wij spreken

Elke dag hier over jou

En m’n kleuters zeggen ‘s avonds

Voor ‘t gaan slapen ‘n schietgebed

Voor hun onbekende opoe

Met ‘n kus op jouw portret

Hallo, Bandoeng

“Ja moeder, hier ben ik”

“Dag lieve jongen,” zegt zij, met een snik

Hallo, hallo

“Hoe gaat het ouwe vrouw”

Dan zegt ze alleen

“Ik verlang zo erg naar jou”

“Wacht eens, moeder,” zegt hij lachend

“‘k Bracht mijn jongste zoontje mee”

Even later hoort ze duidelijk

“Opoelief, tabe, tabe”

Maar dan wordt het haar te machtig

Zachtjes fluistert ze: “O Heer

Dank, dat ‘k dat heb mogen horen”

En dan valt ze wenend neer

Hallo! Bandoeng

“Ja moeder, hier ben ik”

Zij antwoordt niet, hij hoort alleen ‘n snik

“Hallo, hallo” klinkt over verre zee

Zij is niet meer

En het kindje roept: “tabe”

Bron: https://muzikum.eu/nl/willy-derby/hallo-bandoeng-songtekst

#brief #briefpost #brievenbus #foto #fotografie #indie #koloniale-geschiedenis #kolonie #mail #nederlands-indie #netherlands #photo #photography #posterijen #radio #telefonie #telefoon

Originally posted at: https://blog.ernste.net/2022/06/23/telefoneren-met-nederlands-indie/

Postbode op Java

Postbode op Java (Nederlands Indië) prent uit ca. 1910

Na de brievenbussen van de laatste dagen een postkaart uit koloniale tijden. Daarop een Javaanse postbode (briefbesteller), die op blote voeten de post rondbrengt op Java in Nederland Indië.

Ik kwam hem tegen in het boek De vlinders van Boven-Digoel van Alicia Schrikker (recensie). Daarin onder meer het verhaal van postbode Oesman, die zes maanden gevangen zat omdat hij een pakket verkeerd bezorgde en dat verzwegen zou hebben. Daar klopte niets van, zo blijkt uit het dossier.<br clear="all"></br>

#brief #briefpost #brievenbus #foto #fotografie #indie #koloniale-geschiedenis #kolonie #mail #nederlands-indie #netherlands #photo #photography #posterijen

Originally posted at: https://blog.ernste.net/2022/06/22/postbode-op-java/

Wanneer erkent Nederland de eigen oorlogsmisdaden in Indonesië?

NRC

Indonesië - Als Nederland niet bereid is de eigen oorlogsmisdaden te erkennen, hoe kan het zich dan wereldwijd opwerpen als verdediger van mensenrechten, vraagt Maurice Swirc zich af.

Premier Rutte was er begin maart razendsnel bij toen hij opriep tot onderzoek naar door Russische strijdkrachten in Oekraïne gepleegde oorlogsmisdaden. Slechts zeven dagen eerder was de Russische invasie begonnen. (...) In ‘formeel juridische zin’ moest nog worden vastgesteld dat er oorlogsmisdaden waren gepleegd, maar in ‘praktische zin’ stond dat volgens de premier wel vast. „Hoe moet ik het nog anders zien dan oorlogsmisdaden?”

De haast en scherpte waarmee Rutte die term hier in de mond nam, staat in schril contrast met de omfloerste bewoordingen die hij kort ervoor tijdens een persconferentie op 17 februari gebruikte voor de kwalificatie van de massamoorden, verkrachtingen, martelpraktijken en plunderingen waaraan Nederlandse militairen zich schuldig maakten tijdens de dekolonisatieoorlog in Indonesië tussen 1945 en 1949. Geen enkele keer liet hij de term ‘oorlogsmisdaden’ vallen. Enkele uren eerder hadden drie onderzoeksinstellingen KITLV, NIMH en NIOD de resultaten gepresenteerd van het door de Staat betaalde onderzoek naar deze periode. In navolging van de onderzoekers bediende Rutte zich van het generieke begrip ‘extreem geweld’. (...)

In september vorig jaar kwamen drie experts in het Nederlands Juristenblad al tot de conclusie dat het oorlogsrecht onmiskenbaar van toepassing was tijdens de dekolonisatieoorlog in Indonesië. Daarbij wezen zij onder andere op de verdragen die voortvloeiden uit de Haagse Vredesconferenties in 1899 en 1907. „Er is geen twijfel over het feit dat Nederlandse militairen in de periode 1945-1949 in Indië oorlogsmisdaden gepleegd hebben”. (...)

Intussen roept de inhoud van het grote onderzoek meer vragen op. Zo wordt in de conclusie van het centrale boek de verantwoordelijkheid voor het ‘extreme geweld’ in de eerste plaats gelegd bij „de Nederlandse krijgsmacht als instituut” en pas vervolgens bij „de Nederlandse regering”. In de samenvatting die aan de pers is verstrekt, gebeurt dat zelfs nog nadrukkelijker. Het lijkt een detail, maar het is een cruciaal punt. De regering in Den Haag was – gecontroleerd door de Tweede Kamer – namelijk gedurende de gehele oorlog eindverantwoordelijk. (...)

Door in het grote onderzoek het militaire apparaat als eerstverantwoordelijke aan te wijzen, wordt – in ieder geval gevoelsmatig – de politiek weer uit de wind gehouden.

Die politieke verantwoordelijken vervulden een sleutelrol bij de totstandkoming van de Verjaringswet in 1971. Precies in de periode van de Excessennota werd op het ministerie van Justitie gewerkt aan de tekst van die Verjaringswet. Het uitgangspunt daarvan is dat oorlogsmisdaden nooit mogen verjaren en dus voor altijd strafrechtelijk vervolgd mogen worden. Achter de schermen, zo blijkt uit ambtelijke notities, werd echter aangegeven dat het de bedoeling was dat deze Verjaringswet niet van toepassing is op de zogenoemde Indische oorlogsmisdaden.

Dat staat echter nergens in de wet zelf en de regering zweeg er ook over in de memorie van toelichting die naar de Tweede Kamer ging. (...) [M]inister Carel Polak (Justitie, VVD) (...) verklaarde in de Tweede Kamer dat „het nu eenmaal zo is” dat „het oorlogsmisdrijf iets is dat de tegenpartij heeft begaan”.

Vooral deze laatste woorden van Polak zijn van grote historische betekenis en dreunen door tot op vandaag. Polak vat hier de Nederlandse houding in een paar woorden samen: Nederlanders kunnen geen oorlogsmisdaden plegen, dat kunnen uitsluitend onderdanen van de tegenstander.

Vijftig jaar later lijkt die houding nauwelijks veranderd. (...) In de epiloog van Over de grens staat zelfs expliciet dat het gebruik van de term oorlogsmisdaden „zeer problematisch” zou zijn omdat „het Nederland op dezelfde lijn zet als nazi-Duitsland of Japan in de Tweede Wereldoorlog”. (...)

Deze dynamiek heeft uiteindelijk alles te maken met het Nederlandse zelfbeeld. Nazi’s, Japanners en Russen plegen oorlogsmisdaden. Dat doen Nederlanders niet, zo volgt uit ons collectief zelfbeeld. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog presenteert Nederland zichzelf als natie die rechtsstatelijke principes hoog houdt en bevordert – nadrukkelijk ook in internationaal verband. (...)

[A]ls je als land niet bereid bent de eigen oorlogsmisdaden te erkennen en als zodanig te benoemen, hoe kan je je dan wereldwijd opwerpen als verdediger van mensenrechten en nu als regering grote woorden spreken tegenover Rusland?

Hele artikel

> Meer over de strijd in Nederlands Indië

Illustratie Cyprian Koscielniak

Tags: #nederlands #nederland #indonesie #indie #nederlands_indie #bali #kolonie #koloniale_geschiedenis #dekolonisatie #politionele_actie #onafhankelijkheid #mensenrechten #marteling #gevangenis #boeken #westerling #oorlogsmisdaden #excessen #zuiveringsacties #generaal_spoor #tangsi #Hoge_Veluwe_Conferentie #Overeenkomst_van_Linggajati #Denpasar-conferentie #Renville-overeenkomst #verenigde_staten_van_indonesie #Anak_Agung #dekolonisatieoorlog #massamoorden #verkrachtingen #oorlogsmisdaden #verjaringswet

Graf: koloniaal verleden

Utrecht 2021

Op de Utrechtse begraafplaats Kovelswade viel mijn oog op dit grafmonument, dat herinnert aan Nederlands koloniale aanwezigheid in Oost-Azië. Het is het graf van Johannes Everhardus (Johan) Tehupeiorij (Ema [Ambon], 25 juni 1882 – Utrecht, 22 december 1908). Het grafmonument is gemaakt door Thérèse Elise (Thérèse) van Hall (1872–1931). Nog twee foto’s met iets meer detail:

Utrecht 2021

#ambon #begraafplaats #foto #fotografie #graf #grave #indie #koloniale-geschiedenis #kolonie #molukken #nederlands-indie #netherlands #photo #photography #utrecht

Originally posted at: https://blog.ernste.net/2022/05/28/graf-koloniaal-verleden/

Wer weiß welche Länder es sind? Es sind ziemlich viele Zwergstaaten wie beispielsweise der #Vatikan 🇻🇦 dabei aber auch wenige größere Länder.

Wie sieht das für die #USA 🇺🇸 aus?

---

#Krieg #politik #macht #geschichte #wissen #uk #Britannien #Kolonie